PATHIAN ṬIH - PATHIAN THUAWIHNA

May ni 21, 2024-a MBSE, HSSLC result a lo chhuah khan, Education subject topper Oikos Hr.Sec. School zirtirtu chu an school result ṭhat chhan leh a subject-a pakhatna an hauh chhan ni-a a ngaih ka zawt a, “A bul ber chu thuawihna,” tia min chhanna khan ka rilru a luahin, a tikal thui hle. Thuawih ṭhatzia leh malsawmna bul a nihzia chu tu leh fate enkawlna atana kan hman leh zirtir ber Bible chang lar tak, Ephesi 6:1, “Naupangte u, Lalpaah chuan in nu leh in pate thu zawm rawh u; chu chu thil dik a ni si a,” tihah a chuang sa reng a. Chu Pathian thuawihna chu naupang mai ni lo, puitling zawkte pawh hian kan mamawh hlei hlei ta emaw tih mai turin, kan thuawih loh rah chuan hremna, thununna, tawrhnate kan nunah a thlen a; chu chuan chhungkua, ram leh hnam thleng a nghawng mek a ni.

Mizoram hi Isua Krista ringtu, ‘Kristian-Piangthar’ tamna ram ni mah ila, kan dinhmun enin piangtharte tih awm loh tak tak tiin, kan ramin record kan neih vete a ṭha lo lam a tam zawk avangin, Pathian kan ṭih tak tak lo em ni ang tih zawhna a awm ṭhin. Pathian ṭih tih awmzia hi kan hriatthiam dan a inang. vek lo mai thei a. Tun ṭumah hian Pathian ṭih awmzia leh ṭih dan kawng inkawhhmuh lam ni lo vin, Pathian ṭihna nena inzawm tlat, lak hran theih loh Pathian thuawihna sawi ka tum a. Lehlam zawnga ngaihtuah chuan, Pathian ṭih kher lo, thuawih ve hrim hrim mi pawh an awm alawm tite kan awm pawhin a dik lohna a awm lo ve.

Bible-a mi entawn tlak, Abrahama nun ropuizia hi enin, Pathian ṭih hlawkzia hi a fiah leh ṭhin. Haran khua, a inbenbelna hmun leh a laichinhote hnen ata chhuaka, a la hriat ngai loh leh a la entir tur rama kal tura tih anih angin, Pathian thu awihin a kal thu kan hmu hmasa ber a. Hun a kal zel a, Pathianin a tiam ang ngeiin kum 100 a tlinin fapa a pe a, a fapa neih chhun Isaka chu halral thilhlan atan hlan tura tih anih leh angin, Pathian thu awihin hlan a tum a. Chutah tak chuan Lalpa vantirhkoh chuan, Genesis 22: 12-ah, “... i fapa, i neih chhun tak pawh mi pek i ui loh avangin Pathian i ṭih tih tunah ka hre ta a ni," a tih thu kan hmu. Abrahama thuawihna chuan Pathian a ṭihzia a tilang a, chu Pathian a ṭihna chu malsawmnain a zui thu kan hmu bawk a ni. Fiahna harsa lo zawk a tawn hnuah, a harsa ber pawh a paltlang avangin malsawm a nihzia chu Bible-ah kan hmu vek a ni.

Keini mihringte pawh hian ni tinin fiahna kan tawng a, kan duhthlanna chu kan nun chhuahpui danin a hril ṭhin. Fiahna lian zawk kan tawh hma hian a lian tham lo zawk hi kan tawng dawn a ni tih a lang chiang hle mai. Han ngaihtuah neuh neuh chuan, Pathian ṭih nun neih tum ran hi a huphurhawmin a peihawm loh a; nimahsela awlsam te a Pathian ṭih nun neih dan chu - kan tun hun zelah Pathian hmangaihna avanga kan duhthlanna a, A thu awihna nun kawng zawh zel hi a ni mai. Rev. Vanlalzuata’n, “Dam lo dam leh te chanchin a ngaihnawmin a ropui ṭhin. Chutih rualin, keini hi mitdel tihdam sa, bengngawng tihdam sa, cancer tihdam sa kan ni tih hi hria ila lawm nachang i hria ang u. Pathian a lawm turin cancer phawt hnua damna chan leh kher a ngai lo. Pathian hi chawimawi a, a thu awih mai tur kan lo ni,” a tih hi a dik viau mai. Pathian thuawih chu channa, hrehawmna leh retheihna kawng emaw kan tih laiin nunna, hausakna leh hlimna tluantling a ni zawk a. Pathian ṭihna rah chu malsawmna a ni tih Abrahama nunah chiang takin kan hmu a ni. Chutih rualin, Pathian thuawih lote chan chu Anania leh Saphiri te (Tirhkohte Thiltih 5) chungchangah kan hmu a, an chungah thihna a thleng a nih kha.

Nehemia hun lai khan Jerusalem kulh chu a chim rem rum a, a kawngkharte pawh a kang tawh a, a chhunga chengte pawh chan chhe takin an awm a. Amaherawhchu, chu’ng kulhte chu ni 52 lek chhunga an din ṭhat leh theihna chhan bul ber kan ngaihtuah chuan, Nehemia rinawmna vang kha niin a lang. Nehemia khan an hnam tana hna ropui tak a thawh hma khan, hna ropui lo zawk, lal no hlan hna kha rintlak takin a thawk a. Chu chuan kulh din ṭha leh tura pawimawh hmasa, chawlh pe theitu tur, Lal Artazerzia a hmin thei nghal tlat a ni. A hna kha rinawm takin thawk lo se, Lal khan a dilna kha a pawm lo mai thei a ni. Chumi piahah, a nun aṭang hian thil ropui tak Nehemia 5:15-ah khan kan hmu a. “Nimahsela, tun hmaa ram awptute kha mite lakah an lo hautak hle mai a, tangkarua sakel sawmli tiam lovin an chhangte leh uainte an laksak ṭhin a. Chumi ahnu hmanah an chhiahhlawhte chu mite chungah an intilal hle mai a; nimahsela, kei zawngin Pathian ṭihna avangin chutiang chuan ka ti ve lo,” tiin Pathian thu awihna a nunpui tlat a ni.

Mihringte hian malsawm kan beisei a, Pathian malsawmna chan pawh kan duh vek ang. Mahse, kan kawng zawhah fiahna paltlang zawh loh tam tak kan nei a, kan tlukpui ṭhin avangin kan chan tur hi kan chang lo mai ṭhin niin a lang. Pathian thu kan awih lohna hi Pathian kan ṭih lohna hmun apiangah a lang chhuak ṭhin. Pathian ṭihna chuan kan hun, kan tha leh kan theihnate a ṭha thei ang berin, Pathian tana hman duhna a thlen tur a ni.

“Hun ṭha lo taka awm kan nih avangin in hun chu hmang ṭha rawh u,” (Ephesi 5:16 CL) tih kan hmuh angin; mi tinin khawvela kan neih inang vek, kan hun Pathian mit hmuha hman ṭhat reng hi a pawimawh hle tihna a ni. W.E. Gladstone, Great Britain Prime Minister (1868-1894) khan, Oxford-a tlawh hnuhnun ber ṭum khan, hlim leh phur takin British mipuite nun leh khawsaknaa hmasawnna a hmuhte a sawi a. Chutah chuan zirlai pakhat chuan, “Ka pu, hun lokal turah hian hlauhthawnna i neih loh tur thu hi kan hriatthiam turin i sawi em ni?” a tih chuan, W.E. Gladstone chuan muang fan raihin, “Aw, ni e; amaherawhchu, thil pakhat hlauh ka nei a ni. Pathian ṭihna hi mihringte rilruah hian a thi ṭan a ni tih hi,” tiin a chhang e, an ti.

Pathianin Mosia hnena ‘Thupek Ropui’ a pek, Deuteronomy 6:1,2-a kan hmuh, “Tin, luah tura in va kaina rama in zawm tur leh nangni leh in fapate leh in tupaten LALPA in Pathian chu in ṭih a, in damchhung zawnga a dan zawng zawng leh a thupek ka pek che u hi in zawmna tur leh in lo chen rei theihna tura LALPA in Pathianin nangmahni zirtir tura thu min pek, thu pek te, dan te, rorel te chu hengte hi ani,” ah pawh hian Pathian ṭih leh thuawih pawimawhna kan hmu a. Chu thuawih nun chu keimahnin nunpui a, kan fate ṭhahnemngai taka zirtir zawm tur kan nihzia kan hmu a ni. Thuawih loh hlauhawmzia hriattirna leh thuawih vanga malsawmna dawn turte he lehkhabuah vek hian kan hmu a. Chutiang chiah chuan, Pathian ṭih loh pawizia leh Pathian ṭih lawmmante Bible bu dangah hmuh tur a awm ṭeuh bawk a ni.

Zirlaiin pakhatna dinhmun hauhva, hlawhtlinna a chan theihna chhan khi, a nu leh pate leh an zirtirtute thu a awih vang a ni. Zir tur dik an kawhhmuh chu phone khawih, awm mai mai emaw leh games khelhah te a hun khawhral nan hmang lo vin, taima takin a zir a, an thu a awihna rah chu telin, result lawmawm tak a chang a ni. Pathian ṭih nun nei a, Pathian thu awih tur pawh hian Pathian duh zawng, lawm zawng, A nihna leh A ziate hriat hmasak a ngai ngei ngei a. Tih sual loh nan A duh loh zawng, A lawm loh zawng leh A huat zawngte hriat tel a ṭul bawk. Sam 34:11 kan en chuan, Pathian ṭih dan hi inzirtir theih a nihzia a lang a. Puitlingte pawhin chumi hre tur chuan, zirlaiin a zirlai ngun taka a zir ang chiah khian, Pathian Lehkhabu Thianghlim chhiar tam a, Pathian pawl tam a pawimawh a ni. Thuhriltu 12:13-ah chuan, “Heng thu zawng zawng khaikhawmna hi i ngaithla teh ang: Pathian ṭih la, a thupekte vawng rawh; hei hi mihring zawng zawng tih tur chu a ni mai,” tih kan hmu a. Chuvangin, mihringte hian kan duh thu vang ni lo vin, Pathian ṭih hi kan tih makmawh a nih avangin, Pathian thuawihin bul i ṭan thar leh ang u hmiang.

- Ammie Lalnunpuii