Zuk leh hmuam, leh ruih theih thilin kan ram min chim buai mek lai hian chung thilte’n a chim buai hauh loh nun hlimawmzia leh nawmzia i han sawi ve thung teh ang. Mi dang nun sawi lovin mahni nun, testemony ang zawngin ka han sawi teh ang.

Kum 40 ka lo pel ve ta reng mai. Pathian khawngaihna azarah ka dam chhung zawng hian zuk leh hmuam leh ruih theih thil eng mah ka la ti ngai hauh lo a, ka hneh lohte’n min phuar bet a, min tihluihtir a nih ngawt loh chuan keima duh thu ngei chuan ka hma hunah pawh ka tih ka ring hauh lo.

Mak deuh mai chu, heng taksa tana thil ṭha lote hi ti lo tura mi dang fuih turin, nasa taka ti zet a, sim leh tawhte thusawi hi keini ang, vawi khat mah ti ngai lote aiin mi tam tak hian an ei zawk tlat lawi a. Chuvangin, chutiang mite chuan platform an chang tam zawk fo a ni. Keini angho chu thu hriam lo tak kan sawi ve pawhin hmusitah min ngai fo mai. Tun tum chu side A lam aṭangin kan han tlangau ve thung ang e.

Keimah anga fihlim hi Mizoram chhungah hian mi ṭhahnem tak an awm mek a ni. Tirhkoh Paula ang deuhin, hemi kawngah na nâ nâ hi chuan min zirtu ni turin heng zuk leh hmuam leh ruih theih thil tite hi kan kan fuih tak zet a ni.

Heng ruih theih thil leh zuk leh hmuam chi tinreng laka hla taka awm nun hi a nuam thlawt a ni; lawmman hran pawh a ngai lo a, amah hi lawmman chu a ni sa tawp mai.

Fihlim leh fihlim lote nun inang lo tak chu

Zing kan han tho a, a fihlim lote’n hrawk hnawk ka nei an tih te, ka zuk loh chuan ka châk huam huam an tih te, no khat tal ka in loh chuan ka ti deuh bûr mai, an tih ang zawng zawng kha engmah kan nei ve lo, kan tho thiang vâk mai a ni. Chaw kan han ei a, chaw ei khama kuhva pakhat tal hmawm loh chu kâ a tui lo, tite leh zial han pak hlak hian nun a kim ti ṭhinte ai hian kan nun hi a kim fe zawk a ni.

Chhunah vantlang puipunna leh dawrah te, office-ahte emaw kan han kal a, zial zuho an chêp nghal em em a, inthlahrung chung chungin hmun kilkhawr an pan hram hram a. Kuhva leh sahdah hmuamte’n chil chhâkna tur an melh ru rân a, a kil kil an pan a, an chil an chhak sen zuai zuai a, a nam rum rum bawk a; an chhâk lai lo hmutute lakah an inkiltawih ngawih ngawih a, ‘Mite pawn an chhâk ve tho hi maw’ tiin an inthiam chawp a. Chutiang harsatna chu keini chuan kan tâwk ve ngai miah lo.

Motor-a chuan te hlei hlei hian zin kawng a thui phei chuan zial zuho leh zu in mite an chep ngawih ngawih ṭhin. Tih an châk ngawih ngawih a, han ti se, dan bawh chhia leh mi â tak chan an chang nghal a. Keini erawh chuan chutiang harsatna chu a temin kan tem eih lo a ni.

Tlai a lo ni a, zu in mite chuan lem sak an lo châk a, drug ti mite phei chu tih châkin an phî ruai tawh. Keini erawh chuan nuna ṭangkai lo, min tihnawktu awm hauh lovin tlai ni tla tur hahdam takin kan thlir liam ni tin ṭhin.

Zan a lo ni a. Inkhawm zan a nih chuan inkhawmnaah khing ang chi ti ṭhin mite chuan darkar khat vel tal an nghei leh a ngai a, ṭhenkhat tan chuan chu pawh chu huphurhawm tak a ni. Inkhawm rei ngaithei lotu tam tak chu zuk leh hmuam ti mi, kohhrana inhmang em em tho site hi an ni ngei ang. Inkhawm ve loh chu a mawi si lo, inkhawm lahin darkar khat tal insûm a ngai si, chu chu an tan huphurhawm tak a ni tlat. Kohhran tam takah chuan biak in kawtah luh hmaa âm taka zial pak khu luai luai pawl an awm fo mai, luh pawh an lut mai phal lo fo. Inkhawm bân veleh zial an ṭan leh nghal ṭhin. An nun hi a chêpin an khawngaihthlak tak zet.

Zan lamah zu in mi tam tak chuan zu an in a. Mut dawna mahni inthlit kerh kerh chite pawh an awm fur mai. Drug ti mite phei chuan tihna hun ṭha berah an ngai a, ti ve zeuh zeuh, chhun lama ti ngai meuh lote pawhin an tan hun ṭha a lo inhawng tih hre thiamin, zan thimah an invit ngâwng ngâwng mai a ni. Zial, kuhva leh sahdah ti mite’n tihna hun ṭhaah an ngai ve bawk a, an ti mawlh mawlh mai a ni. An inṭheh tawn a, mi dang ta an indil tawn hlawm bawk a. Chutichuan zan hun an tumtawi ve ṭhin a ni.

A ti ve lote hi khawhar turah min ngai fo mai. A teuh lo mai. Heng ti mite hi kan khawngaih ngawih ngawih zawk a ni.

Sum a va hek em

Chutichuan, ni, kar leh thla a lo ral ta a. An thil tih chu a thlawna tih atan pawh kan duh hauh loh tur chu a leiin an lei char char mai si a. Kuhva ei ṭhinte’n thla khatah Rs 600–5,000 vel, zial zute’n thla khatah Rs 300 aṭanga Rs 3000 vel thleng te an seng ral a. Ṭhenkhat chu a aia tam a ni mahna. A tlangpuiin kuhva ei chuan zial pawh a zu tel châwk a, an sum sen a double fo a ni. Ni tina inhlawh mi tante hlei hlei hian tih loh hi a va ṭha em. Ni khatah miin Rs 500 hlawh ta se, zial leh kuhva ei mi a nih chuan zial manah Rs 20-30 vel, kuhva manah chutiang vel bawk an seng a, an ni khat rate hi a tak takah chuan Rs 500 ni lovin Rs 450 emaw chauh a ni fo. Kar khatah Rs. 3,000 hlawh tur khan Rs 2,700 vel chauh a hlawh tihna a ni. Zu in mi ngat phei chuan an hlawh an hmang zo thuak fo, a chhan chu zial leh kuhva an ti tel tlangpui si a. Zu manah Rs 200, zial leh kuhva manah Rs 50 vel. An chan chu Rs 250 vel chauh a ni thei. An khawngaihthlak tak zet a ni.

Zu in mi zingah regular vak lova in pawhin thla khatah Rs 3,000 sen chu awl tak a ni. A ngawl vei chin ngat phei chuan Rs 10,000 pawh an tla lo. Drug ti ho ngat phei chu khawngaihthlak tak an ni. A ti nasa tak tak phei chuan kar khat chhung lekin Rs. 8,000 te an hmang zo thei a, thla khatah Rs. 40,000 hial an hmang ral ṭhin. An sumin a daih loh chuan ruk ruk a chawh ta ṭhin a ni.

Heng sum sên zawng zawng khi a ti ve lo chuan kan sêng ve ngai lo. Pawisa ak mang lo pawhin a nilen theih lutuk. Pawisa hlawh pawha kan tih duh hauh loh tur, thla tina cheng sang chuang daih senga an han ti ngat ngat mai han hmuh hian an lainatawm a, an khawngaihthlak tak zet a ni.

Chu mai a la ni lo, he lei ânchhedawngah hian zuk leh hmuam, ruih theih thil ti hauh lo tan pawh natna leh lungngaihna a tam tehlul nen, a fihlim lote tan phei chuan cancer chi hrang hrang te, chuap, lung leh kawchhung aṭanga inṭham natna tam tak kai theihna chance a sang bik ngei a ni tih mithiamte’n an finfiah vek tawh a ni tih kan hre ṭheuh.

Chuvangin, heng zuk leh hmuam, ruih theih thil tiho zawng zawngte u, kan chenna ramah hian lo kir leh vek teh u. Fihlim sâa piang in ni, keini ang thovin. Heng thil ṭha lo laka fihlimna rama chen hi a nuam a, a man a tlawm a, kan eng a thâwl bawk a; mi changkangte chenna hmun khawiah pawh cheng turin kan in fit sa vek a ni. Lo kir leh vek turin a ngenin kan ngen lawm lawm a che u.

- Zomawia Khiangte, Goshen Home