RINNA

Rinna hi kristian nun innghah a ni a, hemiah hian Pathian nena kan inlaichinna pawh a innghat a ni. Rinna neia nungin kan nuna harsatna pawh kan hmachhawn thei ṭhin a ni. Bible chuan rinna chu “Rinna hi kan beiseite hriat chianna, thil kan hmuh lohte hriat fiahna a ni,” (Hebrai 11:1) tiin a hrilh fiah. Rinna chu kan thil rin leh pawma te chu a dik a ni tih chianna leh kan thil beisei te chu a lo thleng ngei dawn a ni tih thinlunga chiang taka pawmna a ni a. Thil lo awm tur, duhthusama lo thlirna satliah a ni lo a, a lo thleng ngei dawn a ni tih hre chiang chunga lo nghahna zawk chu Rinna chu a ni.

Rinna chu thil eng emaw rin ringawt a ni lo a. A rah chhuah leh nghawng tur pawh hmu pha lo mah ila, Pathian thutiama innghahna a ni a. Bible chuan rinna chu thiltih nen a inzawm tlat tih min hrilh bawk. Jakoba 2:17 "Chutiang bawkin rinna chu thiltih nei lovin amah chauhvin a awm chuan thi a ni.” Rinna dik tak chu a awm mai mai lo a, kan ni tin nuna kan duhthlanna leh kan thiltihah te kan rinna chu nun chhuahpui tur kan ni.

Kristian tihduhdah tirh lam khan, Kristian pa tlawm te mai pakhat hi roreltute hmaah an rawn hruai a. Ani chuan, a chungah eng thil pawh ti se a danglam loh tur thu a sawi a. Pathian lakah a rinawm chuan, a lakah pawh Pathian a rinawmin a ring a ni. Roreltu chuan, “Nang ang hi Pathian leh a ropuina hmun thleng phain i inbeisei em ni?” a ti a, ani chuan, “Ka inbeisei a ni mai lo a, ka hria a ni” tiin a chhang a. Kristian rinna chu thil beiseite “a ni ngei a ni,” tih hriat chianna hi a ni.

He kristian rinna leh beiseina hian a huap zau em em a, kan nunphung leh awm dan a thunun vek a ni.

1. Kristian rinna chu khawvel ni lo, Pathiana rinna nghahna a ni. Khawvel nunphung kan zawm chuan, kan hausain, kan nun a nuamin, kan lian thur thur mai thei; Pathian duh zawng kan zawm chuan, natna te, channa te leh tu khawkha hriat mang lohna te chu kan chan tur pawh a ni ang. Kristian rinnaah chuan, khawvel nun dan zawma ropui ai chuan Pathian kawngte zawha hrehawm hi a ṭha zawk a ni tih hriat chianna hi a ni. Daniela ṭhiante pathum pawh khan, Nebukadnezzara thuawiha milim hmaa kun ai kha chuan Pathian thuawiha meipuia paih an thlang a nih kha. John Bunyan-a chu, England-a Puritan ho an tihduhdah hun laiin court-ah a chung thu an ngaihtuah a, chutah chuan, heti hian a ti a, “Ka thlarau chak lo tak Pathianin min thlamuanna karah chuan rorelna hmaa ka din hma chuan A hnenah heti hian ka dil a, Jail-a lut lo a ka zalen avanga thil ṭha zawk ka ti thei dawn a nih chuan, min zalen tir la, Jail-a ka tana thil tṭa zawk ka ti thei dawn a nih chuan, Jail-ah ka tang mai ang. I kutah ka innghat tiin ka thlen a ni.” Hemi ṭumah hian Jail-ah an khung a. Heta Jail-a a tan hian “Kristiana Vanram Kawngzawh” kha a ziak ta a ni. Kristiante pawm danah chuan nakin hnu lam thlir kan nih avangin, khawvel nun phungte zawm ai chuan, Pathian thu zawm a ṭha zawk a ni.

2. Kristiante rinna chu hmuh theih leh khawih theih (senses)-ah chauh a innghat lo a, hmuh theih leh khawih theih loh (Spirituality) nen a inzawm a ni. Hmuh theih leh khawih theih chauh dika pawmna leh rinna chuan tun dinhmun a thlir a, Kristiante erawh chuan thlarau lam rinna kan neih avangin, hun lo la kal tur kan beisei ṭhin a ni. Khawvel chuan science leh logic hmanga a finfiah theih chin chauh pawm turin min ti a, Krista chuan chu piah lam daih min thlirtir a ni.

3. Kristian rinna leh beiseina chuan hun lo la awm tur a thlir a, tun hun maiah a tawp lo a ni. Kum tam tak kal taah khan, Epicurus-a chuan, “Nunin a tum ber chu nawmna a ni,” a ti a. Hetah hian mi tam takin sawi nia an ngaih chu a sawi a ni hauh lo. Anin a sawi zawka chu, ‘Thui takin kan thlir tur a ni a. Tuna hrehawm tak hi nakinah a nuam zawk a lo ni thei a, tun dinhmuna nuam awm tak hi nakina hrehawm tak a lo ni thei a ni, a tihna a ni. Kristian chuan, a tawpkhawkah chuan, tu man thu dik an hneh thei lo a, thu dik chu a tlo ber a ni, tih an chiang ni.

Roreltute khan Socrates-a chu an tichhe der niin an inngai mai thei a, Socrates-a erawh tun thlengin kan la hria a. Pilata pawhin Isua kha a tiboral niin a lang hman hial ang; mahse, Lal Isua erawh chuan Chatuan a hawlh tlang si a.

4. “Nakin hun lo la awm tur hriat chian hleih loh vangin tuna nawmna hi eng vangin nge ka kalsan ang?” tih mai hi a awl viau mai thei. Kristian hma lam hun hi a chiang em em, Pathian kuta awm a ni. Pathianin min kaihruai ang a, thil ṭha zawk pawh min tiam bawk a ni.

5. Hebrai ziaktu hian Khawvel hi Pathian siam a ni kan tih hian, kan rinna chu a takin kan lantir a ni tih a sawi a. Thil hmuh theihte hi hmuh theih loh aṭanga lo awm a ni tih chiang takin a sawi a. Pathian chuan, engmahlo aṭangin khawvel hi a din a ni tih a tar lang a. Heta a sawi tum ber chu, he khawvel hi Pathian ta a ni tih hi. Chuvang chuan kan nun leh hun tawnah eng pawh lo thleng se, buai loh tur a ni. Amahah innghah zel tur a ni. Pathian rin chuan, rin man a awmzia hi a lo lang leh nge nge ṭhin a.

Subedar Pakunga kha Mizo zinga sipai ṭang hmasa pawl leh hotu ni hmasa pawl a ni a. Mizo pa chhuanawm a tling. Ṭum khat chu Mizoram bawrsap langsar MacDonald-a nen khan an zin dun a. Sairang aṭangin Maji lawngin tlawng dungah an chhuk a. Ni hnih lai lawngah an chuang nghe nghe a ni. Lawnga an chuan lai hian Pu Pakunga chuan Japan ral doa an chettlat ṭhin dante leh a naupan lai aṭanga Pathianin awmpui tlat ṭhina a inhriat thu leh Mizo titi khawchang dangte a sawipui ṭhin a. MacDonald Sap chuan ngun takin a ngaihthlaksak a, mahse a khát tawk, hian, “Pakung, chawhmeh han lamna tur khua lah chu a lang mang si lo a, tlai chawhmeh engtinnge maw kan neih theih ang le,” a ti a ti mai a. Pu Pakunga chuan, “Pathianin min la ngaihtuahsak mai ang,” tiin a chhang mai a.

Tlai lam dar 3 velah chuan tui aṭang chuan Nghatun tawng chen zet mai hi a rawn perh chhuak a, lawng bathlara thu Pu Pakunga mal chungah tak mai chuan a tla ta tlat mai a. Chu Sangha chu a chakin a nal viau na a, Pu Pakunga chuan eng emaw ti tia lawng chhuata nembet chuan a man ta hlauh mai a. Macdonald Sap hnenah chuan, “En teh hei, Pathian chuan chawhmeh tur a rawn pe ta che alawm!” tiin a han entir a. Bawrhsap chu a lawm hle mai a, “Pakung, Pathianin min awmpui tlat ṭhin i tih kha kei pawhin ka ring ta,” a ti hial a ni.

Sipai huaisen Pakunga khan Pathian a ring a. A tih tur tiin, a hma lamah a kalna turah a kal mai a. A tih theih bak zawng chu, “Pathianin min la ngaihtuah sak mai ang” a ti mai zel a ni. Keini pawhin kan tih theih chin theihtawp chhuah ila, a bak zawng chu Pathianin a ngaihtuah atan dah ngam ve ang u. Chu chu Bible-in “Amah chu ring la, Aman a ti vek ang” a tih kha a ni. Chuti chuan, Lei lalte meuh pawhin “Ka ring ve ta” an ti thei ang.

6. Khawvel chhúnga awm zawng zawng pawh hi Pathian ta a ni a, keini pawhin Pathianin a hman duh dan angin khawvel chhunga awmte pawh hi kan hmang tur a ni.

7. Thil pakhat kan theihnghilh ngai reng reng loh tur chu, eng emaw chang chuan a nih duh loh hmel ṭhin viau naa engkim hi Pathian thununnaah, a kutah vek a awm a ni. He khawvel hi Pathian ta a ni tih kan pawm phawt chuan, kan nunah mawphurh-na thar a lo lut ang a, engkim mai hi Pathian ta a ni a, a kutah a awm vek tih hi kan pawm bawk ang. Chutiang a lo nih chuan, kan bo ngai lo ang. Amah kan rin tlat chuan, rammawia tlansate hnenah kan la chawl ve dawn a ni. Rin phawt mai tur a ni.

Bible-ah pawh rinna mi ropui tak tak, Abrahama Rinna pa tia vuah hialte, Daniala, Pathian a rin tlat avanga Pathianin a chhanhim, a hnam pumin a rinna an thlir lo ni ta leh, Isua puan hmawr deka dam hmeichhe thi put reh thei lo leh mi dang tam tak kan hmu a ni. Abrahama phei chu rinna pa tih a ni a, Pathian a rin dan kha a na mai lo hle. “Rinnain Abrahama chu kohva a awm lai khan, a rochun tur hmuna lut turin kal chhuah thu a pawm ta a; tin, a kalna tur lam pawh hre lovin a kal chhuak ta a.” (Hebrai 11:8).

Tunlai khawvelah Pathian ring lo an pun sawt em em rual hian, nghet taka la ding tlat an la tam a. Zir bing miten an hmuh chhuahah chuan, ringtute chu an hlim a, an tuar chhel a, dam chhan an nei mumal ṭhin an ti a ni.

Tlangkawmna:

Rinna chu Pathiana innghahna a tel tur a ni a, Thufingte 3:5-6-ah pawh,

“I thinlung zawng zawngin Lalpa ring la, Nangma hriatnaah innghat suh. I kawng zawng zawngah amah hre reng la, I kawngte chu a kawhhmuh zel ang che.” tih kan hmuh kha. Rinna chuan hlauhna a hneh a ni. Harsatna kan tawh pawhin, hlaua indawm kun mai loin, Pathian thu tiamah innghah ngam tur a ni. 2 Timothea 1:7-ah “Pathianin hlauhna thlarau min pe lo va, thiltihtheihna leh hmangaihna leh rilru fel tak neihna thlarau min pe zawk si a,” tih kan hmuh kha.

Rinna hi vawi khata lo thleng a, zo ta mai a ni lo a, dam chhung zin kawng a ni. Kan ṭawngṭai a, Bible kan chhiar a, ni tina Pathian rinawm zia kan tawn belh ang zelin a pung ṭhin a ni.

Rinna chu thil va pawm ngawt a ni lo a, nun phung a ni. Harsatna hmachhawn a, Pathiana innghat a, nun awmze nei nung chhuak turin min pui ṭhin a ni. Rinhlelhnaa khat khawvelah hian rinna chuan beiseina leh hriat chianna min pe a. Rinnaa ding nghet tlatin, he thu hi i vawng tlat ang u: Tin, ani chuan an hnenah, “In rin tlem avangin. Tih tak meuhin ka hrilh a che u, anṭam mu fang khat ang rinna in neih chuan, he tlang hnenah hian, ‘Heta ṭangin sawtah sawn va insawn rawh,’ in ti ang a, a insawn mai ang; in tan tih theih loh reng eng mah a awm lo vang,” a ti a (Matthaia 17:20).