Leimin leh lei laih
Kumin 2024 fûr kan hmang ṭan chauh tihin leimin a nasa hle mai a; hetiang taka leimin hi kum dangah kan hre khât viau mai. Kum eng emaw ti liam taah Minpui a lo thleng tawh a, chutiang ni si lovah chuan kumin hi leimin kan hriat tam kum tak a ni awm e.
Thlanmual min:
Tlang ram kan nih avangin hmun âwihah thlanmual kan nei a. Thlanmual min hi veng lian leh mitthi nei tam vengin a tuar/nei tlangpui niin a hriat. Feet ruk vela thûkin thlan kan lai a, kum khat chhungin mitthi 30-60 phûmna hmun chu leivûng ft. 6 vela thûk hmunah kan siam a ni. Thlân vûr a lo muk tawk lo va, ruahtui tlak tam kumah leivung ang maia hmun zau takah ruahtui a lut ta a; chu chu a min ta ni berin a lang. Mitthi nei tlem veng/khuaah thlanmual min hi a awm vak lo. Chuvangin, thlân khur hi leia vûr mai duhtawk lovin, RCC slab-in khuh zel ila, thlamual min hi a pumpelh theih ngei a rinawm. Tin, thlân leh thlân inkar hi cement (PCC)-in zût mâm ila, tui luanna tur (drain) mumal tak siam ni se.
Kawng ko min:
Ramin hma a sawn zel a, mi fate pen rualin ke pen ve kan duh a, chumi atan chuan inkalpawhna kawng ṭha neih a ngai. Kawngpui laih zauh a nih hian kawng ko lam min tur ven nan kawng ko sang zual lai leh lei hnip/thâwl laiahte hian step anga lei laih ṭhin ni se. A nih loh pawhin, awihtlân ṭha taka kawng ko lam laih ni se, heti taka leimin hi kan tuar lo tur.
Tin, kawng thlang lam kawng chhuat dâwlna atana lungrem/ RCC-a siam lei dâwlnate hi a ṭhuthmun (foundation) a thûk/ nghet tawk lo nge, kawng chhuat a bal nual maite hi kan kawng siam dan phung a dik tawk lo em ni le. Mi ramah pawh kawngpui an lai a, heti taka min hi a awm ve em le?
Tui luankawr (drain):
Kan tuichhe paih dan fel tawk loh vangin leimin a awmtir thei a. Tuichhe paihna hi remchangah chhuah tawp lovin, khawi lai kawr remchang pawh turin siam ṭhin ni se. Aizawlah hian chenna in a inhnaih a, kawmchhakte tuichhe kawngbo avanga kawmthlangte tuichhia avanga buaina hi a awm fo ta mai. Mimal kutah dah mai lovin, sorkarin tih dan ruahmanna fel tak neiin local/village council-te enpuinain hmalak ni se. Ruahtui a tam deuhin in chung nei zau deuhte’n an ruahtui liam kawngah an khawhtir ngawtte hi a fel lo khawp mai. Khawtlang hruaitute’n hma la vat se.
Lei/inhmun laih:
AMC-in Aizawl khawpui an enkawl chho ta a, in sak leh a kaihhnawih, bawlhhlawh paih dan leh thil tam takah hma an la a. Chung zinga langsar leh tunlai fûr boruak kal mek nena inkaihnawih thil tlemtê tarlang ta ila.
Khawpui chhungah hian AMC hi lei laih phalna pe theitu an ni a. Fur ruahtui tlak laiin lei laih khapna thuchhuah an siam a. Fur ruahtui tlak hmaa lei laih khap ringawt hi a tawk lo va, fur thlen hmain an lei laih chu a laituin leimin laka ven nan rinawm taka lung a rem a ngai. Chutiang taka tih a nih loh chuan leimin a awm fo dawn a ni. Lei laih phalna an pek hian en zui zel se, dan anga ti lote chu dan angin hrem mai se.
Tin, khawpui chhunga inhmun laih hi a hmunah an enpui ngai lo nge ni, mipui nawlpui chuan kan hre ve lo va. Amaherawhchu, chuti chung pawh chuan khawpui chhunga inhmun laih avanga lei laihna ṭhenawmte’n harsatna hrang hrang–an lei laihin ramri a hnaih lutuk te, ramri-ah chiah chiah an laihte hian ṭhenawmte tan harsatna a thlen fo ta mai. Tun fûr kal lai mekah pawh ṭhenawmte inhmun laihin ramri a hnaih lutuk avangin lei laihna ṭhenawma chenna in sak tawh sa step thleng thlengin khuh hul a ngai a, an step-ah silpauline-in step-a kal hreawm khawpa zar a ngai a. Ramri hnaih lutuka lei laih avangin a min hlauhthawn thu-ah zâr a ngai ta a ni. Ramri aṭanga ft. 3 vel ve vea hlaah laih ni ta se, hetiang hi ni lo tur.
Aizawl khawpui chhunga lei laihna khawl hman tur chak zawng bituk hi a awm lo nge ni, a nei leh sum ngah apiangin khawl an hmang lian a. Chutiang khawl lian nghawr chu a na si a, ṭhenawmte in nghawr khawpa lei laih avangin leimin a thlen nual mai. Hmun/veng pakhatah chuan kawng chhak lama lei laihna khawl lian deuh (Komatsu/Hitachi excavator) an hmanna kawngpui thlang lama ram chu a min ringawt mai a ni. Chu lai ram min chu kum dangah a min hriat a ni lo.
Chutiang zelin, Durtlang kawng chho, in sakna atana tintuah ngai hauh loh hmunah nasa taka lei laihin harsatna a thlen mek. In ding sa awmna kawmthlanga lei laih, lungrem awm, mahse, lungrem chim leh avanga a kawmchhaka in ding lai neitute rilru hrehawm mek an awm bawk.
Engpawhnise, kumina heti taka leimin tam aṭang hian thuneitute’n ngaihtuahna sengin hmalak dan kawng dap se. chhiatna liam tham leh harsatna lian a thlen hma hian kawng zawn a ngai a, hmalak nghal a ngai e. Dan mumal tak kan nei a nih chuan dan chu kenkawh mai ni se. Mi challang leh thil ti thei deuhte dinchanna ramah kan ram hi kan siam hlauh palh ang e. Aizawl hi hmun nuam tak ni turin mi tinin ṭan i la thar reng ang u; chuti lo zawng, keimahni vêkin harsatna kan insiam palh hlauh ang e. Hmun him loah kan chhuah palh ang e.
Save Aizawl, Save Mizoram
- C Lalsangliana, Luangmual, Aizawl.