Zo nun ze mawi – Aia upa zah
Khitiang lam thu khi inzirtira, beihpui thlak a hun leh tawh mang e. Kei ve hian ka'n ziak ve leh châwr mai dawn emaw ni le? Mahse, mi sawi duh loh leh sawi peih loh sawitu nih fo pawh hi a zahthlak bawk si, tia ka inngaihtuah mek laiin, kum 2025 Chapchar Kut Organising Committee chuan thupuiah an rawn nei ve ta chat mai a, inthlahrung lutuk lovin ka'n ziak ve leh tawp mai a nih hi.
Nun dan dik leh mawi te, chet dan ṭha leh ṭawngkam mawi te, ngaihtuahna leh rilru dik leh hrisel inzirtirna lam thuziak reng reng hi, a mamawh ber leh a chhiar tur dik tak, kan ziah chhan ber dik tak, tunlai mihringte hian an chhiar ngai chuang si lo va. Chuvang chuan, ni tin kum tin kan ram chhiat tual tual nachhan chu ṭhalai chauh pawh ni lo, nu leh pa leh tu pawh hian lehkha kan chhiar duh ta tlat lo hi a ni.
Chuvangin, nun dan ṭha leh, rilru dik leh hrisel neih inzirtirna lam hi chu a chhiar ṭhin mi tlemtê, a hre sa ngai bawkte chauh hriat tur ni lo hian, hengho mit leh beng thleng pha ngei tura tih a ngai tawh a ni. Kohhran tinah emaw, veng chhung information center emaw, veng chhung group emaw, social media eng pawh, a darh zau theihna tur apiang hman a ngai tawh a nih hi.
Aia upa zah tih chu Zo nun ze mawi hian a keng tel nghal vek. Aia upa zah tih chauh a tawk lo, ṭhalai lam chauh a kâwk deuh tlat. Kan vai hian ni tin kan nunho dan leh kan khawsak dan te, kan chet vel dan zawng zawng hi siam ṭhat leh siam thar, reform a ngai leh tawh em em a ni. Hetiang lam inzirtirna hi tun hma lam khan YMA bultumin kan lo nei tawh ṭhin a, a sâwt em em ṭhin a ni.
Hetiang lam inzirtirna leh beihpui kan thlak vakna kha a rei leh deuh ta a. Khatih laia la piang lo leh, chhia leh ṭha la hre pha lote kha an lo seilian mek a. Tin, chhungkaw fumfê lo leh kehchhia aṭanga lo seilian leh, zirtirna leh zilhna dawng ngai lo an pung chak si.
Ch umai a ni lo, hmaichhana ṭawngkam ṭha em em leh nêm diai mai, rilrua mahni hlawkna tur chauh ngaihtuah leh hmasial lutuk avanga mite pawi sawi hlau tak anga lang ṭhin te, mahse, he laia kan nun dan dik tak, Zo nun ze mawi leh tlawmngaih te, kan rilru laimu ang pianpui ve hauh lo, he laia kan lo nunphung, kan social life entawn leh zir ve duh miah lo te, hetiang lam nunphung leh zirtirna la hre ngai ngai reng reng lo te, chi tin, hnam tin, hmun tin, ram tin aṭanga ni tin lo lut mawlh mawlhte avang hian kan Zo nun ze mawi chu chîmralin a awm mek ta a nih hi. A va pawi em. Chuvangin, tun hma lam zawng aia nasaa hmalak a, beihpui thlak a hun leh tawh tak zet a ni.
I chenna, i ram Mizoram hi uluk takin han en teh le. Hman lawka kan nunho dan nen chuan a va inang ta lo em! Kan tualzâl nun hi a chhe tawh lutuk tih i hmu thei ang. A huhoa thil tihna leh khawsakna reng reng, bus emaw, bazar emaw, damdawi in emaw, khawi hmunah pawh hian tlawmngaihna leh Zo nun ze mawi leh aia upa zah tihte kha a awm ta lo.
Ni tin i chêt velna khawi hmunah emaw khan thil ho tê-ah emaw, tlema buaithlak deuhah emaw, tu emaw han puih lawk ngai i hmu ngai em? Chutiang hunah chuan tute nge lo pên chhuak ṭhin? Hausak hmel deuh leh retheih deuh hmel te, inchei nalh deuh leh inchei vak lo te, tute mai pawh chu, vai ram ang chiahin mahni hlawkna lo turah chuan kan ngawi tlat a, kan en liam lui tlat ṭhin a nih tak hi tiraw.
Tlemtê thâ han thawh hlek a, mi dangte tana awlsamna leh thawvenna ni mai torah te, mi dangte buaina tihreh nana thu tlem han sawi mai theih rengahte hian kan hlawkna lo turah chuan kan hre lo der tlat ṭhin a. Chutiang huna che chhuak ṭhinte chu Mizo pa dik tak, Mizorama piang seilian ngei, upa lam zawkte zel an nih tâk hi. Chutiang chu khawi maw lai hmun pakhatah i hmu a nih chuan, chutiang chu Zoram hmun tinah a thleng mek tih hria la, kan hnam pum pui awm dan, kan nun dan kan nunphung dik tak chu a ni mek tawh tih hria ang che. Ni tin chutiang chu nun dan phunga nei chho zelin, ni tin kan chhe zual zel a nih hi. A va rapthlak em!
I ram hian chhan a ngai hranpa lo. A ram neitu, a chhunga cheng i hnam hian chhan a ngai zawk a nih hi. I hnam i chhan loh chuan i ram chhan leh chuang tur a awm lo ang. I hnam hian rilru hrisel lo lak aṭanga chhan chhuah a ngai tak zet tawh e. Tunah hian kan tlai chhe ṭêp tawh. Mahse, vawiin aṭanga nang leh kei hi kan harh chhuah a, tute emaw leh thil eng emaw nghak kher lo leh ngaichang kher lova tun aṭanga kan awmna hmun ṭheuha bul kan ṭan a, sim hmasa leh ti hmasatu nih kan tum ṭheuh a, rilru hrisel kan put phawt chuan, Pathianin mal min sawm ang a, hlim tak leh nuam ti takin kan ramah hian kan cheng za leh dawn nia.
Tuna kan hnam dinhmun hi chu a va lungchhiatthlak tak em! Engtin nge maw kan tih tak ang le? YMA hian hmanhmawh tak leh na takin hma han la leh phawt mai teh u; kan ziaawm leh mahna.
- K. Hmingthankaia