NULA HMELTHA VIRGINIA-I

BC 445 hma lamah khan Rome khawpuiah hnamchawm leh hnam sângho an inneih pawlh thei ngai lo. Hmanlai aṭanga an lo hman ṭhin he dan hi BC 445-ah Rome rorelna Twelve Tables-ah ziaka an dah a ni.

BC 445 velah hian hnam chawm zingah mi langsar tak, sipai huaisen Lucius Virginius an tih chu a awm a. A fanu Virginia-i chu a hun laia Rome nula hmelṭha ber pawla sawi niin Tribune hlui Lucius Icilius nupui hual a ni a.

Hetih hun laia Rome khawpui rorelna Board of Ten khaipa chu Appius Claudius a ni a. Ni khat chu, rorelna hmun aṭanga a haw chuan Virginia-i lam zir lai chu a hmu a. Hemi ni atang hian ni tin Virginia-i lam zir chu a hmu a; a ngaizawng ta em em mai a ni.

Virginia-i chu mi nupui hual a nih avangin a nei theih loh bakah hnamchawm a nihna chu a lungten tlat bawk a. Amah ngei hian rorel thei chin chhungkua leh hnamchawm inneih pawlh khapna hi Twelve Tables an tihah khan hming a lo ziah hnan tawh si a. Sum leh paia thlem a, mutpui a tum ta a. Virginia-i nu hi a thihna a rei tawh a. Amah awm tleitute hnenah Appius-a chuan a rukin, sum tak kengin palai a tir a. Appius-a hming chu an thup tlat a; mi thiltithei tak, an chunga chhiatna thlen thei a ni tih sawiin an vau nghal bawk a.

Appius-a sum leh a vauna thu chuan Virginia-i enkawltute chu a hmin hauh lo va. Virginia-i chu an veng uluk tial tial a; Appius-an a îtna lah chu a so sang tual tual bawk a.

Kawng dang a hriat loh hnuah a vua leh vang, pawisak nei lo zet Marcus Claudius-a a ruai ta a. Marcus-a chuan mi tawrawt tak tak hruaiin lam zirna atangin Virginia-i chu hruai luih an tum a. Mipui thinrim chuan an rawn hual khup khup mai a. Han inhruai luih ngamna chi ziazang a ni lo va. Marcus-a chu rorelna hmunah a kal a; Appius Claudius-a chu amah chauhin a lo ṭhu a. Marcus-a chuan thusawi a han tum a. Mipui lam chuan nula chhungte an lo thlen hma chuan engmah sawi lo turin an rawn au a. Rei vak lovah Virginia-i pami Publius Numitorius-a, hnamchawm zinga mi zahkai leh lar tak mai chu a lo thleng a. A rual hian an chhungkhat mi tam tak an lo tel bawk a. A hnu lawkah Virginia-i pasal hual Lucius Icilius pawh hnamchawm tlangval eng emaw zat hruaiin a lo thleng bawk a. Marcus-a chuan rorelnaah chuan thu a sawi ta a ni.

Marcus-a chuan, “Ka pa hnen aṭangin bawih hmeichhia ka rochung a. He hmeichhia hian fa a pai laiin Virginius-a nupui hian a rawn tlawh ṭhin a. “Nau a lo pian hunah min pe ang che,” tiin kan bawihnu hi a dil a. Kan bawih hmeichhia chuan a lo remti a. Fa a neih hian thisaa piang niin keini chhung hnenah sawiin a fanu chu a pe ta a. Keini chhung chuan a fanu hi a dam tih tunhnaiah kan hre chauh a ni. Nausen lo piang reng reng hi danin a sawi angin bawih nupa hrin chu bawih neitu ta a ni a. Chuvangin he bawihnu fanu hi dan ang takin ka ta a ni a. Ka ta chu ka la mai dawn a. Chu chu danin min phalsak thlap a ni,” tiin a sawi a.

Virginia-i pami chuan thui tak, dan leh hrai bakah Virginia-i lo pian dan a sawi a. Indona hmuna awm mek Virginia-i pa lo thlen hmaa thutlukna siam lo turin roreltu Appius-a chu a ngen a. Lucius-a pawhin thu a sawi a. A remtihna lovin tumahin a nupui hual chungah kut an thlak lo vang tih thu a sawi zawhah Appius-a hnenah chuan, “Appius, i duh phawt chuan ka lu hi tan la, nula hi nei mai la. Amaherawhchu ka thihna hian Rome hi a chhem alh ang tih hria ang che,” a ti a.

Appius-a chuan thil awm dan a han thlir a. Mipui thinrim dan a hrechiang a, a hnial ngam lo va. “Naktuk thleng kan nghak ang a. Chumi hunah chuan Virginia-i pa hi a lo lang lo a nih chuan Marcus Claudius-a hnenah Virginia-i hi dan ang takin a bawih ni turin ka hlan ang,” a ti a.

Virginia-i chu a chhungte chuan an hruai haw a. Hmanhmawh takin a pa ko turin indona lamah zualko an tlantir nghal a. Appius-a pawhin a rûkin mi a tir a. Sipai general hnenah Virginius-a chu kal tir hauh lo turin thu a thawn a. Mahse a mi tirhte an thlen ve meuh chuan Virginius-a leh a pawlte hi Rome khawpui lam panin an lo chhuak hman tawh a ni.

A tuk khua a lo var a. Chawhma lamah rorel an ṭan leh ta a. A tawi zawngin sawi ila. Virginius-a chuan, “He thil hian keimahni chhung chauh a khawih lo. Ka fanu hi hetianga an tih ngam chuan, kan chunga roreltute hian nangni chungah pawh an ti ngam ang a; tu pa mah hian an fanute an hum thei tawh lo vang,” a ti a. Appius-a chuan Virginius-a thusawi zawh hmain a pawt chat a. “He thil hi thu khirh tak a ni a. Eng pawh nise, he nula hi bawih a ni lo tih fiahna chiang tak a awm hma chuan, Marcus Claudius-a kutah a awm tur a ni,” tiin thu a titlu ta mai a.

Mipui thinrim chu a sosang ta hle mai a. Nuho chuan Virginia-i chuan an rawn din hual nghal a. Hetiang hi Appius-a chuan a lo thlir lawk diam a, a lo inralring sa thlap a. Sipai eng emaw zat chu ralthuam nen an rawn thawk chhuak a. Marcus Claudius-a chu an rawn pui ta a. Sipai hreipui leh ngunhnam an han hmuh chuan Virginia-i dinhualtu nuho chu an tawlhkiang ta a ni.

Virginius-a chuan beidawng leh hrilhhai takin a fanu ṭap zawih zawih chu a en a. Rome khawpui hmuhah, chhun engah ngei a fanu hi an hnehchhuh dawn em ni le?

Appius-a hnenah chuan thu kam khat lek a fanu hnenah sawi a dil a. Appius-a chuan a remti a. Virginius-a chuan a fanu chu a pan hnai a. A hnenah chuan, “Ka fanu duhtak, he khawvelah hian zalên tak leh thianghlim taka i nun a rem ve si lo va, min thlahtute hnenah, zalên tak leh thianghlima i awm theihna tur hmunah ka tir ang che,” tiin ngunhnâmin a thinhnunah a vit ta hrawih mai a. Lungchhe takin a fanu ruang chu a pawm a. Appius-a hnenah chuan, “He thisen mawh hi i chungah a tla ngei ang,” tiin a au a. Appius-a chuan, “Man nghal rawh u,” tiin thu a pe a. Mahse Virginius-a chuan a ngunhnam chu a vai a. Rang takin a tlan nghal a. Mipui chuan kawng an lo kian thuai thuai a. Kulh kawngka lamah tlanin sakawrin sipai hmun a pan nghal a.

Virginius-a tlan chhuah hnu chuan Lucius-a leh Numitorius-a chuan Virginia-i ruang chu an chawi kang a. An chunga roreltute rorel dan dik loh zia mipui hmuh leh hriat turin an tlangaupui ta a. Chu veleh Rome khawpuia hnamchawm zawng zawng chu an lo tho chhuak a. Appius-a pawh rang takin a insaseng a; a ṭhuihruaite pawh an tlanchhe nghal a.

Virginius-a chuan sipai hmunah thil awmzia a han sawi ta a. Sipai zawng zawng chuan thinrim puiin Rome panin an kal nghal a. Rome khawpui chu namen lovin a buai mek a. Senate pawhin engmah an ti thei tawh lo. Mipui thinrim chuan rorelna hmun an la a. Mipui zalênna leh dikna an au chhuahpui a. Roreltu Decemvirs an tihte chu an man a. Appius-a pawh an man a. Lung inah a thi ta nghe nghe a ni. Marcus Claudius-a chu Rome aṭangin an hnawtchhuak a; a in leh lo an mansak vek bawk a. Rorelna an siam ṭha a. Hnamchawm aiawh Tribune an thlang ṭha vek bawk a. Lucius-a leh Virginius-a pawh Tribune atana thlan an ni nghe nghe a. Chutiang chuan Virginia-i thihna chuan Rome khawpui inawp dan leh rorel dan a sawi danglam a; mipui tan zalênna dar a lo vaw ri ta a ni.

Mi pakhat tawrhna hian mipui thinlung a chhem alh thei a; chhungkaw pakhat tawrhna hian ram kalhmang a su her thei. Mipui hian rorelna dik hi au chhuahpui ila, kan chunga roreltu politician leh sawrkar hnathawkte hi kawng dik zawh turin kan nawr thei a ni. Aizawl chauh ni lo, Aizawl pawn lam mite hi kan au chhuah a ngai a; kan chanvo tur dik tak kan chan theihna turin huaisen taka rawl kan chhuah a ngai thin a ni. Kawng hrang hranga kan chanvo tur kan aupui ngam lo a nih chuan tumah kan dem thei lo vang.