Guest writer
F. Vanlalrochana
ACADEMY AWARD LEH REVD. DR. CHUAUṬHUAMA 2
Revd. Dr. Chuauṭhuama kha kum 1947 khan Bukpui khuaah a lo piang a. A pianni hi a hranpaa chhinchhiah a ni lo a ni ang, kangvar laia piang ni a chhinchhiah a ni. Amah hian Official-a a pian ni a dah chu 1st April, 1947 a ni. A pa hi Presbyterian kohhran upa, Upa Tawna a ni a, Synod hnuaia Primary School zirtirtu hna thawk a ni. A pain a pianlaia a pianni diktak a lo chhinchhiah lo hi a mak ang reng hle a ni. A nu chu Muallungthu khaw chhuak, Buaii a ni. An unau hi naupan laia boral ta te chhiar tel lovin paruk an ni a, ani hi a tlum ber a ni. January ni 4, 2024 khan rawngbawltu ropui tak mai chuan thawhlehna ni ropui chauha kan hmuh leh turin a lei thawh rimnate a lo chawlhsan tawh a. A thih hnuah Academy pek a ni ta a ni. A chanchin leh academy award inzawm dan leh a sulhnute sawizauna chu kar hmasa lamah khan kan ziak tawh a, vawiinah chuan ama chanchinin kan chhunzawm dawn a ni.
He khawvelah kum 76 chhung Pathianin a dah a. Rim takin a thawk a. Kawng harsa tak a zawh. A nunah khan tunlai chhuante hian zirtur kan ngah hle mai. A chanchin ngaihnawm tak zinga ṭhenkhatte hetiang hian i han sawi chhunzawm teh ang:
1. Naupang bawrhsawm tak a ni a, a harsatna ber chu kalna a vei kha a ni. Hei vang hian rual pawl hlei thei loin a awm a, naupang dangte rualin sikul pawh a kai hleithei lo. Kum 7 a nihin a pa thawhna Bukpui Primary Sikul-ah a kai ṭan ve a, sikul a han kai ṭan hnu vek hi chuan ṭhahnemngaihna chang hre chunga zir a ni bawka Primary school-a a kal chhung hian an pawlah a ti ṭha ber a ni chho ta zar zar thung. Pawl 3 chu First Division-ah a pass a. Middle Sikul pawh an khua, Bukpuiah zir theih a nih avangin a zir chhunzawm leh a, kum 1962 khan Pawl 6 a exam a, a ti ṭha hle a, First Division-ah a pass leh a, Zoram hmar chanah 2-na a ni hial. Bukpui khua aṭanga hetiang dinhmun a chuang thei hi, lehkhathiam thei tak a nihzia a chiang awm e. Naupang Chuauṭhuama chuan lemziak (drawing) hi a thiam lo riau mai a. Samak lem by-heart ngai khawpin lemziak lamah erawh chuan talent a lo nei lo a ni. Pawl 6-ah hian subject pakhat a ni ve bawk si a, an exam-ah pawh hian mark 45 a hmu pha ṭawk a ni. Drawing hi thiam viau se chuan Zoram Hmar chanah hian pakhatna a nih theih a inring. Hei hian a tumruhzia leh hlawhtling tura kawng a zawh tur a zawh peihzia a tilang awm e. Kan tum ram kan panna kawngah, kan thiam loh zawng tak, pumpelh theih si lohte pawh kan tawng ang a, Revd. Chuauṭhuama ang hian kan theih tawp kan chhuah ang a, a hlen dan kawng kan zawng mai tur a ni ang.
2. High School lut turin 1963 khan Aizawl a pan a. Government Mizo High School-ah a lut a, 1965 thleng tluang takin he sikul-ah hian a zir. Pawl 10 a zir kum, 1966-ah chuan Mizoram tana hun harsa tak, Rambuai a lo thleng ta a. Sikul kai chhunzawm theih a nih tak loh avangin hetih huna laia an awmna Kolasib-ah hawin hlo a thlo kum tluan a. Kum 1967 a lo her chhuah chuan Jowai, Meghalaya-a sikul kai tuma a ṭhiante nena an kal chu Security Force te’n rinhlelh thilthuah an man a. A vanduaina a kal laklawh a ni ang chu chhuak leh ta mai lovin Tezpur Jail-ah an thawn ta daih mai. Naupangte niin a tihsual ni miah loah Tezpur Jail-ah chuan kum 3 teh meuh mai a tang ta a. He tan in aṭang hian kum 1970 January thla khan a chhuak a. Lehkha zir zawm leh a tum a. A nu leh pa a ngaihtuah si a, lo ṭin 10 chuang zet hmun a vat a. Kum khat lo a nei a. Buh kham a nu leh pa tharsakin lehkha zir turin Aizawl a pansan. Synod High School-ah a lut chhunzawm a. Heta ṭang hian Matric pawh a pass. Hemiah ngawt pawh hian entawn tur lian tak min hnutchhiah a ni.
3. BA pawh distiction-ah a pass a. BD-ah phei chuan lawmman lak theih zawng zawng a la fai deuh vek! Cambridge aṭangin M. Phil a zo a. Mizoram aṭang chuan Cambridge aṭanga zir zawh chu sawi loh, admission hmuh pawh a har a ni. Rahul Gandhi-a pawh hi Cambridge aṭangin M. Phil-na zo meuh em? tih inhnialna a awm hial a ni. Serampore College-in DD a pe leh bawk. Bangalore-ah phei chuan, “Lehkha i zir dawn em?” an inti ngai lo, “I pu Chuau dawn em?” an inti ṭhin. Lehkha zirna lamah chuan mi hrat khawkheng a nihzia a lang chiang em em a ni. Hlawhtling tur chuan, lehkha kan zirlaiin nasa takin kan zir a ṭul a ni.
He a lehkha zir taimakna hian a tawpah sang taka a vawrh ta a. Keini pawhin hei hi kan hre reng tur a ni ang. Zirlai tana a hlawhtlinna kailawn hmasa ber leh pawimawh ber chu rim taka lehkha zir a ni.
4. Revd. Chuauṭhuama khan, kum 40 a nihin BD a pass a nih kha! He khawvela a dam chhung hun chanve chu chutiang chuan a hmang. A nih tur ang la ni loin, hna ṭul thawk kual a, lehkha zirin a hun a hmang. Kum 38 dang a dam chhunzawmnaah erawh chuan sulhnu ropui tak a hnutchhiah a ni.
Bible-in engkim tan huan ruat a awm tih hi a dik tak zet a. Pathian hman theih leh chawi sana awm hi a pawimawh ber. Mi dangte nena inteh tur a ni lo a, mi dangte timeline nen inteh tur a ni lo. Pathianin kan timeline-a a hun renga a ruat nghah peih a pawimawh. Mi tam tak chu kan hman hmawh a, kan tisual ṭhin. Pathianin min chawi san hun nghaka thawhrim a pawimawh ber awm e.
Revd. Chuauṭhuama nun hi kan en fo tur a ni ang. Kan hmanhmawh a, nih zung zung, neih thuai thuai kan duh a. Kan tisual fo a. Nun kawng ṭha lo kan zawh pha fo bawk. Pu Chuaua ang hian Pathianin kan tana a ruat chang thei turin kan chan hma chu theihtawp chhuah mai tur a ni.
6. Kum 76 a dam chhung hian lehkhabu 70 chuang a tihchhuak hman. Hetah hian ama puala a ziah leh mi dang lehkhabu a buaipui a tel. A thih hma hian ziah lai mek a nei bawk. Tihchhuah mai tur a nei nual. Kum khat a tlin aṭangin ziak char char se, a thih thlengin a ziak tihna ang a ni ang. Vanglainiah kum 10 chawl loin a ziak! Kum 70 pelh hnu feah taima takin Thu leh Hla journal a la enkawl peih! Hei hian a taimakna leh ṭhahnemngaihna a tar lang a. Tu mahin an dah hniam tak tak thei lo a ni. Mi ngaih pawimawh hlawh kan duh a. A takah thawhrim a, thawh chhuah leh pho chhuah tur kan nei lo fo. Mi ngaih pawimawh hlawh tur chuan kan sulhnuin a zir ve a ngai a ni tih hi tunlai mite hian kan hre reng tur a ni ang.
7. A thuziak a pawhraw a, a ṭawng a pawr huar a. Ngainat loh awl deuh a ni. A takah chuan pa ngainatawm, a bula awm nuam, mi inngaitlawm a ni. Mi dangte ralkhat teh a, lo ngei ve ngawt te, hre mang hauh loa ngei leh ei loh ngawt hi mi ṭha zia a ni lo. Mi chunga ngaih d^n kan siam dawnin belhchian phawt kan tum tur a ni ang.
8. Pathian a hmangaih avangin kohhran leh Kan hnam chauh hi a rilruah a dah a. Mizo mipui chanvein haw dawn mah se kan hnam tana ṭha leh dik nia a hriatah chuan a dinna ngaiah a ding ngam a ni. Mi tam tak huaisenna leh dikna ṭan fona chu an tana a hlawk dawn chauhin a ni. Khawvelah hian a ta lo a awt ngai lo. Chuauṭhuama hian mi hmaisa tawna dikna a ṭannaah te, a tur nia a hriat avanga chumia a din tlatnaahte hian a tan hlawkna reng reng a awm ngai lo. Chu chu a hlutna a ni.
Mihring tihlawm tum lo, Krista rawngbawltu, hnam a hmangaih avanga huat hlawh ngam, a principle a vawn lai aṭang vawi khat pawh tawlh lo, Pathian a hlauh avanga hlauh tur dang mamawh tawh lo chu van taksa sin turin Lalpaah a muhil ta a ni.
2025 Academy Award dawng tura thlan Revd. Chuauthuama hi Mizo hnam awm chhung chu kan hre reng ang.