VANGLAINI ZIRCHIANNA Thlai thar aṭangin sum lalut ṭha

Serchhip ram Zawlpui zaua huan neite chuan an huante an hlawhtlinpui hle a, a hlawhtlinpui zualte phei chuan kum khatah cheng nuai 5-8 vel lak luh nan an hmang thei a ni. Zawlpui zau hlawhtlinpui zual ṭhenkhatte dinhmun i'n zir chiang teh ang.

Lalzemawia chuan Serchhip Zawlpui zauah hian Tuisen hnaih lamah thlai chìnna hmun a nei a, kumin bikah chuan buh ṭín thum hmun vela zauah anṭam, zîkhlûm, bawkbâwn leh hmarchapui a chîng.

Zîkhlûm chu October chawlhkar hnihna velah a kûi ṭiak a, November chawlhkar thumna velah a hmunah a phun sawn ṭhin a, a hnuhnung pawl chu January thlaahte an phun bawk. Zîkhlûm an uar ber a, nikum aiin kuminah an thar ṭha a, mahse hralh a har zawk niin Lalzemawia chuan a sawi.

Sum a vang nia a hriat thu leh Silchar lam tharin a dip ṭhin tih a sawi. "Silchar lamin an titlawm sia, an thar tam bawk nen; an pek anga pek zel dwn chuan hlawhfa chhawrna te nen chhutin pek a tlawm har kan ti ṭhin" a ti. Lalzemawia chuan kum 14 kal ta aṭang khan zikhlum huan siamin ei an zawng ṭan a, kum 2013 leh kumin hian zikhlum an hralh tam a, mahse a rate a ṭha lo thung tih a sawi.

Lalzemawia chuan, kuminah zîkhlûm quintal 400 vel an thar a, mahse hralhna a awm ṭhat loh vangin qtl. 100 chu a ṭawih chhia tih a sawi a, an hralh theih loh chhan ber chu - phai lam aṭanga lak luh a tam vang a nih thu a sawi.

Zikhlum chu chawh­rualin kg. khat Rs. 12 hisap velin an hralh a, qtl. 400 chu Rs. 4,80,000 man vel tihna a ni. Aizawl lamah an hralh ngai lo a, Chhiah­tlang, Chhingchhip leh Saitualah an hralh tlangpui. A vân lai chuan kg. khat Rs. 16-in an pe a ni.

Anṭam erawh chu an chíng tam lo a, kumin­ah anṭam aṭangin Rs. 30,000-40,000 vel an la lut tih a sawi. Bawkbawn chu August-October vel­ah chíngin, January thla aṭangin an lo ṭan a; kar tin vawi khat an lo a, kar khatah qtl. 3 vel an lo tlangpui. Kuminah chuan kg. khat Rs. 30 velin an hralh a, kum dangah chuan Rs. 40-50 velin an hralh ṭhin.

Zîkhlûm karah hmarchapui chingin, kum tin kûng 2,000 vel an nei a, khârchhâwngho hnenah kg. khat Rs. 50 hisâpin an hralh a; kumin bukah chuan qtl. 10 tling lo deuh an thar an beisei a ni.

Lalngaihsaka pawhin Zawlpui zau thlang deuh, Tuisen zauah buh ṭin hnih hmun vela zauah zîkhlûm, bawkbâwn, hmarchapui leh behlâwi a chíng a; chung thlaite aṭang chuan kum khatah Rs. 2,50,000 vel a hmu chhuak thei a ni.

Lalngaihsaka hian kum khatah (season khat) zîkhlûm 20,000 vel a phun a, kung khat­ah kg. chanve aia ṭha hret a thar angin a chhût. Kum­inah zîkhlûm qtl. 100 vel a thar a; a thar tirh lamah kg. khat Rs. 15-in khârchhâwngte an pe a, zîkhlûm thar a tam hnuah kg. khat Rs. 7-15 inkarin a pe leh ṭhin. Kharchhawng ho chuan Aizawlah an hralh leh ṭhin a ni. Lalngaihsaka hian zîkhlum aṭang hian kum khatah Rs. 1,00,000 - 1,20,000 vel a thar thei tihna a ni.

Bawkbawn chu kûng 4,000 vel an phun ṭhin tih sawiin, Lalngaihsak­a chuan, "August thla­ah kan ching a, December thla tìr aṭangin kan lo ṭhin. Kumtluan deuhthawin lawh tur a awm," a ti a, bawkbawn chu a tlangpuiin kum hnih vel an dam thu a sawi.

Bawkbawn hi kar khatah vawi khat an lo a, ṭum khatah qtl. 4 vel an lo tlangpui. Kg. khat Rs. 20-in khârchhâwng hnenah an hralh a; thla nga chhungin bawkbawn aṭangin Rs. 1,60,000 vel an la lut thei tihna a ni.

Lalngaihsaka chuan, behlawi hnah aṭangin thla nga vel chhungin Rs. 30,000 vel an hmu chhuak thei a, hmarcha aṭangin sum eng emaw zat an la lut thei bawk tih a sawi a; chutih rualin, hlawhfa rawih nan kum khatah Rs. 70,000 vel an seng tlangpui tih a sawi bawk.