Written by
- Madawnga Khiangte
Rulchawm

MIZORAMA GORKHALI-TE’N OBC NIH AN DIL CYMA-IN A DODAL HI A AWM RêNG EM?

Mizoram chhunga Gorkhali hnam awmte chuan Mizoram sawrkarah Other Backward Class (OBC) an nih ve theih nan ngenna an siam a, an ngenna hi kum 20 kal ta vel aṭanga an lo dil tawh a ni. Chu an ngenna chu August ni 5, 2024 zana Young Mizo Association (YMA) Central Executive Committee (CEC) ṭhukhawm chuan, "OBC status pek hi ṭha kan ti lo va, a tawp thlengin kan dodal zel dawn a ni,” tiin, ‘Mizo hnam himna khawih chhe thei’ tiin thuchhuah an siam a. Hei hi a âwm rêng em tih I’n thlir chhin teh ang.

Central sawrkar hian Central sawrkar hnuaia office leh zirna inahte hamṭhatna (quota) OBC tan 27%, ST tan 7.5%, SC tan 15% a hauhsak a. Keini Mizote hi ST kan nih avangin he quota hi kan hmang ṭangkai rêng a ni.

State/UT sawrkar hnuaia quota erawh chu state/UT thuneihna liau liau a nih avangin India ram state/UT hrang hrangte’n OBC-te tana quota an siam dan a inang lo thluah a. State/UT chhunga OBC an tam dan pawh a inang lo zung bawk. Sawrkarin an state/UT chhunga quota an siam danah hian Central sawrkar hian thuneihna a nei lem lo.

India ram state/UT hrang hranga anmahni state/UT OBC quota awm dan chu hetiang hi a ni:

A. OBC quota 27% neihnate:

1. Assam

2. NCT of Delhi

3. Goa

4. Gujarat

5. Haryana (27% Class III & IV tan, 10% Class I & II tan)

6. Odisha

7. Uttar Pradesh

8. Chandigarh

9. Daman & Diu

B. OBC quota 27% aia tam neihnate:

1. Andhara Pradesh (29%)

2. Bihar (33%)

3. Karnataka (32%)

4. Kerala (40%)

5. Tamil Nadu (50%)

6. Andaman & Nicobar (38%)

7. Puducherry (34%)

C. OBC quota 27% aia tlemna state:

1. Chhattisgarh (14%)

2. Himachal Pradesh (Category-I tan 12%, Category-II tan 18%)

3. Jharkhand (14%)

4. Madhya Pradesh (14%)

5. Manipur (17%)

6. Punjab (12%)

7. Rajasthan (21%)

8. Sikkim (21%)

9. Uttarakhand (14%)

10. West Bengal (17%)

11. Dadra & Nagar Haveli (5%)

D. OBC quota neih lohna state:

1. Arunachal Pradesh

2. Meghalaya

3. Mizoram

4. Nagaland

5. Tripura

6. Lakshadweep

Mizorama Gorkhali-te hian Mizoram sawrkar hnuaiah quota neih an dil lo tih hre tel ta ila.

Mizorama Gorkha unaute dilna hi pawm ni dawn ta se, hetiang hi a kal dan tur niin a lang:

1. Mizoram Legislative Assembly-in a pawmpui phawt ang a, rawtna a siam ang.

2. State sawrkar ngaihdan leh rawtnate chu National Commission for Backward Classes (NCBC)-in a zir chiang leh ang.

3. NCBC chuan Central sawrkarah zirchianna aṭanga âwm an tih thu an thlen ang.

4. Union Cabinet-in a lo pawm leh ang.

5. Parliament-in a pawm leh ang.

6. Chumi zawhah President of India-in pawmpuina thuchhuah a siam ang.

Mizorama Gorkha-te hian tuna an dil ber chu Central sawrkar lama quota an chuh ve theih nan, Mizoram sawrkar hian OBC nihna min dilpui ve rawh se tih a ni. An lo nei thei a nih chuan Mizoram chhunga Central lam hna (Mizoram University, RIPANS, Vety College Selesih, etc)-ahte hian OBC quota-in an dil ve thei tawh dawn tihna a ni. Tunah chuan henga hna ruakte hi state/UT danga OBC quota neite chan vek a ni rih; Mizorama Gorkha-te’n OBC status an neih ve loh avangin.

CYMA hian an thuchhuahah hian a chhan a ziak lang lem lo a. Engti zia nge ni hetiang thil lian thamah hian press conference-te an koh loh chu ka hre lo. A theih ang angin kan zawt kual ve a, ka hriat dan hi a dik zîktluak lo palh thei bawk. CYMA-te’n an dodal chhan ber nia lang chu – hetianga Mizoram chhunga Gorkha awmte’n OBC nihna an neih chuan hun a lo kal zel ang a, kan State sawrkar hnuaiah pawh hian quota neih tumin an la rawn bei leh duh ang a, chutih hunah chuan kan buai ang. Kan tu leh fate hamṭhatna tur hi an la rawn chuh tel a hlauhawm e, tiin tun aṭanga lo dodal hi a him niin an ngai a nih hmel a; an thlir thui khawp mai.

Mahse, tunah hian State sawrkarah quota an dil pawh a ni si lo a, Central-a OBC quota an chan ve theih nan OBC nihna an dil mai a ni. State sawrkarah quota an rawn dil a nih chuan a khaukâpin kan lo dodal ve mai ang chu maw le. Thil la thleng lo napui chu lo hlauh viau tur a ni dawn em ni le? Kan ṭhenawm state-te paw'n an ti thei a lawm le. Mizoram state a nih avanga buana hmaa lo kherh ngar ngar nghal ngawt tur a ni dawn em ni? An nihna dik tak anga an awm hi an dikna chanvo a ni zawk mai lo maw?

India mi ṭheuh kan ni a; kan nihna inzah tawnsak te, inpawm tlan te, inhriatthiamte hi khua leh tui kan nihnaa kan tih tur zawk niin a lang. ‘Hnam dang hmusit mai loin ṭhianah i siam ang u’ tih sa ṭhup ṭhup ṭhinte hian hnam inpumkhatna lam i hawi zel zawk ang u khai.

Tuna Gorkha unaute’n an ngen hi Mizo nihna tidal emaw, hnam thil tibuai thei emaw, Mizo chanvo pawh hêk theihna emaw a awmin a lang lo. Tribal quota leh OBC quota hi a insu buai thei a ni lo. Mizorama Gorkha unaute hian state/UT dangte tih dan angin, hnam hnufual zawk an nihna pawmpui turin Mizoram sawrkar an dil mai niin a lang.

OBC-te hi India ramah hian Gorkha chauh ni loin, hnam hrang hrang an awm a; chu'ng hnam hrang hrang zinga Mizorama Gorkha-te hian OBC nihna neih ve an dil ve mai a ni. Thingtlang pa thlirna hi eng nge i ngaih ve dan le?

- Madawnga Khiangte, Rulchawm