FATE TANA BERAMPU ṬHA

Isua hun lai khan berampute kha puan ina chengin, hmun hrang hranga insawn kualin emaw, thingtlang khuaah, awm hmun nghet neiin emaw, an khawsa ṭhin a, an awmna khaw bul phulah an beramte an tlattir thei a. Hlobet a lo tlemin, nipuiah an beramte chu tlangsang lamah an tlattir a, thlasikah phai lum lamah an tlattir ve leh thung a. Berampute nun hi a awl-ai lo hle mai. An hun tam zawk chu pawn lamah an hmang a, an beramte chu rukrute leh ramsate laka an venhim theih nan huangah an khung khawm ṭhin a. Berampute chuan zinga an beramte chhuak tur leh tlai lama huanga an lut tur chu an chhiar ṭhin bawk. An tiang hawl ṭhin hmangin kel leh beramte chu an thliar hrang ṭhin a ni. Berampute nun leh fa enkawltute nun hi a inang viau mai.

Beramputen an beramte hnena ei tur pek duh tawk mai lo va, tha thlah hauh lova rukru leh ramsate laka venhim hna an thawk ang hian kan fate enkawlnaah hian kan thawk ṭhin em? An mamawh ei leh in, silh leh fen, infiamna, zirna ṭha ber pe siin, an thlarau nun Setanan a ruksak theihna laka him turin hma kan la chiah em le? Khawvela ral leh mai tur, ei leh ina an intodelh a, an khawsak a harsat lohna tura theihtawpa ke kan pen lai hian, ral ve lo tur, an thlarau chhandamna pawimawhzia kan zirtir thleng meuh em? Taksa thih hnua thi ve lo tur kan thlarau kalna tur – Vanram emaw Hremhmuna ‘CHATUAN’ awmzia kan hrilhfiah hi a pawimawh tak zet a ni.

Kan khawvel hi hun leh ni hnuaia awm a nih avangin hun hlui a liam a, hun thar a lo thleng zel a. Ni khat a liam a, kum a liam a, mihringte kan lo upa chho ve zel a. Mi hrisel ṭha tak ṭhinte pawh taksa a lo chak lo va, a tawp chu thihna a ni. Nausen piang hlim te, accident emaw, natna emaw ruihhlo avangin mi hrisel ṭha zawk te pawh an boral a. Kan lei taksa a ral hunah, kan thlarau hi, hun leh niin a thunun piah lam ram, Pathian chennaah kan lut tawh dawn a ni. Isua Krista ringtute kan vanneihna em em chu, thih hnua Vanrama Pa hnen thleng tur kan ni hi a ni.

Matthaia 6:19-21-ah, “Leiah sulrul leh tuiekin a ei chhiatnaah, rukruten an reh pawha an ruknaah hian, in tan rote khawl khawm suh u; vanah, sulrul leh tuiekin a ei chhiat lohnaah chuan, in tan rote khawl khawm zawk rawh u; i ro awmna apiangah i rilru pawh a awm ang,” tih kan hmu a. Kan fate hi malsawmna kan dawn, Lalpa laka kan ro chan an nih laiin, kan ro khawl khawmna tur dik tak, vana khawl khawm tur hian kan hun leh tha, kan sum leh pai, kan ngaihtuahna te kan hman a pawimawh a ni. Mi ṭhenkhatin kan ngaih pawimawh ber ṭhin, kan taksa tana kan thawh hi chu ral leh mai tur a ni a, kan thlarau erawh ‘Chatuan’ atan a nung dawn a ni. Berampu ṭhate chuan, kan tu leh fate hi, taksa thihna hi tawpna a ni lo tih hi kan hrilhfiah fo a pawimawh a; Vanram thlenpui hi kan tum ber tur a ni.

Tunlai khawvelah hian kan tu leh fate hi an changkang tawh a, an thil tih reng reng hi, fiamthua an sawi ang deuhin ‘Ual Class’ niin, an hmel te pawh a ṭha em em a. Ei leh in a ṭha tawhin an awm awl a, theih chin chinah, an mamawh aliam pek hram kan tum zel a. Hei hi anmahni pawhin an tuarzuau phah deuh em ni ang, rilru lama harsatna tawk an pungin, mahni inhmangaih leh inkhawngaih tam tak an awm chho nawk a. Mahni nunna la duh mai te an awm ta hial hi a pawi tak zet a ni.

Johana 10:14-ah khan, “Kei zawng beram vengtu ṭha ka ni; ka ta chu ka hria a, ka ta pawhin mi hria,” tih, Lal Isuan a sawi kan hmu a. Lal Isua thusawi hi rawngbawlna kawng atan chauh emaw tiin, Berampu ṭha a nihna entawn tur kan nih thute pawh ka ngaithla fo tawh ṭhin. Mahse, Lal Isuan a beramte min hmangaih a, min hre chiang a, keini pawhin min hmangaihtu kan hre let ve ang hian; kan beram, kan fate hi kan hmangaihin, hre chiang turin kan ngaihsak ve ngai em? Fanaute kan enkawlnaah hian - Lal Isua, Berampu ṭha zia hi kan entawn a pawimawh hle.

Heta Isuan, “Ka hria,” a tih hi, Grik ṭawnga ‘Ginosko’ a ni a. Chu chu hriatchianna niin, chutah chuan inzawmna thuk tak a awm a. Kan harsatna te, kan nun kawng zawh chho zawng zawngah Ani chuan min hre reng a, chu min hriatna chu, “Ka ta pawhin mi hria,” a tih ang hian, a beramte hian kan hrechiang a, Amahah kan innghat a ni. Amah hrechiang ve tur erawh chuan Amah nena leng dun nun neih a ngai a, thlarau hruaia awm mi kan nih a ngai hmasa a ni.

Ṭulna leh buaina tam tak karah, fate mamawh pek bak a, anmahni ngaihven leh ngaihsak harsatzia hrechiangtu ka ni. ‘Chhangchhe laif’ hi a va harsa tak em ti r’u? Amaherawhchu, chatuana nunna kan neihna tura tlan chhuah kan nihna kawng zawhpui hi kan tih makmawh a ni si. Anin min hriat chian avangin Amahah innghat ila, kan chak lohna te, kan hun neih dan te, kan harsatna lakah min chhanhim a, min ṭanpui hi a inpeih reng tih i ringhlel lo ang u. Johana 16:33-ah, “…khawvelah hian hrehawmin in awm ṭhin; nimahsela, thlamuang takin awm rawh u, keiin khawvel ka ngam ta,” a tih hi. Kan hrehawmna te hi a hmuh hmaih lo tih hriatnain beiseina min pek hi kan chakna thuruk a ni.

Kan hrehawmnaah Pathian zawnga kan innghah lai hian, kan fate harsatna leh hrehawmna hi kan hre pha meuh em le? An taksa lama harsatna an tawh chuan doctor kan rawn thuai thuai a, an dam vat theih nan kan phe vat vat ṭhin. Rilru natna leh hliamna an neihte hre turin kan inzawm tawk em? An rilrua an vei zawng te, an nuam tih zawng te, an huat zawng te, an duh zawng leh duh loh zawng te, an mihring ngainat leh ngainat loh te, an ṭhian kawm te leh an awmna hmuna harsatna siam ve ṭhinte hi kan hre meuh em? An taksa leh zirna mamawh kan pek bakah hian an rilru leh thlarau nun kan vei thlen a pawimawh a, an ni leng hun hman dan ngaihthlak hun kan insiam hram a ṭul a ni. Anih loh chuan, taksa dam reng siin, kan fate nun hi kan hloh thei a. Chu chu a thlen chuan inzawmna a chat a, zawm tur leh kawm tur dang an zawng tawh mai a; kawng ṭha lo, chatuana boralna kawng an zawh phah a hlauhawm hle.

Rawngbawlnaah hian, Pathian thu laimu, danglam ve ngai lo Lal Isua zirtirna tidanglam si lova an rawngbawlsakate hriatthiam zawng leh an nun mila inher rem thiamte rawngbawlna hian pawm a hlawh a, danglamna a thlen hma ṭhin. Hei hi fanau enkawltute pawhin kan hriat a pawimawh a ni. Kan seilenna leh kan tu leh fate seilenna khawvel hi a inang lo em em a, social media avanga khawvel mi zawng zawng kan inthlun zawmna khawvelah an sei lian a. Chu khawvel chhungah chuan mi chi tin chi tang, zirtirna dik leh dik lo, thil ṭha leh ṭha lo, thudik leh dawt, awih tur chin pawh hriat hleih theih tawh loh Artificial Intelligence-in a chhawp chhuahsak mek a. Nu leh paten fate hnenah, “Hmanah chuan hetiang hi kan ni ngai lo ...,” kan han ti ngawt ṭhinte hi a fuh chiah tawh lo va, hetiang chuan kan hneh dawn lo a ni.

Tun hunah hian kan fate hi zirtirna dik lo leh thil tih makte hmanga hruai bova an awm loh nan zirtir dik kan pek a pawimawh a ni. Chhia leh ṭha hriatna thiang tak nei tura kan enkawl a, thlaraute fiah dan kan zirtir a ṭul a ni. 1 Johana 4:1& 2 ah thlarau nazawng ring lo tur leh thlaraute chu Pathian laka mi an ni nge ni lo tih fiah tura tih kan nih ang hian. I Korinth 12:1-11 chungchang pawh ngun taka zirtirin, thlarau thilpek dawngte hian Krista an chawimawi nge mahni an inchawimawi? Thilpek chuan ringtute a tipumkhat em? Thlarau thianghlim thilpek dawng tak tak chuan amah leh ringtu dangte pawh a tisawt tur a ni tih te hi kan zirtir fo a ngai a ni.

Tunlai khawvel danglamna hre reng chungin, kan fate Krista hnena hruai thleng turin theihtawp kan chhuah a hun tak meuh meuh a. Sual lam a ṭhang nasa kan tih lai hian, ṭha lamah kan inher ngar ngar theihna turin tha kan thlah loh a ṭul a ni. Berampu ṭha chuan beramte aw a hre ṭhin angin, kan fate hian thlarau hruaia kan awmna aw an hriat a ngai a. An thlarau nun hruai khaw lo thei thil tam tak vanga an boral hma ngeia Lal Isua an rin a, Thlarau Thianghlim hruaia an awmna tura kan zirtir a ngai a ni. Lal Isua hi kan tan berampu ṭha a nih angin, kan fate tan berampu ṭha tak ni ṭheuh turin theihtawp i chhuah ang u.

- Ammie Lalnunpuii