Guest writer
F. Vanlalrochana
VANRAM BAWK KHA II
August ni 5, 2025 khan Vanram Bawk kha tih thu kan ziak tawh a. Tukinah hian a chhunzawmna thu kan ziak leh dawn a. Rinna leh ringtu nun kawnga mi ropui tak tak chanchin kan thlir ho leh ang. Eng dang zawng aia vanram thlangtute nun ropui chu kan chhawp chhuak leh dawn a ni.
1. April 15, 1962-a Kum 62 mi nia an vui liam tak Pu Kapruma khan, a nunna ai pawhin Pathian a thlang a, Pathianin vanramah a hruai ta a ni.
Pu Kapruma hi Hualngo ram Vangva khuaa awm a ni a, a pa chu Khawliana a ni. Kapruma chu naupang te tak te a la nih laiin, savain buh a tlan ṭhin avangin sava vengin a awm ṭhin a. Ni khat chu Pathian Thlarau Thianghlim a hnenah a inlar a, Lalpa Thlarau chuan, "Min han en la, ka kut, ka ke leh ka nak an chhunna te hi, in bawhchhiatna avanga thi in nih laiin ka thisena ka tlan chhuah an nih hre loin mi tam tak an la awm mek a, chung mite hnenah chuan ka chanchin puang turin ka ruat che a ni," tiin a sawi a. A sawi zawh veleh chuan a kut leh ke, a naka an chhunna te chu a mithmuh ngeiah a en nawntir leh a, chuti khawpa chianga a entir avang chuan Pu Kapruma chuan phatsan rual a ni lo tih a hre chiang a, Isua chu Lal leh Chhandamtuah a pawm hmiah a, lal leh upaten an hriat chuan an thin a ur hle mai a, a pa ngei pawhin nasa takin a dodal a, "I Pathian thu awih hi bansan vat rawh, i bansan loh chuan ka thah loh che pawhin Vangva khua ata hi ka hnawt chhuak ang che," tiin lal leh upate chuan an vau hial a ni. Tichuan, Pu Kapruma chuan ka Lalpa hi ka phatsan dawn lo a ti tlat a, a pa chu a thinrim em em mai a, hremna chi hrang hrangin a hrem ṭan ta a. Ramhnuaiah te a hnawt chhuak a, thlipui leh ruahsur karah te a vak a vak a, mahse Lalpan a awmpui tlat ṭhin a ni.
Ni khat chu a pain a muhil lai lungtata chhut hlum a tum a, ni mah se la a pate an (Khawsailova) a lo dang hman hram a. Vawi khat pawh a Pathian thu awih avangin a pa chuan nasa takin a vau leh a, mahse a pa vauna chu a zawm duh loh avangin a pa thinrim chuan rappui chungsanga Vaithang tel a la thla a, "Isua rin hi i bansan dawn em?" tiin a zawt a, ani chuan, "Lal Isua ka rin hi engti kawng mahin ka bansan dawn lo, ka thih thleng pawhin," a ti a. A pa thinrim lutuk chuan Vaithang tel ral ṭhak khawpin a vua a, a taksa a vuakna hmun hrang hranga hling awm chu a farnute Khuangtawii leh Vaizingi chuan nilengin an thensak a ni.
A dam chhung kawng danga peng miah loin, Kapruma chuan Vanin a koh haw thlengin, Chhandamtu zui tlatin a bosan ta reng reng lo a ni.
Vanram chu hetiang mite ta hi a ni si a.
2. A AW B zir hmasa, sawrkar hnathawk hmasa, Pu Suaka khan Missionary te Bible lehlin kawnga a puih aṭanga kum 14 hnuah chauh, Pu Dohnuna thusawi zarah Lalpa a lo hmu ve ta a. Kristiante awmna turin Durtlang khua a din a. Lal ni siin, kohhran upa a ni bawk a.
Biak In thleng theia an nupaa an awm chhung chuan inkhawm an pelh ngai lo a, hun remchang an neih ang zelin zingah tawngtai turin Biak Inah an kal dun ṭhin. A tirah chuan an pahnih chauhvin an ni ṭhin a, a hnuah mi dangten an rawn belh ve ta a ni. A sermon-ah Isua tuarna thu a sawi ber a, chu chuan mite rilru a hneh a, kohhranhoten a thusawi ngaihthlak an chak em em ṭhin a ni.
Khawtlang enkawlna leh rorelna hna zo taka a enkawl laiin a kum a lo tam ta a. Durtlang lal nihna chu a fapa Ch. Ngura hnenah ni 1.4.1944-ah a hlan a. Pu Suaka chuan Mizorama Chanchin Ṭha a lo luh tirh aṭangin Gospel Golden Jubilee pel zakin Krista leh kohhran tan rawng a bawl a, meichher eng tak chu ṭhangtharte kutah a hlan ta a ni.
A thih hma ni rukah a chhungte hnenah hetiang hian a sawi, "Eng mah hi khawvelah hian chak ka nei ta lo. Ka Lalpa hnena chawlh tawh ka chak ber a ni. Eng ang pawhin awm ila, mangang suh ang che u. Pathianin a ngaihtuah ang che u. Kei chu engti pawhin awm ila, thlamuang takin a nia ka awm ni," tiin. July ni 12, 1953 (Pathianni) chawhma dar 10:00-ah a tu leh fa te, khawtlang leh kohhranin ui em emin an ṭhen ta a ni. A lo thih hian Durtlang Kohhran remruatnain biak in sira missionary thlan bulah an phum ta a ni.
"Eng mah hi khawvelah hian chak ka nei ta lo. Ka Lalpa hnena chawlh tawh ka chak ber a ni," tia thu hnuhnung sawitu Suaka hi Pathian ram a pawm ve hma aṭangin Chanchin ṭha meichher chhitnaah a ṭangkai tawh a, 1906-a Mairanga kalte pawhin Pathian hmu se an ti em em a, an ṭawngtaisak hial a. Pathian ram a lo pawm ve chinah chuan a ṭangkai em em mai a. A hawikir ta miah lo a, van a ban thleng ta hial a ni.
Vanram chu hetiang mite ta hi a ni si a.
3. Dawrpui pastor hlun, Pastor Thanga kha, Thangnunnema an ti nain, a pianpui zia chu "Mi luhlul tak, khawng em em a ni" chu chu Dawrpui upa Upa KT Dawla (upa Rokamlova pa) sawi dan a ni. Inbuan chak leh thiam a ni a, Vanbawng aṭanga Dawrpuia a pemtirhin inbuan chak tih hre lem loin, tlangvalhoin pastor fiah nan inbuanah an lo cho ṭhin a, "Min zuam zel loh nan" tiin a lo buan mai ṭhin.
Chet danah leh tawngkamah pawh zawldawh thei tak a ni a. A rawngbawl hnaah pawh inpe tak, hna dang nena fawmkem ngai lo a ni. A thinrim mai mai ngai lo a, kohhran tana ṭha nia a hriatah leh dan humhalh kawngah chuan a khauh hle thung.
1937-1938 lai vel khan an hlim nasa mai a. Zaikhawmnaah Bialtu Pastor hi a tel ve zel a. Lengkhawmho duh aia hmain ban a rawt ta ṭhin a, chu chu an sawiselna a ni. Tin, hlim vanglai Inkhawmpui hunah pawh palaite tui vang ringawta cham ban khawtlai hi a phal ngai lo. Chutianga a tih ṭhin chu tun hnua han thlir kir leh chuan thil tih chi tak a lo ni reng mai. Pastor Thanga hi thlarau mi a ni a, hlimna a tuipuiin kan rama harhna vawng nungtu pawimawh tak a ni. Hlimna vawn nun leh humhalh zel duhtu a nih rualin mihlim uchuak leh firfiakte chungah hlei hlei a ngaih dan chu a khawngin a khauh a ni.
Kum 1958 vel aṭangin pianthar harhnain Aizawl khawpui a rawn tuam ṭan a. Lehkhathiam, Pathian ngaihsak mi an lo pung a A rawngbawlna leh kaihhruaina avanga Pastor hna thawkte pawh an lo awm ve ta bawk a. Piangthar firfiak zualte pawh an awm a. Chúngho chuan, "Kan Pastor hi a la piangthar lo a nih hi. I kawm ang u," tia an lenchilh pawhin a lawmna tizualtuah an chang zel tawh mai a. Ani chuan, "Hetiang hun hi nghakhlel taka ka lo thlir ṭhin a ni," tiin a lo dawngsawng zel mai a ni. Engkim kalsana Krista zuitu niin, ama mizia tihdanglam vek phal khawpin Thlarau Thianghlim hnathawh a chang ngam a ni.
Pastor Thanga te ang rawngbawltu kan lo nei khan, kohhran a phun nghet a, a vawnghim a, vanram leilawn an hung nghet a ni.
Vanram chu hetiang mite ta hi a ni si a.
4. Rawngbawltu rinawm tirhkoh Muka khan kum 28 zet synod sum a vawng a. A rinawm em avangin, system aiin kohhran chuan mihring a rin phah hial ṭhin niin a lang. Rawngbawltu rinawm tak a ni a, tisa thilah pawh a thlahte thlengin an hmuingil a. Khawvel thilah pawh a duham lo a, ram leh khawtlang tana a thil tih ṭhat avanga a neihsa pek belh an tum pawhin, “Ka neih sa hi a tawk e” ti theitu a ni.
Pathianin rei tak a damtir a. Kum 1993 chinah kha chuan zan inkhawm leh Kohhran Committee-ah a tel thei ta mang lo a. March 1994 aṭang phei chuan kum 90 a lo kai ta bawk nen natna hranpa nei fak lo mah se rual a pawl pha ta lo zual a. Chutiang chuan awm mah se la amah ngeiin, "Joba ang bawkin Pathian chuan kan tuar phalin thi khawp hialin awm mah ila, Pathian rin ngam tlat a ṭul e, mi tihlum hial mah sela, amah chu ka nghak cheu vang (Job 13:15) tih a ṭul ta a ni e," tiin a la ziak cheu a ni.
1998 July ni 25 khan a dam chhung zawnga thlah hauh loa a vawn Lalpa chuan, vana chawl hahdam turin a ko ta a ni. A chenna inah Pastor-in hun a hman zawhin biak inah vui inkhawm hman chhunzawm a ni a. Mission Veng thlan mualah, Upa Chawngzikan, muang thum kal dapin, "Kan kohhran daingul a tliak ta," tia thlahin, "Min tihlum mah se la, amah chu ka la nghak cheu ang," titu, Muka, pastor atana nemngheh tura chhawpchhuah ni chunga, kohhran enkawl chu a tlin ve dawn loa a inhriat avanga inlan ve ta lo chu, lei daia a mihring taksa tawih ral turin an zalh ta a ni.
Rinawm taka a tlin tawka rawngbawl, Pathian nghak rengtu Muka te ang tan khan vanram chu buatsaih a ni.
Vanram chu hetiang mite ta hi a ni si a.
"Hengho hi rinna neiin an thi a, thil tiam chu an chang rih lo na a, hla tak aṭangin an lo hmu phak a, an hlut em em a. Leiah hian mikhual leh zin cham mai an ni tih an inhria. Chutiang mai an nih hriate chuan mahni ram hlun tur chu an zawng zawk tih an tilang. An chhuahsan ram kha lungkham ni se kir lehna hun remchang an hmu thei ngei ang. Ram ṭha lehzual, vana awm chu an ngai zawk a ni. Tichuan, Pathian pawhin an Pathian nih a zak lo va, an tan khua lam a lo buatsaih tawh a ni."
Hebrai 11:13-16