Written by
Rinfela Zadeng
Kum 2000 hnu lama Mizo zaithiamte leh an hla
Kum 2000 hmalama Mizo zaithiam, an vanglaia la piang hman ve lote pawhin vawiin thlenga an zai kan la ngaihthlak reng peih hi an tam tawh lo a, chutianga la zai reng thei pawh an tam tawh lo bawk. Hmeichhe lamah hian Rebecca Saimawii leh Lalrindiki Khiangte/Daduhi te hi ṭhangthar lehzualte pawhin vawiin thlengin an hla thar leh an chanchin thar kan la ngaihven peihte an ni a; anmahni pawhin tun thlengin rimawi khawvelah an la inhmang peih a; an ngaihsanawm hle.
Mipa lamah hian R. Lalbiaksanga leh Lalremruata te hi an vanglaia la piang ve lo ṭhalai tam takin vawiin thlenga kan la duhte an ni bawk a. Mi dangte hi chu mual an liam tak vangte leh an inhman zui tak em em loh vangte pawh a ni ang e, an chanchin kan hre zui loin kan ngaihven em em lo.
Kum 2001-ah Mizoram leh Zofa te zawng zawng nghawr chhuak zaithiam Vanlalsailova lo lang tanin Joseph Zaihmingthanga leh Robert Lalduhzuala te nen Mizoram chhung leh pawn thlengin an lar chhuak a; vawiin thlengin Zofate zaiin min la awi ṭhin a nih hi. Kum 2000 aṭanga kum 2020 inkar - kum 20 chhung hian Lengzem/Lenglawng leh Gospel huangah zaithiam tam tak kan neih belh a. Ram pum huapa lar chhuak zo ta lo nen phei chuan zaithiam kan ngahin kan hre vek seng awm lo e.
Tun dinhmunah hian Lengzem lamah Kimkima leh K. Hminga te hi Lengzem/Lenglawng huangah chuan a chung ber huang an luah mek ti ila kan sawi sual a rinawm loh a. Eng emaw lai khan kan zaithiamte khan Lengzem hla kha an piantharsan sup sup a; chu'ng karah chuan C. Sanga (fam) khan Zofate min awi tlei ṭhin tih kan hre ṭheuh awm e. Gospel lamah hi chuan Vanlalsailova tluk hi chu tunah hi chuan kan la nei lo ti ila kan sawi sual lo ang chu maw. Rap music lam hi chu kan sawi thui lo mai ang a, Vincy leh G’Nie te hian a chung ber huang an la luah tiin kan khaikhawm mai thei awm e – Michael M. Sailo kha hun lo taka boralin AZZ lam hi an reh zui ta bawk si a.
Kum 2000 hnulam aṭanga vawiin thlenga kan zaithiam – mimal leh pawl (Group/Band) te hian mi hla phuah leh hla hlui, hranghlui zaithiamte’n an lo sak lar tawh leh hla rotling; zirlaibua chuang ṭhinte kha sak thar leh aiin anmahni hla phuah leh an zaithiam dan/style mi tura an phuah te hi an sa tam zawk ta tlangpui a. Zaithiam dangte tana mawi taka sak ve inthlahrunawm rum rum khawpa anmahni thiamna/style pho chhuak chiang bera hla an phuaha an sak tak zel avangte hian hla hi an phuah chho zel dawn ni te pawhin a lang.
Tunlaia kan zathiamte hi chu hla phuah thiam an nih zel tawh avang leh kan tunlai khawvel hian hla thu un pui pui leh hrilhfiah ngai ang chi aiin a thu awlsam leh ril ve tho si, naupang tê tê pawhin awlsam taka kan hriatthiam nghal mai theih kha kan tuipui leh kan ngainat zawng a nih tawh avangin chuti lam deuh hlir chu kan hla ngaihthlak leh tunlaia kan sak zin leh ram pum luah hla a ni ta zel a nih hi. Mizote chauh kan ni bik lo a; Sapho hlei hlei hian an uar emaw tih turin tun laia an hla sak leh phuahte hi kum 1800 leh a hmalamte nena khaikhin ralah a danglam tawh hle tih kan hriat kha. Sap ṭawng chhiar thiam tana hriat nghal vek theih tawh turin an thu leh hlate hi thu un pui pui leh harsa pui pui hi an hmang tawh mang lo tih hretute kan ni.
Chutiang khawvel, awlsam leh langtlang, rei tak cham zui thei tawh lo khawvela kan chen mek avang chuan keini Mizote pawh kan hla sak duh zawng leh kan phuah dan thlengin a lo danglam chho tawh a. Tun kum 20 chhunga kan hla tharte hian hlut an hlawhin, nakin thlenga rotling a ni dawn em tih chu hunin a lo la hril ang a, kan hla tharte hi a phuahtu aiin an boral hmasa ang em tih te pawh hunin a lo la hril zel turah ngai mai ang. Kan thu leh hla a tihhausak belh em? Kum 50 hnuah zirlaibuahte zir tlak a ni ang em tih te pawh hunin a lo hrilh chho zel ang chu.
Kan zaithiamte hian hla hi kan la phuah zel dawn niin a lang a; kan zaithiam dan mil ber thluk leh thu awlsam leh ril sia phuah chhuah kan la tum zel dawn ni pawhin a lang a. Engpawhnise, a dik thei ang ber leh kan hla raw neihte suasam lo zawng hian lo phuah hram hram teh u. Ril kan tum luatah dik lo tak leh a awmze zawn chawp fe pawha ni thei ngang lo; kan neih ngai loh leh thil awm ang lo lutuk hmanga tehkhin thu, hmehbel leh khaikhinna lo siam ve ngawtte hi sim vang vang ang u. Tun hnaia zaithiam pakhat hla phuah pawh kha a awmze chhui fe pawhin mithiam zawkte lung a dam zan thei lo a nih kha.
Tun laiah ram leh hnam humhalhin kan buai mek a; kan zaithiamte leh kan hla phuah thiamte pawhin ramriah kan ram veng tura kan kal chhuak ve thei lo a nih pawhin kan zai leh kan hla/phuah hmang talin kan ram hi i humhalh ang u.