MITTHI LEH TLAWMNGAIH DAN THAR

Tûn hma aṭangin Mizoin ‘tlàwmngaihna’ hi kan fakin kan sawi vul nasa ṭhin a; mi ṭhenkhat phei chuan hnam dangin ‘tlàwmngaihna’ nei ve lo ang hialin an sawi ṭhin. Tlàwmngaihna hi ṭawngkam hnih khat leka hrilh fiah theihah pawh kan ngai lo. Chutianga tlàwmngaihna chu Mizo ta bil emaw kan tih lai chuan hnam dang zîngah tlàwmngaihna kan tih ang nei an lo tam ve mai tih erawh chu mi chinchâng hre zauten an hmu thiam ṭhin. Lalbuaia (Ex. MP) pawh khân vawi khat chu ‘MZP Chanchinbûah’ ‘Vai Ṭha’ tih thupuia hmangin vai tlàwmngai a tawnte chanchin ngaihnawm takin a ziak a ni. Tlàwmngaihna tehna ber pakhat chu a huhoa thil tih nikhuaa taima fâl an ni duh hle. Mizoten a huhoa thil tih apui kan ngah a; hnam dang zînga an tih ve lêm loh thlân laih te, mitthi lu men te, khawhar ina kal te, hnatlâng te chu mi tlâwmngai lan chhuahna hmun a ni ṭhin.

Aizâwl vêng pakhatin khawhar ina riah an tihtâwp khân mi tam takin tlàwmngaihna tlachham ta deuhah ngaiin an dem a; mahse a fing hmasaah an ṭang a tih theih. Khwhar in riah zui zêl hi mi tlàwmngai tehna kipui berah hman reng ngawt theih a ni lo. Tûnah chuan Aizâwlah khawhar ina riak lo vêng an awm ta nual; an tlàwmngaihna a bo lo a, tlàwmngaih dàn kawng thar an rek thiam a ni záwk. Aizâwl vêng pakhatin an thlànmual hlat avànga thlân laih lâwk an tih tirh khân mi ṭhenkhat chuan tlàwmngai ta mang loah an ngai leh bawk a. Thlân laih lâwk chungchângah tûn hmaa Central YMA hruaitu lo ni tawh C. Rokhûma (L) an kawm ṭum khân ani pawhin thlân laih lâwk chu a ti vak lo ni-a ngaih theih tùrin a sawi a. Mahse tûnah chuan hmun hla taka thlânmual nei vêng an awm ta hlawm a; thlân laih láwk chu tihmákmawh a ni ta tlat zâwk. Kan hnathawh dàn te a danglam tawh a; mitthi dâr vuak emaw YMA-in mitthi awm a puan hnûa thlân lai tùra chhuah chawp ngawt chi a ni tawh lo.

Vêng ṭhenkhat chuan hmun hla deuhah thlânmual an nei a; thlânmual pan pawh thil buaithlák a ni lek lek ta. Aizâwl vêng pakhatin hmun hla deuha thlânmual thar an hman dâwna mipui an koh khâwm ṭumin mitthi phurhna tùr motor hman manah YMA hotute an buai deuh a; motor hman man chu a tlêm berah Rs 2,000/- a ngai dâwn si. Chumi ṭuma kohhran hruaitute zînga ṭhenkhat chuan mitthite chu kohhrana telna nei an nih chuan kohhran ta an ni a; an ruang phurh man chu kohhranin tum mai sela tih lam hawia an sawi chuan YMA hruaitute an thaw huai a. Chumi kumah chuan an vênga kohhran pahnih chuan an kohhran mite ruang phurhna motor hman man chu an tum a. Kohhran pâwl tê deuh thite ruang phurhna man erawh chu YMA-in a tum thung a. Mahse a kum leh lamah chuan an chhunzawn ta lêm lo a; YMA-in an tum leh ta nge nge a. Hetiang hian Kohhranin an mite ruang phurhna motor hman man hi tum mai sela; kohhran tête ruang phurhna chu YMA-in tum zêl sela, ko inchhâwk zângkhai dàn thar a ni ang a. Heti zâwng hian kohhrante pawhin tlàwmngaih lo chhuah thei ila, thil ṭha tak a ni dâwn lo’m ni?

Thlân laih lâwk pawh YMA hnatlânga tih ngawt ai chuan hlawhfa laa laihtîr chu a tih chi zâwk mah mai thei. YMA-in chhûng tin pawisa thawh dàn tùr rêl fel sela, hlawhfain thlân pahnih pathum lai lâwk sela. Hetianga tih avàng hian YMA member-te an tlàwmngai ta lo tihna a ni lo; tlàwmngaih dàn kawng thar an rek chhuak a ni zâwk ang. Vêng pakhatin thlan laih lâwk leh laih lâwk loh chungchâng an ngaihtuah laiin ‘mi tlàwmngai fâl’ ni àwm tak ṭhenkhat chuan thlân laih lâwk an duh loh thu an sawi pâwr viau mai a; mahse chûng mite chanchin hre chiangte sawi dànin ṭawng pâwr tak takte chu thlân laihnaa mi tlàwmngai an ni lêm hauh lo! Chuvàngin tlàwmngaih dân kawng thar dap thiam hi thil pawimawh tak a ni zâwk.

Tûnlaia tih dàn phungah chuan thlân nghah niin mákpaten thlàn an va siam zui ṭhin a; tûnlai chhanah phei chuan thlân nghah ni-a thlân siam nân hian sum tam tak an sêng a, a tlângpuiin chêng sâng nga chu an sêng deuh vek ang a; ṭhenkhat phei chuan chêng sîng chaung lai an sêngin a rinawm. Thlân nghah ni hi chuan in lamah mákpa fel deuhte chu hmuh tùr an awm ngai lo. Tûnah erawh chuan vêng ṭhenkhatin thlân siam hi YMA-in an keng ta nghâl a; mitthi chhûngten thlân siam man chêng sâng li/sâng nga vêl an pêk a ngai thung a; a fin thlákin a remhriat thlâk khawp mai! Mákpate pawh an tlàwmngai tawh dâwn lo tihna ni loin khawhar in lamah inlêngte lo chiauâu tùrin an lo ‘tlâwmngai’ thung dâwn tihna a ni ang!

Hmun hla deuha thlânmual neih chu buaithlákna lai awm bawk mah se, a samkhai ve tlatna chin a awm bawk. Mitthi vuitu Pastor/ Kohhran Upate tân pawh kalna a lo buaithlák lêm hauh lo. Kohhran Upate zîngah motor neite an lo awm chuan tlàwmngaih chhuahin an rawn chhuahpui liam liam a, harsatna awm loin thlânmual an thleng thei mai zêl. Thlânmual bûkah mitthi vuina hun hnuhnung pawh hman a ni a; dawhkân chunga noah vaivut chhawpin ‘lei chu leiah, vaivut chu vaivutah’ tih pawh kuang chungah theh mai theih a ni bawk a. Thlânmual kotlângah rem leh rem loa ke rah pelh lek leka inrem hrâm hrâm pawh pumpelh theih a ni ta!

Mitthi buhfai khawn hi Aizâwlah hian eng tik aṭanga tih ṭan nge ni? Tûn hma kha chuan thingtlâng ang bawkin thingfák khawn a ni a; tûnah erawh chuan gas thuk hman ták avàngin thing kan tuah tawh si lo a; gas bûr khawn chi a ni bawk si lo! Chuvàngin kawng dang rekin ‘buhfai khawn’ hi tihchhuah a ni ang. Buhfai khawn hi tih zui zêl chi a ni em? Mitthi chhûngte dinhmun ena khawn àwm hi YMA hian ngaihtuah mai chi a ni zâwk em? Chhûngkaw tam tak chuan buhfai khawn hi an ei duh kher lo ang a, mi dang pe dâwn se a mawi chiah bawk si lo ang, vawk châwah hmang dâwn se, vawk an vulh kher lo ang! Mitthi chhûngte tân ‘buaithlák’ a thlen theihna chin a awm tawh lo’ng maw? A thlákna tùr kawng thar eng emaw dap chhuah hrãm ai chuan tihtàwp ngam law law tùr tih hi YMA pawhin ngaihtuah a ngai ta hial àwm e. Pawisa khawn lah tihthar ngawt chi a ni lêm si lo; a chhan chu mitthi ràl hi chhûngkaw tinah kan tih ṭhin pângngai a ni si a. YMA hian mitthi ràl hi an duh erawh chuan an ti thei ang chu.

Mitthi ruang hâl hi tih ve mai a ṭha tawh em? Vêng tam tak chu thlânmualah kan buai ta a nih ber hi. Ruang hãl ila chuan thlân hmun zau tak kan mamawh lo ang a; thlânmualin a daihzai thei ang. Bible-a kan hmuh angin Juda-ten mitthi an phûm ṭhin avànga ruang hãl hi Kristianten tih loh ngawt chhan tùr ‘theology’ a awm hran lo ang; khawvêl kristian tam takin ruang an hãl tho. Kohhran hrang hrangin ruang hãl chungchâng hi beng tharin ngaihtuah a hun ta. Ruang hãl tih lêmah vaiho ruang hãl ang ni loin sâp ruang hãlin electric hman tùr a ni ang chu! Electric hmang tùr chuan sawrkarin hmanrua ngaihtuah a ngai ang a; sawrkar lam pawhin Aizâwl khawpuiah thlânmual kan buaipui ziate hriain electric-a ruang hãl theih dàn tùr hi kawng dap ṭan sela, inhmâkhawchhuah a hun ta hle lo maw? Ruang hãl kan tih chuan mi tam takin thlânmuala inphùm buai aiin mahni kawtkaiah ruang vãp phùmna fel êtin an siam ang a; thih champha apianga thlân tihfai leh pangpâr dah pumpelhin mahni kawtah awlsam takin pangpâr pawh dah theih a ni ang.