
Guest writer
F. Vanlalrochana
BIBLE CHHIAR
Champhai Ruantlang khuaah hian Bible Chhiara a awm a. Tukinah chuan, Bible Chhiara chanchin kan sawi dawn lo a, Bible chhiar chungchang thu kan sawi dawn a ni. A dam chhung hun 70% vel zet Mizo Bible lehlin leh siam ṭhatna atana a hun hmang zotu, Bsc First Class-a a pass hlim a, BD zir a dil ṭum pawh a, a dil chhan chu, “Kan hnam ṭawngin Bible bu pum kan la nei lo a. Chumi atan chuan ka ṭangkai takin,” ti ngattu Rev. Zairema kha, mihlim rualkhat hian, “Pu Zairem, Bible hi i chhiar chhuak tawh em?” an lo ti a ni awm e. A lettu zinga mi leh, kum tam tak Chief Translator-a a ṭan thu chu a hrilh duh bik lo a. “Type Writer-in vawi li ka chhu chhuak tawh,” a ti e, an ti! Anmahni hre chiang lem loa ralkhat inteh ngawt hi a fuh mawh viau a ni. Duh se chu Sapte an tih mai ṭhin, Assam Civil Service hna thawk a, lal tak dinhmuna ding thei tur khan Pathian ram tan a hun a pe zo ta zawk kha a ni a. Kan hnamin kan vanneih phah hle zawk a ni. Eng pawh ni se, Bible chhiar chungchang i han sawi zui teh ang.
Khawvel lehkhabu ṭha kan chhiar ang a, Bible chhiar hi hmaih miah loh tur a ni. Mi, Bible chhiar mi chu, an fing a, khawthlir an thiam a, an ngaihtuahna hi a zang khai tlat ṭhin. Khawvel mi ropui tam tak, Krostian ni lem lote pawh hi Bible chhiar taima tak tak an ni. Kan nun tidanglam khawp leh kan nun kaihhruai a, tihahdam khawpin Bible te hi kan chhiar loin, kan zir chiang lo fo. Josh McDowel-a chu Pathian awm ring lo leh kristianna dik lohna tlangaupui tuma hmala a nih laiin, nula pakhatin, “Kristianna leh Bible dik lohna finfiahna min pe la, kristianna ka kalsan ang” tiin a challenge a, research a han bei tak tak a. Kristianna pawmtu a lo ni ta a. Kristianna leh Bible humhimna tur lehkhabu tam tak a ziak ta zawk a ni. Ama nun inthlak danglam chu a pain a hmu a, a pa pawhin a pian thar phah ve ta ringawt mai bawk a ni.
US President 16-na Abraham Lincoln-a khan America ram tualchhung indona thim leh hrehawm vanglai ber, ama rilru hah vang lai ber pawhin, a nun hruaitu atan leh a chawlh hahdam nan Bible a chhiar ṭhin a ni. Bible chu, “Pathianin mihringte hnena a thil pek zinga thil pek ṭha ber a ni,” a ti a, an hnamin hun harsa ber leh fiahna khirh ber an tawh laiin, an hnam kaihhruaina atan Bible chu a hmang a ni. Lincoln-an innghahna atana Bible a rin tlat hian, a dam rualpuite pawh, hun harsa leh thim berah pawh Pathian finna chuan min hruai zel ṭhin a ni tih a hriattir a ni.
Bible hi mi zawng zawng hnena Pathian inpuan chhuahna leh mi zawng zawng tana ziak a nih avangin kan zira kan hriat hi tihmakmawh a ni. Pastor leh a zir mi, Theological College-a zirte tan chauhva hriat tur a ni bik kher lo a. Kristianten kan Pathian kan hriat chian tak tak theih dan kawng chu, Ama chanchin ziakna kan Bible hi urhsun taka chhiar leh zir a ni.
Ni tin kan taksa chawm nan chaw vawi hnih vawi thum kan ei hman a, T.V en nan, Mobile Phone khalh nan leh Computer khawih nan hun tam tak kan seng hman a. Heng kan hun awlte hi kan chatuan awm dan tur atana pawimawh em em, kan thlarau lam nun chawm nan a tlem berah minute 15/30 tal hun kan pe thei a ni. Ni tin bung 3 tal chhiar tum tur a ni a, pencil nen inchhawpin kan rilru khawih lai changte chhinchhiah ṭhin tur a ni. Sermon atana sawi chhuah kan duh changte phei chu note bu inchhawpin ziah chhuah tur a ni. Tin, kum 3 chhunga zir zo thei tura inruahman tur a ni a, kan zirna hmun turah mahni in chhung kan duh lai ber hmun thlan tur a ni. Dawhkan leh thutthleng bik turte pawh ruahmanna fel tak siam tur a ni bawk. Kan hun neih dan a zirin zing thawh hlim hi a tha ber a, tho tlai chi kan nih chuan mut hmain emaw hun inpek theih a ni bawk. Kan chhiar hmain ṭawngṭaina nen urhsun taka bul ṭan tur a ni. Hetianga Bible kan chhiar chhung hian chhungte pawhin min be buai tur a ni lo a, inleng an awm pawhin kan chhungten, "Bible a chhiar a, a biak theih rih loh, lo nghak lawk mai ta che," an ti mai tur a ni.
Kohhran leh mi hrang hrangin Bible chhiar chhuah ruahmanna kan siam hian, Genesis-ah kan ṭan tlangpui a. Kan han chhiar chhuak hrim hrim hi chu a ṭha viau na-in, kan nun kawng kaihhruai nan kan sawtpui tam vak lo thei Thuthlung Hlui lam kan zir hmasak hian kan nunpui tur tho a ni. A chhan chu Thuthlung Thar hunah kan chenga, lam aiin a thawnthu hriatna lamah kan rilru a kal tam zawk thei a ni. Chuvangin a hnuaia kan sawi tur Tim Lahaye-a sawi ang hian Bible hi kan chhiar a, kan zir chuan hlawkna nasa tak kan tel dawn a ni. Kan hlawkna turte chu:
(a) Rinnaah kan nghet ang.
(b) Chhandamnaah kan chiang ang.
(c) Mahni inrin tawkna kan nei ang.
(d) Tawngtai châkna leh phûrna kan nei ang.
(e) Kan nun a hlim ang.
(1) Sual dona kawngah chakna min pe ang.
(g) Nun thlamuanna kan nei ang.
(h) Mahni nun kawngah thutlukna siam kan thiam ang.
(i) Rinna awmzia kan thliar hrang thiam ang.
(j) Lalpa ṭih hi finna bul a ni tih angin khawvel mite ai chuan kan fing zawk fe ang a, tisa leh thlarauah hlawhtlinna ropui tak kan chang dawn a ni.
Tim Lahaye-an Bible chhiar dan tur indawt a sawi chu hetiang hi a ni:
(1) Johana Lehkhathawn pakhatna hi vawi 7 chhiar chhuah hmasak ber tur a ni. Bung 5 chauh a awm a, kar khat chhungin vawi 7 chhiar chhuah a harsa lo. Pathian hmangaihna avanga a fa kan nih tak mai dan, Amah chu êng a nihzia leh êng fate awm dan tur kan chian hmasak a ngai a ni.
(2) Chanchin Tha Johana vawi-2
(3) Chanchin Tha Marka vawi-2
(4) Lehkhathawnte-Galatia, Ephesi, Philipi, Kolossa, Thessalonika I & II, Timothea I & II . Tita & Philemona
(5) Chanchin Ṭha Luka, Tirhkohte Thiltih. Rom khuaa mite hnena Tirhkoh Paula lehkhathawn.
Heng a chunga kan tar lante kan chhiar zawh hnuah Thuthlung Thara kan la chhiar loh - Matthaia, Korinth 1 & Hebrai, Jakoba, Petera I & II, Juda leh Thupuan chhiar zawm leh tur a ni.
Thuthlung Thar chhiar chhuah nan hian ni tin bung-3 zel kan chhiar chuan ni 87-ah kan chhiar chhuak dawn a ni. Vawi-2 zel kan chhiar chuan ni 174 (kum chanve)-ah kan zir zo hman dawn tihna a ni. Heng zawng zawng hi kan chhiar chhuah hnuah Thuthlung Hlui kan chhiar ang . Thuthlung Hluiah pawh Genesis-ah ṭan mai loin, finna bu panga Thufingte, Sam, Joba, Thuhriltu, Hla Thlankhawm kan chhiar hmasa ang. Heng hi kan chhiar zawhah Genesis atangin kan tan thei tawh ang.
Bible-ah hian Bung 1189 a awm a, Thuthlung Hluiah Bung 929 leh Thuthlung Tharah Bung 260. Ni tin bung-1 chauh pawh chhiar ila, Pathianni-ah bung-5 chhiar ta bawk ila, ni 362 (kum khat vel)-ah kan chhiar chhuak vek thei dawn a ni. Dr. Harry Ironside-a chuan hetiang hian kum tin ruahmanna a insiam a, kum 72 a nihin a mit a del a, thu a sawi dawnin tuma chhiar chhuah ngai lovin a duh lai lai a sawi chhuak thei vek a ni. Tim Lahaye-a chuan, "Kum-3 chhung hetianga ruahmanna i siam chuan Kohhrana mi puitling berte zinga chhiar i ni ngei dawn a ni," a ti nghe nghe a ni.
A chunga kan sawi tak khi urhsun taka Bible chhiar leh zir dan a ni a. Kan sawi tak anga ti thei vek kan ni kher lo ang/ Kum khatah vawi 1 tal Bible chhiar chhuah tum hram hi a ṭha khawp mai. Kan chhiar chhuak ta chiah lo a nih pawhin, kum tluana ni tina Bible chhiar erawh tih ṭhanah i neih ang u. Kan phone-ah Bible app a awm vek a, Youtube-ah Mizo ṭawng pawha ngaihthlak tur a awm vek bawk. Kan phone te pawh hi Bible chhiar emaw, ngaihthlak nan emaw hmang ṭangkai zawk ang u.
Tlangkawmna:
Khawvel Indopui pahnihna lai vel khan Poland khawpui Warsaw hlui ta zawka Jerusalem kawtthlerah ‘The British and Foreign Bible Society’ pisa a awm a. German hoin khawpui bomb an han ṭan khan Director nupui chuan Bible 200 zet chu inhnuai hmun himah a seng lut hman a. Bomb puak thiltih chhiat karah a ni chu a tang a, German hoin an man zui ta nghe nghe a. Prison Camp-ah a tang zui a ni. Eng tin tin emaw a tlan chhuak a, chung Bible te chu a la chhuak leh thei ta hlauh a, a mamawhte hnenah a semkual zui ta bawk a ni.
Warsaw khawpui chu an Bomb chhe vek a, mah se, Jerusalem kawtthlera British and Foreign Bible Society pisa bang pakhat hi bomb chuan a lo ti chhe ve lo a, chu bangah chuan he thu hi a inziak a, ‘Lei leh van a ral anga, ka thu erawh a ral lo vang’