
Guest writer
F. Vanlalrochana
THE WALLET
Chu Wallet pawr fap tawh mai chu a kekawr ipte aṭang chuan a phawrh a, thingrem mawngah chuan a dah ta a. A sir te chu a thler tawh a. Chumi thler chung chunga hmang lui kha a ni a.
Wallet-ah chuan kum sawm deuh thaw hrehawmna, lunglenna, tawrhna leh nunhlui ngaihna a inthlung khawm a. Tlangval pakhat nun khawhar tak chu, chu Wallet chu a hriatpuitu a ni. Hmangaihna hian tawrhna, lunglenna, thinlung nat ngut ngutna a keng tel a ni tih chu, chu Wallet-ah chuan a inbilh lut chiat a. Wallet dum chu a rawng pawh a khawk nual tawh a. A dang leina a neih tehlul nen kum 7 zet chu Wallet ngai ngat mai chu tlangval chuan a la hmang char char a ni.
Kum 1997 March 23-ah Nula khan Tlangval hnenah chu Wallet chu a pe a. Shillong Police Bazar aṭanga Nula chuan wallet chu a lei a ni a. A lei hun lai chuan Wallet mawi leh a man pawh to ve pangngai tak a ni. A chhungah chuan lehkha them pakhat a inzep a, “Just Remember” tih te mai chu. Chu lehkha erawh chuan kum sarih chu a dam thleng zo ve ta lo. Tlangval thinlungah erawh chuan fiah takin a inziak kalh reng thung.
Kum thum hnuah an inṭhen dawn a, engtikah nge an inhmuh leh ang an hre lo a. An inhmu leh tawh ngai miah lo mai thei a. An la inhmu leh mai thei bawk a. Inhmuh lehna remchang an la nei leh mai thei a, an bawhpelh lui mai thei bawk a. Nula-i chu Manipur ni tla tur >ng mawi tak karah tute emaw chuan an la pawm chul mai mai thei bawk. Tlangval chuan a hriat reng erawh chu, chu Nula bulah chuan a hlim ṭhin a nih kha.
Tlangval kha thil sawi duah mi a ni ngai lo hrim hrim a. A sawi chhun erawh chuan a rilru tak tak a sawi ṭhin. Nula ti ti kha ngaihthlak mai mai nuam a ti a. Hmel hlim takin Nula thil sawi kha a lo ngaithla mai ṭhin.
Nula-in Tlangval hnena Wallet a pek hnu rei lo teah khan April thla eng emaw ni khan tlai ni tlak dawnah Tlangval khan Nula kha a thlir liam a. Chuta chin chu a hmu leh ta ngai lo. A Wallet pek erawh chu a la vawng ṭha reng a. Pawisa dah tur neih miah loh ṭum te kha a nei a, chuti chung chuan a ak reng zel tho a.. Chu Wallet chuan a taksa a kalsan ngai lo.
Tlangval kha a lerh a ni bik lo a, Nula nen an inṭhen hnu khan ngaihzawngte a nei ve leh ṭhin a. Mahse, a thinlung tak tak a pe thei tawh ngai lo. A rilru chhungril an hre thiam pha ngai lo a, a mamawh an pe thei lo. An mamawh a pe thei bik lote pawh a ni mai thei bawk. Hmangaihna a la thupui em em ṭhin a, thutiam a ngai pawimawh bawk ṭhin. Thu a tiam mai mai lo a, thu a tiam erawh chuan a nunna zawng zawng nen hlen chhuah a tum ṭhin a nih kha.
Manipur-a thil pawimawh tak tia a han zin khan, Tlangval chuan Nula va hmuh lehna remchang chu a nei a. A va hmu ṭep tak tak nghe nghe a. Mahse, a hmu leh ta lo zawk a. A hmuh tum ni tukah chuan a haw leh ta zawk a nih kha.
Khami hnu thla eng emaw zat hnu khan, Nula khan phone-in a rawn bia a nih kha. Ngaihzawng a neih thu a rawn hrilh nawlh a. Tlangval khan, a lawmpui thu a lo hrilh ṭha mai a. Nula-in a biak dan leh a ṭawng danah khan eng emaw sawi se a beisei tih chu a hria a. Tlangval pawh khan Nula-in sawi se a ti tih chu a hria a, sawi pawh a sawi duh ber a ni. Mahse, a sawi lo a, duhsakna a hlan zawk a, hlim taka awm turin. Nula phone no kha a chhinchhiah zui nahek lo. A thinlung erawh chuan nula hming kha a lam reng a.
Kum sarih liam ta kha nimin ang mai ni hian a la hria a. Thinlung khawhar tak chuan chhungkhattu a mamawh a ni tih a hria a. Mahse, chhunkhah kher kha ngai a ti ṭhin lo chu a nih kha. Ni tla tur mawi ti ṭhintu, thla >ngte pawh mawi leh ropui taka thlir ṭhintu kha a ngai ṭhin a. A nuna harsatna a tawh apianga Pathian lam ṭhintu Nula kha a hre reng ṭhin. Chung zawng zawng chu Wallet dum chuan a hriatpui vek a. Hringnun kawng chhuk chho an zawh duh a nih kha.
Zan mut theih loh zan zawng zawng te, chaw ei theih loh lai zawng zawngte pawh kha chu Wallet chuan a hriatpui ve vek a. Nula chi hrang hrang pawh Wallet khan a rimpui ve vek bawk. Chuti chung chung Tlangval thinlung chu a la ruah cheu dante kha a hre ve vek a.
Tunah erawh chuan Tlangval thinlung chu a inher danglam ta a. Hla mawi takte chuan awmze thar an nei leh ta a, hman ang khan. Thu ho te te niawma langte pawhin awmze thuk zawk an lo nei leh ta a. Ni tla tur pawh a mawi zual sauh a. Thla >ng pawh ropuina thar nena thuam a lo ni leh ta a. Hun hian awmzia a lo nei leh ta a.
Tlangval pawh chu tlemin a lo danglam hret tawh a. ‘Nghah’ a thei tawh a, a insum thei a, a dawhthei ta hle bawk a. Beiseina awmze thar a hria a. Rinna leh innghah ngamna tih thumalah te pawh chuan a rinna a nghat ngam leh ta a. Hmangaihna vanga vakvai khan a chawl ta tih a inhria a. Wallet pawh chuan chu chu a hriatpui a. Chu Tlangval nena an zin kawng chu a tawp dawn hnai tih pawh a hre tawh a. Tlangval chuan thu a tiam chuan, hlen ngei a tum dawn tih a hria a.
Khami zanah khan Wallet petu Nula ni lo, leilung mawina hmua lungleng ṭhin Nula hnenah Wallet chu a hmang tawh dawn lo tih a hrilh tuk zan khan ama pindanah Tlangval chu ngawi rengin a ding a. Kum 10 vel zet chhunga a nun inlumlet chu a ngaihtuah a. Chu Wallet-ah chuan chung hriat rengnate chu a inthlungkhawm vek a. Lehkha vara pentui duma inziak pakhat, “Forget the past, be good” tih hmana Nula-in a thawn kha a hre chhuak a. Chu Wallet chu muangchangin a phawrh a, thingrem mawngah chuan a dah ta a. Kum sarih chhung zet, khawharna a nata n^ ngawih ngawih mai te, lunglenna, hriau sei taka vih ang maia thinlung vit vang vang mai te, leh tawrhna leh mahni inhremna leh thil dang dang zawng zawng chu, chu Wallet rual chuan thingremah chuan khung a ni a.
Beiseina nena hmalam thlirin Wallet chu dah bo a ni ta a. Hringnun khawvela thawnthu ngaihnawm ber pawla Tlangvalin a hriat ṭhin chu tihtawp a ni ta a. Thawnthu thar pakhat chu bul ṭan a ni a, Tlangval chuan dam chhung daih tur a ni tawh tih a hria a. A dam chhunga chu thawnthu chu ziak turin thu a intiam a.
Chutih lai chuan a tukverh chu ruah sur chuan a rawn theh ṭhat ṭhat a. Tukverh chu a khar a, parda chu a pawtphui a, a Computer-a Jim Reeves a zai chuan,
“Yea, Im gonna change everything that also memory of you,” a lo ti mek a……
Khawvel tharah a zuang lut a. Beiseina ropui zawk nen hmalam a thlir a. A ṭhutthlengah chuan a ṭhu reng a. Thil tam tak a ngaihtuah a. A hma lam huna a thil tawn tur chi hrang hrang te nen. Eng pawh hmachhawn turin a inpeih tih a inhria a, chutiang tur pawh chuan a rilru a siam fel a. A han hawi chhuah meuh chuan khawvar tur ni zung chuan parda karah chuan a room chu a rawn chhun ser ser a. Parda chu a pawt hlim a, tukverh chu a hawng a. Khua chu a lo var iarh tawh a. Chumi zan chuan a mu hlek lo hi a lo ni a. Khawvarah chuan engkim hi a lang fiah vek a. A room bul chiaha theihai hnah chu zing thlifim chuan a chhem phe hlep hlep a. A nui a. Ni e, a nui a. Khawvel tharah a zuang lut a ni. A dam chhunga a chen tawhna tur khawvel chu!!!!!!!!!!!
Wallet Petu nena an chanchin chu Diary-ah a lo ziak thlap a:
Guwahati aṭangin Capital Travels bus-ah kan chuang dun a. A titi siam siam a. A hnu chuan, Bus hi thlawhna ni thut se, tih vel a sawi a. Kan tlan rei deuh a, ka darah a lu a nghat a. A muhil zui ta mai a. Ka walkman ka phawrh a, Country Collection chu ka ngaithla a.
Bus chu a tlan chak vak lo a. Thla a eng raih a. Bus Tukverh darthlalang chu ka nam hawng sa a. Thlifim a lo thaw lut a. Thla eng chuan a biang chu a rawn chhun phat a. Thli chuan boruak a tih vawh deuh avangin a harh ka hlau a. Darthlalang chu ka pawt phui a. A muhil tui hle a. A thaw sek sek a. A thla chu a muang hle mai. Ka bula chuti khawpa a thlamuang thei chu ka hlim hle.
Khawvelah hian kan hmangaih tak te kan tawng a, kan inṭhen leh fo a. Eng emaw chang chuan, ngaihzawng neih duh vang hrim hrimin inhmangaih luih te pawh kan tum fo bawk. Chutianga ka bula thlamuang em em maia a awm thei erawh chu a hlu ka ti hle a. Mi zawng zawng bulah hian kan thla a muang hauh lo a ni.
Kha Bus a kan khualzin hun chhung kha a rei lo hle. Ka bula chuang chu hun tam zawk a muhil a ni. Mihring hlauthawng leh thlamuang lo hi a hahchawl thei lo a, a muhil thei lo a ni
Mihring nun hi Bus chuan dun ang deuh a ni a. Khawiah emaw kan chhuk a ngai ṭhin ang hian, kan nuna kan thil tawn ṭhenkhatte hi chu hun hian a liampui a ngai si a. Hun kaltaa kan duh ang kha vawi khat nei let leh dawn ila, Bus ka chuang nawn leh ang, amah telin. (17.12.2004)