Written by
- Prof. JV Hluna.

MARCH NI 5: Senmei Chan Ni /Thanks Giving Day

Al Qaeda-hoin New York-a World Trade Center (WTC) kum 2001-a bomb chhiat kha a rapthlak a. An tihchhiat in chhâwng ropui takte kha a uihawm a, thi leh hliam an tam avangin US mi mai ni lovin khawvel ram dang rilru pawh a khawih hle. Mak tak mai chu, thlawhna thlawk lai leh WTC-a su lai TV cameraman-te’n thla an lo la hlauh kha a ni. Sawi mai leh a hmuna mita hmutute’n an hmuh dan an ziak mai ai pawhin TV-a kan lo hmuh ve khan a rapthlakzia a tichiang a, a tuartute pawh kan khawngaih phah em em a ni. (Keini chu thlalak eng mah a awm lo.)

Khati khawp khan rapthlak mah se, US pumpui zauzia te, an hausakzia te, mipui an tamzia te ngaihtuah chuan an tawrhna percent chu a sang vak lo. New York khawpui leh mawina chuan a chuai phah lem lo. Khawvel khawpui ropui ber leh sumdawnna hmunpui a la ni reng a, UNO Hqrs. pawh a la ni chhunzawm zel. New York aṭangin tu ma’n an pêm chhuah phah lo va, US phei chu pêmsan a hnêkin khawvel hmun tin aṭangin dan leh dan lo pawhin an pêm lut ruih ruih reng zawk a ni. Chutiang ram ropui chuan an tawrh ni 9/11 chu kum tin urhsûn takin an serh a, khawvel pum hriat turin an tawrh nasatzia an puang chhuak ziah a ni.

Taiwan-ah chuan February 28, 1947 hi Chiang Kai-Shek-a Kuomingtang sipaite’n civil mi 25,000 zet an kah hlum ni kha a ni a, Taiwanese leh Chinese te inhuatna ní ang a ngaih ṭhin a ni. Tun hnuah chuan ram inpumkhatna ni, National Unity Day tiin kum tin urhsun takin an hmang ṭhin.

Vietnam-ah pawh Vietnam War, 1st November 1955–30th April 1975, chhim leh hmar indo chhung khan inhmelmakna nasa tak a thleng a. Mahse, tunah chuan inhuatna zawng zawng dahṭhain April 30 chu Re-Unification Day tiin uar takin kum tin an lawm ṭhin asin.

Japan ramah chuan atomb bomb thlak ni August 6 chu World Peace Day tiin urhsun takin an serh a, muanna thuchah khawvel hmun tam takah balloon lian pui puiin an thlak ṭhin a; Aizawlah YMCA pawhin World Peace Day hi kum tin kan lo hmang ve ṭhin. Japan-ah chuan martar thlanmualah mi tam tak kal khawmin pangpar an dah a, a uar thei ang berin ram leh hnam hmangaihna rilru ṭhangtharin an neih theih nan inzirtirna ni atan an hmang ṭhin. Bomb thlaktu USA, khawvela ram ropui ber pawh thupha an chawitir thei zu nia. Kum 1952-ah mahni a ro inrelna an neih aṭang khan ‘Khawvel hneh a ngamna’ chu ralthuam leh sipai chakna ni lovin, ‘economic/electronic chakna’ a ni tih hriain an bei a, chumi hmang chuan ram hausa leh ropui an ni ta tho mai.

Keini chu Aizawl an bomb darh a, ram dêr khawpin min siam a. Hei mai duhtawk lo hian Bungtlang, Khawzawl, Sangau, Pukpui, Tlabung, S. Mualṭhuam, Vartekkai, Bunghmun leh Hmuntlang te pawh IAF ngei mai hian a bomb a. MNF sipaiin India sipai an lambun a, an bihrukna nia an rin Ṭawizo dai hnai Tuivawl kam ngaw te, Sertlangpui ngaw leh Sialkal tlang ngawpui te pawh jet fighter hmangin puakrangin an tlir chiam a nih kha. IAF-in mahni ram chhung khatianga an tih hmasak ber leh a tawpna a ni. Buai zui dan leh sipai min awp zui dan chu thawnthu an chang zo ta.

MZP-in Zoram Ni tia an hman ṭhin chauh hi tâwk kan ti ta mai em ni? Zo fate kan vaia kan thin ṭhâwn nasat ber ni chu March 5, 1966 kha a ni lawm ni? ‘Crush them’ thupek chu zawm se Mizo hi India ram khawpui daifem leh ram pilrilah kan darh vek ang a, Mizo ṭawng hmang leh kan address pawh kan inhre bar tawh lo vang. Kan duhthusam ni kher lo mah se, tunah chuan a phêk ropui (India Constitution) chhungah kan hming a chuang ta. Kan ṭawng hi 8th Schedule-ah han chuang leh phei se chu a va ṭha dawn em!

Bible-ah Juda-te’n Kalhlen Kût an lawm chhan kan hria. Kan ram leh hnam hetianga zalena kan awm thei hi tu vang nge? Pu Ch. Chhunga vang a ni em? I chawimawi ang u. Brig. T Sailo vang a ni em? I chawimawi ang u. Pu Laldenga vang a ni em? I chawimawi ang u. Pu Lal Thanhawla vang a ni em? I chawimawi ang u. PM Rajiv Gandhi zar a ni em? I fak zel teh ang u. Pu Lalduhoma pawh? Chawimawi phu chu chawimawi zel tur a ni.

A pawimawh ber chu engkimtithei kan pa Pathian a ni. Hawh u, March 5 hi Thanks Giving Day–Mizo hnamin Pathian hnena lawmthu sawina ni-ah i hmang ang u. Synod-te u, kohhran bil rilru dahṭhain pawl dang zah thiam ila, BCM-te u, inpumkhatna rilru kengin Pathian hnenah lawmthu i sawi ang u. Chutiangin kohhran tin leh pawl dang zawng zawngte pawh ka ngen a che u. CCM hian em ni huaihawt dawn? Kum tin March ni 5 hi Mizo hnam hian Pathian hnena lawmthu sawina ni-ah i hmang ṭhin ang u.

- Prof. JV Hluna