Kan Himna tur: Keimahni

Ni 29th October 2025-ah khan MNF huaihawtin Mizoram pumah (Mamit District huam tel lovin) India sawrkar dan thar FCAA(2023) duh lohna total band a awm a. A hlawhtling hlein a lang.

School naupang kan la nih lai aṭang tawh khan Total Band hi a awm zauh zauh fo thin a. Khatih hun lai kha chuan school naupang kha school kal turin sawrkarin a ti a; Sawrkar hnathawk pawh sawrkar office kai ngei turin thu a pe a. Band huaihawttuten an lo dang a, police nen an innawr thin.

Hman deuh aṭang tawh khan sawrkarin a hnathawkte a tur lui ngai lo va, school pawh kal luih tum an awm ngai lo va, dawr ni se an inkhar ṭhup ta mai a ni. Mipui lam pawhin Total Band huaihawttute huaihawt chhan kha thlawp miah lo mahse dawr an khar zel tawh mai. Chu chu tuna Total Band chauh kha a ni lo. Office hnathawk chuan chawlhna hun remvchangah an hmang hlauh bawk. Total band huaihawta duty zingah hian polite lo deuh deuhte pawh kha an awm thin a. Damdawi ina duty turte pawh ‘Kein kal ula a ni mai,’ ti duh kha an awm thin a; hmeichhe tan tawn tlang an huphurhawm zual a ni maithei, hetiang paltlang hreha duty loh phah pawh ka hre tawh nghe nghe a ni. Tunhma deuha zirlai pawlin Total Band an huaihawt ṭumin dawrkai pakhat chuan, “Dawr dang pawh an inkhar vek dawn a, chawlhna hun remchang a ni mai. Chawlh ve hi kan chak tho alawm” a ti a; a dik hle ang. Kâwla ni chhuak chhiarin dawr an hawng a, chawlhni a lo nihin an inkhar ve tak naa chawlhni hian hun thawl an nei hman chuang lo. Chuvangin Total Band a lo awm hian an thlawp vang hrim hrim ni lovin chawlhna hun remchanga ngaiin, dawr dang pawh an inkhar ve tho avangin customer an hloh phah lo tura ngai bawkin an khar ve mai thin a lo ni. A derin kan support a, a tak ram thleng chiah lovin a buatsaihtute an lawm bawk fo thin a ni ber a. Kan inbâwl tawn ṭhin a nih chu.

Total Band a awm apianga langsar tak chu duty an ni. An han duty hian an thu ta em em mai a. Mihring duhthlanna pawh nem bet tlat thei thuneihna neiin an inhre ta tlat mai thin a. Kum 20 zet kal ta khan zirlai pawlin total band an buatsaih a. Kan thawhpui nen dam lo enkawl tura kan kal chu hawihhawmna awm miah lo hian min lo dang a. Kan car-ah khan doctor kan nihna chiang takin a intar si a; min lo tihdin dan kha ka pawm zam hlei thei lo a ni. Kan kalna turte kan han sawi a, engtin tin emaw min chhuah hram a. Kha khan ka ngaihtuahna thui tak a kal tir lo thei lo. Tun ṭuma total band an huaihawt pawhin Hnam Rûnah phalna lâk a ngai tlat mai a. Mihring duhthlanna, freedom of choice a bawhchhia a ni. He duhthlan theihna hi Human right in a ken tel, hnawl mai mai theih loh a ni. Hman atanga ka ngaihtuahnaa awm fo thin chu, Mizorama pawl hrang hrang, zirlai pawh leh political party kan neih zingah hian, mihring duhthlannaa innghata total band huaihawt ngam hi pakhat tal an awm ang em tih hi a ni. Total Band an huaihawt hmain an huaihawt chhan kha an puang ang a, mipui hnenah thlawpna an dil ang a, tumah tihluihnaa an dan loh tur thu chiang takin an puang bawk ang a, mipui duhthlannaa an innghah tur thu an sawi tel ang a, tichuan, kawng peng ṭhuama duty a, mipui kal vel dang miah lovin total band an huaihawt ang. Kan dinhmun diktak chiang takin a lang ang.

Dawrkai leh sawrkar hnathawk hi chuan Total Band an tuar vak lo. Sawrkar hnathawk tan phei chuan hlawh kiam si lova chawlh theihna hun remchang a ni. A tuar ber chu ni tina inhlawhfa leh lirthei hmanga eizawngte an ni. Taxi hi intlan chhawk an ni a. An tlan ni tak maia Total Band a awm chuan khami nia an sum lak luh tur kha an chang lo kumkhua tawh mai a ni.

FCAA(2023) hi keini anga duang chuan a sawi pawh kan sawi ve ngam meuh lo. A ṭhenin an hlau a, a ṭhenin an hlau lem lo va. Mi ṭhenkhatin Article 371G ṭhiattu niin an sawi bawk a. Dan thiam inti ṭheuh ṭheuh an thu a dang nuaih mai a ni. Article 317G leh FCAA ngau ngau bakah, India Danpui bung leh châng dang en kawpa hlau miah lo pawh an awm.

He dan an sawi apianga ka rilrua lo awm chu dan lo pian dan hi a ni a; chu chu ngaihtuah tel a ngaiin ka hre nghe nghe a ni. Dan reng reng hi amaha lo chawr chhuak ngawt an ni lo va, van aṭanga lo tla an ni hek lo. Parliament-ah an sawiho vak a, vote an la a, a tam lam lamah a tlu mai thin a. A chang chuan, (an dan siam ṭhat tum dana zirin) Kohhran Upa kan thlan ang hian vote hmun thuma ṭhena hmun hnih talin an pawmpui a ngai thin. Chu hmuna kan aiawha thusawi turin MP pahnih kan nei a. Engtin nge an sawi tih hi a pawimawh ta em em mai a ni. Kan MP pahnihte thusawi hi vawn ṭhat a nih ngei ka ring a. Mizo ṭawngin letling se, mipui hi min han hrilh se la, an thusawina eng atangin ngaihtuahna kan lo hmang ve thiam mai dawn a ni.

FCAA hi dan awmsa siam danglamna a ni a, hei hian dan hrim hrim hi kumkhuaa ding tura beisei chi an ni lo tih a tichiang hle awm e. He dan ngei pawh hi kum 50 hnuah a la ding reng ang em, siam danglam a ni ang em tih hi tumahin kan hre lo. Chuvangin Dan hi kan himna atan a tangkai ngei tak naa, kan himna tur tak tak chu keimahni hi kan ni. Kan nungchang, kan zia leh kan rilru hi a nghet em tih te, taimaknaah te, chhelnaah te, rinawmnaah te eng ang nge kan nih? Damkhaw chhuak zel tlak kan ni em tihte hi zawhna pawimawh a ni.

Dam khawchhuahna atana pawimawh chu hlauhna hi a ni ngei mai le. Hlauhawm a lo thlen a, dam khawchhuah kan duh si chuan tlanchhiat emaw, lo beih let ve emaw bâk chu duhthlan tur dang vak a awm lo. India dan erawh chu kan tlanchhiatsan thei lo, ram dangah kan pem daihte a nih ngawt loh chuan. Keimahni lam lo insiam ṭhat a, kha danin min tihchhiat lohna tura insiamrem a ngaihchang a awm thei ang.

Hlauhawm miah lo hlauh tlat hi a awm thei bawk a. Hlauhawm anga lang, a hlauhawm dan aia nasa daiha a ṭul bak thleng thlenga hlauh chiam pawh a awm thei. Rilru fim bo khawpa hlauh te, ngaihtuahna fim chhilh khawpa insawiṭhaihte hi Politics thilah min sawi htaihtuten hlawkna an nei tih chauh loh chu mipui tan hlawkna a awm lo.

Keimahni ngei hian kan himna turin tha kan thawh a ngai a. Chu chu hnam dang huat emaw, sawrkar laipui dan siam dodal emaw ringwt hi a ni lo. Entirna tha tak chu FCAA danin a tinzawn nia kan ngaih kan ramngawte hi a ni. Engtin nge tun kum 40 kal ta khan kan ramngawte hi kan enkawl a. Ramngaw mai ni lo, ram leilung hrim hrim hi engtin nge kan lo enkawl thin? Kum 40 kalta kha han thlir kir ila, kan sawrkar hrawn tawh hrang hrang khan Land Reform/land ceiling dan mumal tak an siam duh hauh lo va. Agriculture pual ram siam pawh hi an tum lo a ni awm e. Aizawl chhehvel khuaah Aizawl mi hausain ram zau pui pui an nei a. Khaw pakhat phei chuan châk lâkna tur ram pawh an nei meuh lo va, rawtuai khawrhna tur pawh an van hial tawh a ni. Khaw tina an hruaitute kuta thuneihna pe phal lovin Aizawl tlang atangin ram hi an sem thin em ni a tih theih rum rum a ni.

FCAA hi Parliament dan siam a ni a; India ram politics han thlir hian a danglam mai maiin a rinawm loh. He dan hi lo duh loh emaw lo do chiam emaw a sawt loh chin a awm tho thovin a rinawm bawk. Kan tihtur chu dan hmang veka kan himna tur lo siam mai hi a nih hmel hle a ni. Kan ram hi ram zimte a ni a, kan mithiamte hian ruahmanna uluk takin siam se kan hnam dam khawchhuahna tur na na na chu kan hum thei ngeiin a rinawm. Hlauhawm hi chi-ai miah lova, rilru fima hmachhawn a ṭha ber.