Permafrost-in hri a tipung thei!
Khawvel lum zel avangin lei khang (permafrost - khawvawt avanga lei khang) a tui a, chu chuan hmanlaia hri, awm tawh lo leh leng tawh loa ngaihte a rawn tichhuak thar leh thei tih scientist-te chuan an sawi.
Permafrost lei hi Arctic area lam, hmun vawt lamah a awm a, a ṭangkaina tam tak a awm. Permafrost-ah hian ramsa leh mihring an phum pawh a vawh avangin a chhe mai lo a, hei hian historian leh paleontologist te nasa takin a pui. Amaherawhchu khawvel a lum zel avangin permafrost-te a tui a, lei a lo thawl a, chu chuan nghawng a nei lian sawt hle.
Permafrost hian hunrei tak tak thil a vawn ṭhat theih avangin natna hrikte pawh a vawng ṭha a, khawvel a lum a, a lo tui khan heng natnate hi a rawn chhuak a, a ṭaidarh ta ṭhin a ni. Chu bakah chuan khawvel lumna a belhchhah bawk. April thlaa Nature Climate Change journal-a tarlan a nih dan chuan khawvel hi degree khata a lum belh zel hian permafrost sq. km maktaduai 4 hloh a ni ṭhin.
Daily Mail-in a tarlan dan chuan permafrost a tui avanga natna hrik a vawn ṭhat rawn thawk chhuakah, Siberia- hmun ṭhenkhat anthrax chu buaipuiawm a ni a, mi 72 laiin he natna hi an kai a, mi pakhatin a thih phah. Anthrax mai bakah natna hrik dangte pawh an rawn chhuah belh zel phah thei a ni.
Permafrost hi kum sang chuang zet chu freezer ang a ni a, hmanlai thlai
aṭanga insiam carbon pawh gigaton 1400 zet a up bet a ni. Khawvel a lum a, permafrost a tui zel hian heng carbon te hi a rawn chhuak zel a, chu chuan khawvel lumna a belhchhah phah nasa hle. Kum 2100 khi chuan permafrost tui avanga lei pawn langa carbon rawn chhuak tur hi gigaton 120 zet a tling dawn nia chhut a ni a, chu chuan khawvel lumna hi 0.29°C-in a belhchhah thei dawn a ni. Hei bakah permafrost a tui a, lei a lo nêm hian kawngpui, in leh rel kawng thlengin a tichhe thei bawk.