R.L. KAMLALA HLA

Pu R.L. Kamlala hla KHB no. 95 châng thumna tlar khatna, ‘He! Kawlkilahte lo thovin’ tih hi, ‘He!’ tia makna chhinchhiahna dah leh a awmzia hi kum tin Krismas dawn hian zawhna eng emaw zat ka dawng ṭhin a. Krismas hla tui/hlim taka kan sak ṭhin a nih avangin rawngbawltu thar zelte’n hriat an duh zel dawnin a lang a, ka thiam anga ka lo hrilh ṭhin angin zau zawka kan hriat theih nan chanchinbuah ka han ziak ang e.

‘He!’ tih hi ‘he mi’ ‘he thil’ kan tih anga kun deuha lam tur a ni lo va; inauhna, inkohna anga thin ṭhâwng thei ṭawngkam anga auhna, Tlangauin ‘khaih khaih khaih’ a tih ang chi, inauh thawhnaa hman ang a ni e. A Ralte hlaah chuan, “He kawlkila ke hawng tho vua,” tih a ni a; chu chu ‘He! Kawlkila mite u, lo tho ru (ru le!)’ tihna a ni. Kawlkilahte ni lovin, kâwlkila mi te, berampute’n an hriat Angel zai, Chhandamtu piang faktute i zaipui ang u, tia sawmna (kohna) ang a ni e. Ralte ho chuan ‘Ka nu, ka pa,’ tih nan ‘He nu, He pa’ kan ti a. Mahse, ‘He’ tih chu ‘ka” tihna a ni chuang si lo.

Tin, zawhna pakhat, chang lina, “A riang leh a Lal hmuna awm” tih pawh hi ṭhenkhatin ‘a rian’ tih tur anga sawina awm a. A riang (a kun deuh a lam ang) hi a niin an sawi bawk a, ‘kiang – kian tih te, hawng – hawn’ angtein an sawi bawk. Kei chuan chutiangin ka ngai lo va, Lusei ṭawng chuan ‘a riang – ri sangin a ni a,’ chu mi sawi nan chuan Ralte chuan ‘a riang – ri hniam, kun deuhin’ kan sawi mai a. A riangvaihna Bethlehem ran thleng a chan hun leh a Lal ropuina van hmuna hriatna nen a retheih leh a lalna kan hriatpui, riangvai hun thu sawina a ni maiin a lang.

Pu Kamlala hian a hla phuah dik lo deuhva ziak leh sawi chhawnte pawi a ti hle a; a phalna lova tihchhuah pawh hi a phal lo hlein Pu Siamkima ziakah hian a hriat a ni. Tuna kan hla thunawn pawh hi Ralte hlaah chuan: “A chungnung ber! A chungnung ber!! A chungnung ber i Lal ropui” a ti a. Chu chu, “A chungnung ber! A chungnung ber!! A chungnung ber kan Lal ropui” tihna tur a ni.

Tin, he hla chang khatna tlar thumna Lei Bethlehem tih pawh hi O Bethlehem tiin a ziak a, Zo ṭawnga lettu hi amah a ni lo nge ni ang le? Tin, chang lina hi a hla tawp khârna, tlangkawmna Lal piang fak tura sawmna niin a lang. Tin, chang thumnaa kan dah tlat pawh hi a mak hle a, chang linaa dah awm tak a ni e.

Pu Kamlala hian hla a phuah tam hle a, Zo ṭawngin hla 61 Kristian hla leh ka hla chuam, ka mihrinna hla a tih pakua a ni a. Ralte ṭawngin hla 23 a phuahte zinga pathum chu Lusei ṭawnga lehlin a ni. Tuna mi leh KHB no. 378-na ‘Ka tho ang a, ka pa hnenah’ tihte (he hlaah pawh hian fel tawk lo a awm nual a), Kristian Hla Thar (KHT) Bu no. 99-na ‘Ka Lal Kraws chu ka ngaisang ber’ tihte hi a ni.

Kristian hla Ralte ṭawnga a phuahte hi hla thu ṭha leh thinlung hneh thei tak takte a ni a; a thlûk siam thiamin han siam se, Kristiante nun châwmtu ṭha tak an ni ngei ang.

Han sawi belh deuh ila; Pu Siamkima sawi ang hian Kristian hla phuah hmasa bertu chu Pu Patea Khawbung a ni a, a dawttu chu Pu C.Z. Huala a ni a, a pathumna chu Pu R.L. Kamlala hi a ni a ti a. Pu C.Z. Huala chuan, heng an ni pathumte zingah hian Kamlala hi chu hla phuah thiam tak tak (born poet) an tih ang hi a niin a hria. Pastor Liangkhaia pawhin Kamlala hlate hi a duh em em mai a, a ngaihsanzia a sawinaah pawh, “Heng kan hla phuahtute zingah hian Pu Kamlala hian thilpek chu a dawng zual a ni,” a ti. Thanpuii Pa pawhin, ‘Ka hla duh zawng’ a tih zingah hla sak nuam leh a thu kalhmang (flow) ṭha niin a sawi a. Hla chang khat –

Tunah a thar hmangaihna eng nuamah,

Ka Lalpa hmun ropui;

Lawmna pangpar rimtui a vul tah chuan,

A chul leh tawh lo vang.

tih hi a thlang chhuak a, tiin Kamlala hla a fakna leh thu tam tak a ziak a ni.

Hla pakhat –

Aw min hrilh rawh thûkna ropui,

Ranthleng leh thing anchhedawng leh;

Vana Lallukhum a inzawm,

Lei Eden leh Salemthar nen.

He chang hi Pu Patea’n a lo hriat chuan mak a ti thlu a ni ang, “Umm, hei hian hla zawng zawng a phuah zo ta, phuah tur dang kan nei ve ta lo,” a ti hial a ni.

Kan Mizo rilru, ir-âwm chhuak leh thu hian Mizote rilru a hneh a, thlarau lam thilah pawh mi a hruaiin kan lawm bik em ni tih theih a ni. Mi hmasa hla phuah thiamte hi kan rilru luahtu an ni reng dawn. Pu Kamlala pawh Pathian Thlarau pâwlna a dawn, a nuna lang chhuak hriatthiam lohna avangin sawrkarin jail-ah thla ruk vel an hrêng a, lung inah pawh Pathian fakna hla a phuah tam hle a ni.

- Thangkima Ralte