SANGDUPA LEH ARPUI

Ruskin Bond-a thuziak hi ka ngaina khawp a. A lehkhabu lah ka ngaina nangiang.

A ngaihnawm ka tih ṭhin chu, a thil tawn leh a thil hmuh ho te te a ziak ṭhin hi a ni. A zin kawnga a thil hmuh te, Mossourie a a cottage aṭanga a thil hmuh, an huan theikunga sava khawsa ṭhin chungchang mai te, pa pakhat mei lum ai thu ngawtte kha ngaihnawm takin a ziak ṭhin.

Mihring nun hi ropui leh ril tak hlang a ni lo a. Ngaihtuahna te hi thuk leh zau tak tak vek a ni seng lo a. Kan en liam mai maiahte hian mawina thuk tak hi a lo awm fo. Kan kal pelh mai maiah te hian hlutna sang tak a lo awm ṭhin. Chu'ng te avang chuan, Ruskin Bond-an a geranium (pangpar) chungchang a ziah te hi a ngaihnawm ka tih phah ṭhin. Those simple Things tihte pawh a lo ziak ve reng reng bawk. A tih dan zuiin, thil hote te anga lang chu kan han chik ve ta zeuh zeuh a. Assam rama ka awm laia ka ar vulhte leh vawk chungchangte kha ngaihnawmin riauin ka hre ta a.

Sawrkarin Assamah ramah min dah tawh a. Khawlum karah badminton-te kan khel nghek ṭhin. Ka awmna tak chu Barpathar khua a ni a. Chumi chu Company headquarters kan ti a. Chumi aṭanga darkar 2 vel kalah chuan, sipai platoon khat hi Bokhial Post-ah an awm a. Thingpui huan a ni a. Thingpui huan veng tura awm an ni deuh ber bawk. Assam thingpui huan hi a mawi ṭhin khawp mai. Kawng chin emaw, a aia hniam hretah emaw an han buk zawl deuh darh a. A mual mualin a cham put a. Kawngpui sirah, thui fe tlan pelh turte hi a ni ṭhin a. Kawng a ṭha a, a ngil bawk a. An lo hring nghalh mai ṭhin hi chu a hmuhnawm hle.

Bokhial post tak chu, a hmun va luh dawn kawng hi a tha vaklo thung a. June ni 1, 2018-ah khan ka va tlawh a. Tlai lamah ka va kal deuh thut.

Post commander-in arpa tuai, a ṭial hi min lo pe a. Ka kalpuite chuan, a puichhuah che an ti fiamthu a. A han khuang te chu, "An ar puichhuah che a khuang lauh lauh mai" an tia, an nui an nui ṭhin.

Ka quarters bul, quarters ruakah hian kan dah a. Chhunah chuan pawnah kan thlung ṭhin a. Kan thawhpui pakhat ui vulh lai hian a lo chhaih ziah mai a. Seh tak tak tum chu a ni lo a niang a. Ni khat phei chu, ka arpa chu a che sawn peih tawh lo a, a lo bawk tawp. Heng laia ui hi an mak ve reng reng a. Vai hi an haw em em ringawt mai! Vai rama piang leh sei lian phei chu an nia. Vai kel pawh an hua. Mizo vawkte chu an kawm ngeih leh si. Kan compound chhunga ui khawsate khan vai an mil reng reng lo.

Ni thum vel pawna ka arpa kan thlun hnu chuan, thenawm arpa var hi a rawn kal a rawn kal a. A rawn hel hruk hruk a. A pawh ngam chiah si lo a. A hnungah te chuan a tawi a tawi a. A hnuah chuan an inkawm ta nge nge a. Zing tin hi a rawn kal ve ta ziah. An pahnih chuan bawk dun leh reng ṭhin a. Chutiang te mai mai chu zing karah chuan ka thil hmuh a ni. Kawtah Bawkbawn ka tuh a, tereuhtein a rah a. Chumi bulah chuan ka arpa chu a tla ve kerh kerh ṭhin.

A bawk ṭha duh reng reng lo mai a. Han bawhtir kan tum ve si a, kan han nem hniam a, a bawk ve mai a. A lu kan kuai vanvadak a, a dak leh reng a. Kan han kuai kun a. A kun leh reng mai bawk a. Arpa dangdai ve tak chu a ni. A han rei deuh phei kha chuan, a a khuang ta mang lo a. Khuan ṭul a ti ta lutuk lo a ni ang.

Talh tura min pek chu a ni na a, ka talh ta mai lo a. Ar, mahni chauha quarters pakhata awm hi a tam lo khawp ang. Amah tak pawh khan vannei a inti ang. Han inhrilh tur kha kan awm lem lo a. Arpa var kha a rawn kal leh dan dan ṭhin a. Ka arpa chenna chu ṭha a ti deuh pawh a ni ngeiin a rinawm.

Chumi hnu chuan, Bokhial post-a awm te chuan ar nu min pe leh ta a. A chi a ṭha ngang mai a. Min petu kha MC-a a ni a. MC-a ar chi ṭha kan ti mai a. Tui a han pai a. A awp keu a, rei loteah a tuisan ta zel a. Tum aiin ka buai phah ta nek. Arte buaipui reng rengin hun kan hmang!

Barpathar-ah hian, artui ngah chi a awm a nia an tia. Vulh ve ang kan ti a. Kan va la a. A note pathum kan va la a. In hran kan siamsak a. An ṭang duang em em mai. Kar loah ar lian tak an rawn ni ta a. An rawn khuang ta ul ul a. An tui dawn lo tawp mai a, ka ti a. Sikkim kan zin hlanin, Hruaitean a lo khung hlum vek! A tihlum lui chu ni emin kan hre lo a, amah hian, artui ngah chi vulh ang tia rawt a ni!

Vawk pawh kan vulh a. A thatchhe em em mai a. A ṭhang duh bawk sia, Krismas sa tura kan tih a nia, Krismas hmain kan talh ta a. Tun hmaa lama an vawk vulh nen chuan a inang lo hle thung.

Keini awm ve hma deuhin, krismas vawk tur bawk an vulh a. A hmingah "Zaudupa" an ti a. Dupa tiin an ko thlap a.

Assam ramah hian vawk in an sa ve ngai lo a. Tualah an tla mai ṭhin a. Keini pawhin kan sa bik chuang lo. Zaudupa in tur pawh hi an sa hran lo. Sipai bahrik bulah a khawsa ve mai a. A fing khawp mai leh nghal a!

Sipai roll call hun a hre thlap a. Sipai zingah a lo intlar ve ziah. Roll call a zo a. Bahrik lamah a haw thla ve leh mai zel. Hamrik a han rik chuan, roll call ground lam panin a tlan ve ṭuang ṭuang ṭhin.

Ran dang pawh a kawm ve mai a. Compound chhungah ui pui a awm a. Chumi chuan no a nei a. A rem dan angin an vulh chhunzawm ve zel mai a. Chung Ui te nen chuan an inkawm a. Ui zia pawh a la ve mai zel. Saruh an han pe a, Ui te ai pawh chuan a chuh chak zawk a. A phum daih zel!Vawk saruh phum hi ka hre khat khawp mai.

Thlasik a han ni a. Kawt zawlah meilum kan ai mai ṭhin a. Zaudupa te hunlai pawh chuan, chutiang chuan an lo ti tawh ṭhin a. Thlasikah meilum an han ai chuan, a chuh helh helhah a ṭang a. Meilum aina ṭha lai berah a bawk than zel.

Bawng a haw em em mai bawk a. Uiin bawng an han bauh a, a phur phurah a lo ṭang a. Phur deuh hian bawng chu a lo nawr ve chiam zel. Bawng pawhin a vawk ber chu an hlau ber zawk.

Ṭum khat chu a biru a. An han zawng a, a reh daih mai a. An zawng deuh laih laih a, a reh hmak. A pu deuh ber Hawldar pakhatin a han ko a. "Dupa" a han tih ruih chuan, a lo nguk hruih a. A rawn inlan ve leh ta chauh a ni awm e.

Vawk chanchin hi ka han zir chiang deuh a. Ran fing tak mai an ni a. A sap ṭawng takin, problem-solving skills an nei ṭha a, an hriatrengna a ṭha a, thil an zir thei a, an insiam rem awlsam em em bawk a ni. Scientist-te pawhin an lo zir chiang fo tawh a. Edward Thorndike-a te, Dr. Stanley Curtis-a te pawhin an lo zir chiang tawh a. Stanley Curtis-a zir chiannaah phei chuan Video games an khel thei a. Suangtuahna pawh an nei theiin a hria a ni. Zaudupa hi ka hmu ve hman lo na a, a chanchin an sawi hi mak ka ti ta vak lo!

An vulh chhan ber, Krismas a lo thleng dawn ta a. Zaudupa talh chu a lo hun dawn ta reng mai. Krismas vawk tura vulh ni si chu tu man an talh phal ta lo a. Pa pakhat an bawl phur a, Thingpui ṭha chi tui tak an pe a, a in inphur a. Ani chuan a talh ta ṭawk a. Ani pawh a hnuah chuan a inchhir leh! Vawk vulh pawh a huphurhawm zo vek e, an tia lawm!

Assam rama ar kan vulh ve lai te chu kum 10 dawn a lo ni ta a. Sangdupa an talhna te phei chu kum chuang fe a ni ta.