Written by
- K. Hmingthankaia

Health Care Scheme

Mizoram Universal Health Care Scheme hi ka sawi ve phak niin ka hre lo va. Mahse, kan chhungkua ngei pawh nghawng thei thil a nih avang leh, an sawi rik zin tak em avang hian ka ngaihtuahna mâwl tak chu inthlahrung takin kan sawi ve ang e.

MUHCS hian a nghawng a len bakah, a kaihhnawih tur a thui avang hian sawrkar pawhin ngaihtuahna a seng nasa tih a hriat a; an buaipui rei rêng a ni. Tuma hlawkna tur leh hmingṭhatna tur pawh ni lo, sawrkarin mipui tana ṭha ber tur nia uluk taka a ngaihtuah chu sawiselna tur leh dodalna tur taima taka lo zawng pawh an awm tho a. He scheme hi hlawhchham se, sawrkar hi mualpho se tia theihtawp lo chhuah pawl leh, a kal tluan theih lohna tura fuihpawrh tur leh lamṭang lo zawng taima em emte an awm bawk a. A âwm tho e, mahni hmasialna leh îtsîkna ram a ni miau a.

Sawrkar damdawi in ni lo (NGHAM) ten zawm ve an duh loh chhan, a tira an sawi ber kha chu, sawrkarin bill a bat rei leh a bat ral an hlauh vang ni khan an sawi a. Sawrkarin sawrkar hmasate anga a bat rei ve dawn loh tur thu leh, ba rei lo tura an intiamna zawng zawng te, an pek zung zung theih dan tur ruahmanna dan an siam bakah, a ṭul chuan advance cheng nuai 50 tleng pek an huam thute kan han hriat takah chuan, mipui chuan sawrkar hmasate angin tun ZPM sawrkar hi chuan Health Care Scheme pawisa hi a ba ve mai mai dawn lo niin kan ring ta niin a lang ta si a. NGHAM lam pawhin sawrkarin a bat rei hi an rin loh ve tho chu ka ring.

Chutah, ni tina a bâa inenkawl chu kan tlin lo vang, senso a tam si a, an ti leh ta a. Chu pawh chu mi mâwl tan pawh han ngaihtuahin, vawiinah ba mah se la, a hmaa ba kha ni tin a lo lut dawn tho tih kha a chiang leh si a. Chutah, chhuanlam dang, a rate chungchang an sawi leh ta. Chu pawh sawrkar lam khan a sawifiah leh tawh ni khan ka hria a, rate-ah pawh buaina tur awm lo niawm tak kha a ni a. Mahse, he thu ziah lai thleng hi chuan private hospital ṭhenkhat leh Synod chu an la ṭang tlat chu a ni a.

A tira NGHAM-in an zawm ve duh loh chhan, bat rei leh bat ral chu mipui hian kan rinpui ve vak loh bakah, anni pawhin an ring bik tawh chiah loin a rinawm a. Mahse, an la hel tlat chhan hi chu, an ṭang laklawh mai mai a ni lo maw ka ti deuh. Chu bakah, a tir aṭanga vawiin thlenga an hel chhan ni bera ka rin zawk chu, private hospital-te hi mi hausa leh mi dang mamawh lo, sawrkar leh mipuiin min mamawh zawk ti theite ta a ni a. Sawrkarin a duh duh dana a tih vel theih nih leh, sawrkar duh dana kal nghal ringawt chu duh bik lovin, sawrkar leh mipui timangang theitu an ni tih hi lantir an duh pawh a ni thei. Mipui mangante’n kan mamawh em avanga an pawimawhna hi an hre hle niin ka ngai. Chutiang bawkin Synod Hospital pawh sawrkar tel lova kal thei, sawrkar thunun thei an intih vang mai mai niin ka ring. Hei hi ka rin dan mai a ni na a, tunlai mihring rilru puthmang leh thil awmzia thlirin a dik ngei ka ring tho. A chhe zawnga Zoram thar chu lo thleng mek nia ka hriat chang hian, hmana Mizo, hmana Mizoram, hmana Mizo Kristiante nun kha ka ngai ṭhin. NGHAM lam paw'n thu an rawn nei mai thei.

Aw le, vawiinah, tunah private hospital-te hi kan mamawh nghal tawh si a. Anni an la induh tlat si chuan, sawrkar hi mipui tan chuan tlawm hreh lo mai se la. Chuti lama ka ngaihdan pawnlang mawl tawite ka'n sawi ang e.

1. Private hospital-te hian pawisa pe lovin min lo enkawl mah se la, a hnuah sawrkarin a rûl leh dawn tho a, keini'n kan lo pek a, a hnua keimahni sawrkarin min pek leh mai hi eng nge a theih lohna?

2. MUHCS-a kan inziah luh dan azira kum khat chhunga medical-a kan hman ral theih zat a awm vek a. Scheme hnuaia kan pawisain a la daih chhung chu khawi hospital leh eng rate pawha kan inenkawl hi keimahniin kan duh phawt chuan phal mai se. Scheme hnuaia kan pawisa hman theihin a tlin bak chu keimahniin kan chawi mai ang.

3. Bill dik lo, tam lutuk a awm a hlau a nih pawhin, kum khat chhunga kan hman theih zat a awm tho a, eng nge a pawina?

4. Damlo tak tak lo chu tu mah damdawi inah an awm peih lo vang tih leh, doctor pawhin mi natna tak tak lo chu a enkawl duh lovin, bill a siam duh lo ang tih sawrkar hian ring ngam se la. Tin, chutiang chu an lo awm palh a nih chuan mualpho taka siam leh hremna na tak, an pawisa dawn rulhtir leh vek ni se la.

5. Private hospital-te hian sawrkar scheme hi lo zawm ta se, private damdawi ina awm tum kan tam lutuk tur venthawn thilah, private damdawi ina awmte chu vawi khat damdawi in an awm zelah sawrkarin a chanve chauh a tumsak ang, tihte pawh a la ṭha tho mai thei.

NGHAM-te hian inphahhniamin, kan ram leh mahni mihringpui, Mizo miretheite hmangaihna vang talin, sawrkarin 'Keini chuan kan ba ve dawn lo' an tih hi han ring ngam ve chhin phawt u la, mipui hi a hriatpuitu che u kan ni dawn si a. Sawrkarin a ruahman dan leh a intiam anga thil fel taka a kal a, mipuiin khawi damdawi inah pawh cashless enkawlna kan dawn theih ngat chuan, health care lamah kan ram chuan nasa taka hmasawnin, ram changkang kan ang ve dawn a ni mai si a. Kan ram zim teah hian kan hnam tlemte Mizote hian nuam kan va ti dawn em.

Mipui mamawhna a san em avangin private hospital-te leh sawrkar hian mipui hmangaihna vang chauhin inhawng takin inremna nei mawlh teh se.

- K. Hmingthankaia