Written by
- Rev. Jh. Za Hluna ( Paula Pû)

SAWRKAR SAWISELTU CHU TUTE NGE?

Kan sawi dan tlânglâwn angin, tuna kan sawrkar hrawn mek ‘ZPM Sawrkar’ chu kum chanve erh-awrh kan hmelhriat ta. Sawiselna ri pawh hriat tur a awm nual ta mai. A ṭhente phei chuan dâwt an hâl ral an ti. Sawrkar term khat hi kum 5 a nih avangin, an thusawi an tihpuitlin dawn leh dawn loh erawh la hriat theih chiah loh tam tak a awm ngei ang. Politics na na na chu, ZPM party a din tuk hnih tuk thumna lekah khan chanchinbuah sawiseltu a nei nghal mai ve hrim hrim a. Mipuite'n kan ngaihtuah tur leh kan hriat atana pawimawh ta em em chu, ‘Sawrkar sawiseltu chu tu nge?’ tih hi a ni ta ber âwm e. ‘Aigupta sa bel ngai phunchiar’ thawm te, ‘Zah thupna thiltih’ te leh ‘rorelna dik duha selna’ hi kan thliar thiam a ngai dawn niin a lang e.

Selna neuh neuh zingah hmunphiah hralh chungchanga selna kha keini ang, politics lam hrethiam pha ve lem lo, ram hmakhaw ngaia phak tawk tawka ngaihtuahna seng ve ṭhin te tan pawh beng tuna ngaihven loh theih loh thil a ni a. Amaherawhchu, khatih lai kha kan sawrkar tharin anmahni pual budget pawh an la pharh êm lova tiin mahni leh mahni kan lo inhnem lungawi ve thei mai e. Kum lokal leh turah erawh chuan Sawrkar monitor-a hmunphiah hralh a nih leh nih loh chík peih deuh kan lo awm a nih pawhin ‘Phunchiar’ tia indem lohvah kan ti ang!

Sawhthing mawlh mai hi, zuvaten zah an ngai ang a, kan thar ṭeuh dawn. Hralhna tur tiam (guaranteed) a nih hma khan quintal 100 (Ton 10) thar thei pa an awm nawk a. Rs. 50/- aia hniam lo tiam a nih hnua sawhthing ching kan pun nasat dan enin, Ton 100 aṭanga Ton 500 thar khua an awm fur thei mai awm e. Mizoram puma sawhthing kan thar zat tur hi ton nuai fe a ni dawn. Hei hi chu mipuiin ZPM kan thlan chhan lian berte zinga mi a nih avangin a thu a te thei lo. Kum 2025 ṭhâl chho aṭang chuan mipuiin sawhthing hi kan sawrkar tehna dâr mum khaiah an hmang tawh ngei ang, hmang turin right an nei kan ti thei bawk ang.

Open Tender leh Restricted tender chungchang hi erawh chu sipai bâng ka bo map. Tender tur chi leh tender ngai lem lo departmental work, party-a thawkrimte inhlawhfakna tur, TV pakhat man daih vel tur te hi a awm ngai emaw chu! Eng pawh ni se, restricted tender chungchanga selna awm kha chuan beng a verh ve ringawt a, ‘Hemi te pawh hi engah nge maw kan duh loh langsar tak kha an rawn tih ve mai chu le’ tih ngaihdan hi a piang tih zep thu a cheng lo ve. Mahse, a mawl thei ang bera ngaihtuahin ‘Vai contractor an pe’ tih thawm awm lo erawhin min thawi dam deuh tho tho e.

Eng pawh ni se, ZPM Sawrkar rual ruala, kuhva ro phurhna tura motor lei la thar ṭha tak tak, phurh tur a awm tak loh avanga zawrh an ni chum chum mai te, Electric man ba kan rul chak hle tih thawm te, Ration buhfai dik taka kalpui a ni dawn tih te, zirtirtu hna lak a fair hle tih te, zirtirtu transfer ah hlauh kan nei dawn lo tih thawm te, tin chu'ng te chu a taka kan han hmu deuh riai ruaite hian ngaih a tiṭha thawkhat viau e. Sawrkar hnathawkin hlawh ṭha taka an han la ta te hi thil lawmawm tak a ni. Sawrkar hnathawk hlawh hi kan ram economy pui ber a ni hial ang. Sawrkar hnathawk hlawh lak zarah dâwr te neiin hlawh a lo la ve a, chawhmeh zuar tuk khat hlawh a lo pung ve a, sumdawng lian leh te deuh zawng zawng bungraw hralh a lo pung ve a. Zêpnâk emaw, Kohhran thawhlawm chenin nghawng a nei lian hle. Sawrkar hnathawk hlawh hi kan ram economy khawih a nih avangin ngaihpawimawh tur dik tak a ni.

Kan rama thil ṭha lo deuh mai, term khat chhunga thutiam tihpuitlin hman loh hi intihhmuh atâna ṭha lo tak a ni. Kan ram Dânpuiin Sawrkar pakhat hnathawh hun chhung atâna a ruat kum 5 chhung hian thiltiam zawng zawng hi tihhlawhtlin vek tur a ni ang, tihhlawhtlin theih loh tur chu tiam loh mai a ṭha zawk ang. Tihpuitlin tam tak, thawh mêk tam tak, bul ṭan tam tak a awm tur a ni a, ‘Tum mêk’ hi chu hnathawhah chhiar chi a ni lo.

Eng pawh ni se, sawrkar sawiseltute hi tute nge? tih hi kan sawrkar pawhin en ran se la. Sawiselna hmun tura ngaih loh ‘Kohhran inkhawmpui Platform’ aṭang te, sawiseltu tura ngaih loh ‘Sakhaw Puithiam’ te au ngai lo turin fimkhur hle sela a ṭhain a rinawm. Tuna kan sawrkar dinhmun ni bera lang chu, thil lian tham an la tisual lo va, thil lian tham an tiṭha em em chuang rih lo a ni ber awm e. Rawngbawltu te pawh hi, hna em em thawk lo pawi em em pawh khawih lova awm mai mai, tu mah ti lungni lo lem lotu tan maha thil tangkai em em pawh ti chuang lo hian a awm theih a. Chutiang velah chuan kan sawrkar hi a thên khawtlai rei lutuk lo turah ngai ila.

Sawi leh sawi hnu, eng emaw chen hi chu siam rem a, siam ṭhat ngai chu a tam khawpin a rinawm. Mipui sum party mite sem dan tur ringawt buaipuiin kum 10 kan hmang liam zo chauh a ni a, hna lian tham thawk thei tura kan system her rem hi thil hautak tak a ni dawn a, mihring siamṭhat ngai tur mawlh mai hi a huphurhawm ang. Ziah puna sawrkar heu bawk, ziah tlema sawrkar heu bawk dan thiam riau te, tihṭhat dan aia tihchhiat dan expert tak tak, awmtir dan aia awm lohtir dan thiam fe fe, hna exama a endiktu ni chunga entawn ru tlat ṭhinte kha an ther fur emaw a ni awm si a. Eng pawh ni se la, Kalphung thar, mipui sawrkar hi beiseina sang tak neia thlangtu mipui ten uluk takin kan lo thlir reng dawn a ni.

- Rev. Jh. Za Hluna ( Paula Pû)