Written by
- H.Lalchhuanliana

RAM HMASAWNNA'N ṬAN RUAL A PAWIMAWH

Mizote hi kan pi leh pute hun aṭanga ṭhenawm khawveng intlawhpawh, inṭanpui tawn leh a huhova hna thawk ṭhin kan ni a. Khaw khata mi harsa zual an awm pawhin khawtlang ṭang rualin an inkhai chhuak ṭhin a, tu mah chhuanchhama awm an remti ngai lo. Tlawmngaihna ni se, khawvel zau zawk thlenga hriat kan hlawh vena awmchhun leh, Mizo hnam aia tlawmngai awm chuanga ring lo hnam kan ni hial awm e. Ṭanpui ngaite tlanchhiatsan ngai lo, hnam rinawm, tlawmngai, dam leh tlang khatah, thih leh ruam khatah ti ṭhin hnam kan ni a. Khaw khat hotu an taimak leh taima khua ni mai ṭhin, hruaitu ṭha leh rintlak chu zui dual mai ṭhin, hnam lungrual tak kan ni ṭhin a ni. Hei hi Kristian kan nih hma aṭanga kan Mizo zia a lo ni daih tawh a, a lo kristian zia hle mai.

Khawvel ṭhang zelah hian kawng hrang hrangin hma kan sawn ve zel tawh a, a lawmawm e. Mahse, kan Mizo nun ze mawi erawh a bo ṭhen ta mek a, mahni hmasialna lamah kan tlan nasa tain kan inlungrualna pawh a nghawng tih hi hai rual a ni ta lo. Mizo khawtlang nun hi a zalen em em mai a, he kan zalenna hi kan zo ze mawi, lungrualnate chawi nung zel chungin leh kan sakhuana nena inmil zawngin kalpui ila, hnam awhawm tak kan ni thei ang. Chutiang tur chuan Mizote hi kan ṭanrual a ngai a, rorelna chan duh luat vanga Pol. party mite ṭangrual hlei thei lote pawh hi ram hmasawn nan tal chuan lo ṭangrual hram se, chu chu Mizo kristian zia tur pawh a ni ang.Kan Mizo nun ze mawite khi khawvel changkanna nena kal kawp thei vek a ni a, a hnawl zawnga changkansan tur a ni lo ang. Kan Zo nun ze mawi leh kan sakhaw zirtirna hi thil hrang a ni hran lo a, hei vang hian Kohhran leh tlawmngai pawlte hian a vawn nun kawngah nasa zawkin hma han la zel se, ram hruaitute fuihtuah pawh lo ṭang bawk se a sawt hlein a rinawm.

POLITICIAN RINTLAK:- Ram inrelbawlna kawnga pawimawh hmasa ber chu kan Politician-te hi an ni ang. Kan Mizo nun ze mawi kan sawi takte vawng nung reng chunga ram hruaitu rintlak, mi dik leh zui ngam kan mamawh. Chutiang ang mite bak chu ram hmangaihtu dik tak (nationalist) an awm chuang lo vang.Pawl hmingah emaw, a sawia sawi tlawr thiam ngawtah emaw hian ram leh hnam hmangaihna (nationalism) hi a innghat lo va, a tak taka mipui tana thawh leh a ṭul chuan engkim chan huamnaah a innghat tur a ni ang. Kan pi leh pute khan an mawl ang ang khan ram an lo hmangaih tak zet niin a lang a, an khaw mipuite tan chuan dam leh tlang khatah, thih leh ruam khatah an lo ti ṭhin a nih kha. Khangho ngei kha ram hmangaihtu (nationslist) an niin kan entawn turte an ni ang. Ruling leh opposition-te hi ram tana ṭha turah hian ṭang tlang ṭhin se, mi dang sawisel aṭanga din chhuah tumna politics hi bansan tawh se a duhawm hle a ni.

Politician ṭhenkhat, mipui nuihzat lek lek tawh hi party tinah hian an awm thluah niin a lang. Party-a intithu thu leh ṭhangthar mi fel leh thiam zawkte diptu an ni lehnghal a, inthiarfihlim atan an ṭha khawp mai. Engkim tan hun ruat a awm tih ang khan an ṭhat lai ber hun a liam ve tawh a, an thil lo tih ṭhat tam takte kha zahawm hle mah se, mi thiam zawkte kian ve tawh hlawm teh se. Ram hmangaih tak takna nei si lo, ram aia mahni pumpui hmangaih zawk, sum bawia tang laklawh nia mipuiin an ngaih ṭhup politician hi an awm a, kohhrana rawngbawltu lah bang chuang lo. Ram hmasawnna kawngah hian kan politician-te hi inel se, dik ber leh thawk rim ber nih tumin hma han la ngat se, kan hmasawn lohna chhan tur a awm lo a ni. Mipui tam zawk sukthlek han thlir hi chuan, hruaitu rintlak leh zui ngam, sum ngainatna laka fihlim hi nei ngat ila, kan zui dual maiin a rinawm e.

Kohhran pawh hian ram rorelna dik leh vantlang ṭhatna tur lam hi a ngaihven nasa tial tial a, a lawmawm takzet a ni.

Hmasawnna kawng kan zawh mek lai hian kawng engkimah kan fimkhur erawh a ṭul hle mai. Hmasawn kan duh luat vanga kan sakhaw zirtirna kalh zawnga hma lakte, ring lo miten pawisak nei lek lova an ham bawrh bawrh angte hi tih loh tur a ni ang. Hemi kawngah hian ram roreltute an pawimawh ber ang a, dan rorelna ngai pawimawh chunga ram an kaihhruai a ngai a ni. Hlawkna leh mahni nawmsakna ringawt um vanga mimal nun bakah, ram leh hnam tihmingchhe zawnga khawsa ṭhinte hi a hnam anga kan do tlan a hun hle tawh a ni. Hmasawnna kan tehna tur pawh thawhrimna aṭanga hmasawnna, ram danin a phal chhung aṭang ngeiin ei bar kan zawng tur a ni ang a, kut tling lo leh kan sakhuana kalh zawng hmasawnna hi chu kan do tlat tur a ni ang. Chutiang tur chuan Mizoram tan Mizo zawng zawngte kan ṭan rual a pawimawh hle a ni.

- H.Lalchhuanliana