Written by
- Hausanga Hauzel

Favâng ni êng


Bawihte kan nun hman lai an chang tur hi,

Ka ṭap chhâwl thing hnuai ṭhal favang niah,

Dàwn lungrukah nghil ni i awm dawn lo.

Favang àwllên lai a nih vangin nula leh tlangval hi thing tuah tur phurin ram thengthaw nuam tak mai, Thingsia an par vul chûkna hmunah hian, thing buk hlim nuam tak hnuaiah inngheng rialin an ṭhu dun a. An awmna ral leh lam mai thlawhhmaa buh hring dup mai chu an thlir a. Thereng chi hrang hrang – dawlrêm, réngchal leh ngirtlingte chu an hram chuah chuah mai bawk a, an awmna mual piahah úleuh a hram lauh lauh bawk.

Hetih lai hian hla phuahtuin, ‘Chungmu vanlai a lo leng der der e, lungdi auin' a lo tih angina, muvanlai nupa chu an chung boruak zau takah chuan a thlawk kual delh delh a, romeiin tlang tin mai a bawh paw chiai karah nula leh tlangvalte chuan hmangaih biahthu an inhrilh melh melh mai a ni. An dam chhung nunah tuna an awm ang hian an awm reng thei ang em? An hma lam hunah eng tin nge an awm zel ang le? Eng ang pawhin an hma lamah awm mah se la, tuna an awm dan hi an theihnghilh thei ang em le? ‘Bawihte kan nun hmânlai an chang tur hi,’ an ti vawng vawng mai a nih hi.

A ni tak a, kan vanglai nun hi chu a nuam em a ni. Dam chhung khawsak ei leh bar eng mah engto nei loin kan awm a, Pathian zarah kan hrisel chuan kut hnathawh pawh a hrehawm em em lo. Hlo thloin kumtluana hmangaih berte nen kan inlâwm ngat phei chuan dam lai pialral a ni ringawt mai a ni. Nimahsela, hetiang reng hi chuan an awm thei dawn miah lo; rei lo teah nu leh pa an ni thuai ang a, anmahni mai inbuaipui loin fate buaipui a ngai tawh dawn si. Ei leh bar, silh leh fente ngaihtuah a ngai tawh ang a, hriselna kawng thu-ah pawh an fate nen an chhangchhiat hunah chuan an dinhmun tur chu hriatthiam a har hle tawh a ni.

An vanduai phei chuan tunah induh takin ṭhu dun rial mah se la, leng dang ṭâng belin an inṭhen daih thei a sin. Chuvangin, ‘Bawihte kan nun hman lai an chang tur hi, ka ṭap chhâwl thing hnuai ṭhal favang niah’ tih hi a âwm ngawih ngawih i ti lo maw? Lei mihringte nun hi rei lo teah hmanlai an chang thuai mai si a. Chuvangin, kumtluanin rim takin hna thawk mah se la, he favang ni eng mawi takah hian len lai chen hi chu a awm i ti ve lo maw?

Ṭhian duh tak, eng ang mi pawh ni la, he favang boruak nuam takah hian zing karah tho la, favang ni chhuak mawi tak hi hmuh tum ve teh. Zing ni chhuakin khawvel a rawn chhun ên sût mai hi; Siamtuin nimin maia a siam zawh ang mai lah ni! Tlang tin leh mual tinte chu an hring no nghulh mai a, zing daifim an chhun tle sût mai chu, a mawizia sawiin a siak lo a ni ber e. Mihringte siam, en man awm phei chu ni se, eng zat tak chhiar ang maw? Zing ni chhuak chauh hi a mawi a ni lo a, ni tla tur hlei hlei hi a mawi asin. Chuvangin, he favang ni mawi tak hi a ni chêk ang Rokunga'n “Aw, zing eng mawi leh tlai tla eng mawi, damlai khuavel nun khua tinuama'n lo vul rawh," a lo tih lawm lawm kha ni. Nang pawhin zing eng mawi leh tlai tla eng mawi hi i dam lai nun khua tinuamtuah i hmang dawn lo'm ni?

Aw le, nang, chhiartu duh tak, he favang nuam takah hian zing boruak thiang takah hian in vangkhaw laitual nuam takah khan taksa insawizawiin kal (walk) la, vâk theuh theuh mai teh le. I hmuh apiangte chu nui sang chungin ‘Good morning’ mai rawh, i tisual lo ang. Chu chuan taksa leh rilru hriselna a pe dawn si che a.

E khai! Khua a thiangin a tuihul ṭan tawh bawk a, ram kal a châkawm hle mai tiraw. Tukṭhuan ei khamah ram kal turin in siam mai teh aw. In thlawhhma lam pawh eng nge an an tawh ang le? E he, kawtchhuah chu a rehin a va ṭhing teh ṭhuap ve, hlo thawh laia a lun vei nen. En teh saw, dai vela zawngṭah pawh a lo tuvú fur tawh a lawm. Favang lai a ni bawk a, kalkawng chu hnim leh daiin lo bawh deuh mah se, lungkham berah nei suh la, i thlawhhma ber kha hmuh a chakawm tawh a lawm, ti raw. Chu, eng thawm nge ni ngai? A, i vau aṭangin hauhûkin an lo lawm che a nih chu, an hualreuh tuar tuar a lawm. Sakhi pawh lawmin a lo hûk piap piap chu, a va hlimawm tehreng em. Kei chuan e, khawpuia mihring zik mur murna hmun, motor leh khawl ri bengchhen em emna hmuna awm ai chuan nungchate nen hlim taka nilen hi ka thlang zawk a ni, he favang ni eng nuam takah hian.

Eng lai pawha i rilru a awmna i thlawhhma chu i thleng ta hlawl mai le. I buhte chuan zah em emin chibai an lo bûk suau suau che saw, an va ṭha tak em. Kal chak loin i buh leh thlaite hi han en chiang deuh teh aw; buh kara sawhthing i linte pawh an peng ṭuam ṭuam a lawm, an tak viau mai thei a ni. I chawh hunah sawrkarin a leisak dawn si che a, i hlawk dawn mang e. Sawrkar hnathawk kámding i awt bik tawh dawn lo a nih hi. I thlam namthlakah khan han ṭhu diai diai phawt mai teh le. I thlam kiang vela anthûr par pawh khawimu-in a vêl vut vut saw. I thlam leika ban velah chuan berul leh changkha an zâm phui lûk a, an rah uai thluah thluah mai le. Zamzo leh derhken hnah sei an par vul chuk mai bawk si. I thlam hnuaia arsa ruhro, lo zawh nia i phiah thlak pawh fanghmirin ruai ṭheh nan an lo hmang a nih khu, an bâwm khat vek a lawm. I vau aṭangin vaki leh vasuih pawhin an rawn thil reng che a nih saw. I buh chu a hmin hlan an nghahhleh hmel khawp mai.

I buh leh thlai zozaite hi han thlir vang vang teh, lawmna tur hlir a nih hi. Khawvelah hian kut hnathawktu aia lawmna nei sang zawk hi an awm lo an ti asin. Nang pawh, engkim mai petu che Pathian fakin losûl thereng hrâm chuah chuah karah hlim takin zai mai rawh. Engkim siamtu Pathian hian he khawvel hlun lo tur ramah hian heti em ema mawi hian favâng ni êng hi a lo siam mai le?

- Hausanga Hauzel