Written by
- George L.Ralte
Vaivakawn

Khawvela Library Hmasa Chanchin

Khawvela Library hmasa ber nia an sawi chu Sunea niin Sunea hi Babulon hming hmasa a ni a, hnam fing hmasa ni bawkin an kut chhuak ni ngeia hriat thuziak awmze nei tak tak an lai chhuak bawk a ni. Hun a lo kal zel a, mimal Library te, Temple Library te, sawrkar Library te pawh nei chho zelin an khawpui pakhat, Yeus an tihah chuan lehkhabu (leirawhchana siam) 30,000 zet dahna Library a awm tawh niin an sawi.

Aigupta rama Aizoh khua an tihah hian Library din leh niin, Thebeo khuaah pawh lal Pamases -II khan lehkhabu (Phairuang) 20,000 zet neiin, Library dinin Assuria ramah lal Assuria Bonipal chuan Ninevi khuaah Library dinin, lehkhabu 20,000 aia tam a nei a ni. Greece khawpui Athens-ah Library lian tak mai din leh niin Aigupta ram khaw pakhat, Alexandria khua an tihah hian lal Ptoneny-I khan Library ropui tak mai siamin lehkhabu pawh a nuai tel a nei niin an sawi. Tin, Rom-ho hi Library hlutna hre hmasa pawl niin BC zabi hnihna vel aṭang daih tawh khan Rom sipai hotute chuan, mimal Library neih an lo intihhmuh tawh a ni. Public Library pawh he tih hun lai hian sawmhnih panga aia tam an lo nei tawh a ni awm e.

Kan India ramah hian Nalanda University ropui tak neih ṭan a nih khan Library hi pathum hial neih lo ni tawh niin an sawi a. Lalte pawhin Library neih hi an intihhmuh chho zel a ni awm e.

Mizoramah hian kum 1894 khan sap upa leh Pu Buanga te khan Library min lo dinsak tawh niin an sawi a. Hun a lo kal zel a, Mizoram pawhin Library hmunpui chu pangngai takin kan lo nei chho ṭan a. Kum 1958 khan Pachhunga College, Aizawla mi chuan Library nei tawhin, kum 1969 khan Assam sawrkar hnuaiah Sub Divisional Library pawh din a lo ni chho ve zel a ni.

Khawvela Library ding rei leh upa ber nia an sawi ṭhin chu Rome khuaa Vatican Library khu niin, tunlaia Library kan hriat lar leh ropui chu Library of Congress (Washington), New York Public Library-a mi khu a ni awm e.

He ka thuziah chungchangah hian hriat dik loh lai leh ziah dik loh lai tam tak ka nei ngei ang.Chhiartu zawng zawngte in mi hriatthiamna ka rawn dil nghal che u a ni.

- George L.Ralte, Vaivakawn