Written by
- K.Hmingthankaia.

Khawpui ṭawp chhan – Neitu rilru pu lo pem khawm tam vang

A thupui aṭang khian tute emaw chu an lo íp nghal chawih ang a, tute emaw chu an lo insehruh nghal hle bawk ang. A pawi lo. Rorelna pakhat tih fote hi thil lo thleng thei tak tak tur ni dawn ta ang mah se la, " Kei chu ka duh teuh lo mai," ti tur hi Mizoram Original tam zawk hi kan ni tho ang. Mahse, tunah chuan, khawpuiah ngat phei chuan, original lo ho hi a tam tawh zawk hial mai lo maw? tih mai tur a ni ta.

Tuna kan awmna ṭheuh leilung luah chhung hi chuan, tuna Khawvel kal dan ang hi chuan, 'Rorelna pakhat' hi chu a thleng ngai lo ang. Lirnghing na takin hmun khatah min sawikhawm emaw, Isua a lo kal thut emawte a nih ngawt loh chuan. Pawl ṭhenkhat leh Political party-ho lah hian thil theih tak tak loh tur leh duh tak tak loh tur tih hre reng chung hian, pawl tihnun nan leh pawl boruak tihlen nan hmang reng vel mai mai se la a tawk viau. Anni buapui anga lan vanga hlawkna lo tel ve theih a awmte pawh a ni mahna. Pawl tam tak leh party-hoah pawh hian neitu tak tak rilru pu lo, mikhual lama rilru pu an tam tawh mai thei. Tun hnai TV lama sawihona aṭang pawh khan a hriat theihin ka hria. Hetia pawl hmalakna anga an thlavang kan hauha kan intlawnsiak zel chuan, an huangtau telh telh ang a, tihian hmun tin aṭangin an lo lut mawlh mawlh reng bawk ang a, Mizoramah hian mikhual an tam tial tial ang a, kawng tinrengah a hmasial leh chuhhelh ber, zak thei lo ber leh pawisak nei map lovin rorelna thlengin an inrawlh chho zel ang a, an inrawlh chho mek bawk. Tichuan, rorelna ṭawp tak pakhat hnuaiah khawvel tawp hma chu kan awm chho tawh mai dawn niin a lang.

Kan unaute kan tih huamho hian chhungril takin min unau ve lo. A hun leh hmun azirin, an hmasial vang leh an hlawkna tur chauh beisei vangin pawnlangah an ṭha em em ang a, hmui chauhin an unau ang che. Engkimah min nek chep a, min eiral a, min luahlan hi an tum tih an chetzia aṭangin a lang reng. Inhmun lo ram leiahte, eizawnna tin rengah, in leh dawr luah turahte, thil lilam, auction-ahte, parking fee khawn thlengin, mi hmasa leh tihmasate an lân ta zat zat a nih hi. Tun hnaia raltlante chauh an ni lo. Hriat hran theih tak tak pawh an ni lo, an vaiin, hmán aṭanga an awm dan a ni. Kan chhiatna hi vawilehkhata thleng thut a nih loh vang hian kan thla a muang sual a, ni tin zan tin kan chhe sawp tial tial a nih hi. A hmu thiamtu leh Mizoram leh Aizawl hi, 'Ka ta a ni' titu tan chuan rilru hi a na vawng vawng ṭhin asin.

Mizorama lui, abik takin khawpui chhung kawr leh daifem luiho heti tak maia bawlhhlawhin a tichhe zo ta hi a chhunga chengte vang a ni. Khawi aṭangin nge heng zozai bawlhhlawh hi a lo kal? Khaw chhunga cheng, a bik takin kawrkam leh kawr hnaiha awmte'n ṭawih thei lo tinreng kawra kan paih ṭhin vang a ni.

Vengtina rem leh rem lova khawsa, kawr kam leh kawr hnaih, veng daifem leh tlafuala khawsa hote hi hnam dang leh pemkhawm an ni tlangpui ṭhin. Heng mite hian mi hmuh loh lai remchang chuhin neitu rilru pu miah lovin, a awlsam samah bawlhhlawh an paih ṭhin. Kan Vengah pawh hetiang hmun hi ka hmu nual. Vengchhunga PPP mode-a bawlhhlawh kan paih hnu pawh hian chhungkuaa khawsa ve reng tho si a, vawikhat mah bawlhlawh phur motor-a an chhungkaw bawlhhlawh an paih lai kan la hmuh miah lohte pawh an awm.

Veng tina kawng aṭanga lang lo leh mi hmuh phak loha mi in hnuai luahtute hi, a tlangpuiin hnam dang leh pemkhawm an ni ṭhin. Heng mite hi kan kawr leh luidung tiṭawp a, tichhetu lian ber zinga mi an ni. Mahni veng ṭheuha pemkhawm leh hnam dang awmkhawmna lai leh, an hnuhma kha han chík ve mah teh u, thil awmzia chu in hre ve mai ang. Mi pangngai deuh leh chhungkaw ṭhenkhat, kawngpui ân leh langsar deuha awmte hian, loh theih lohin mi paih angin an paih ve chauh a ni.

Hetiang lam thu hi nikum, 2024 khan ka ziak tam tawh. Mahse, a sáwt lo. Vengchhung hruaitute leh vengchhung mi leh sate hian mahni veng puite tih vanga kan khak hreh chhung chuan kan khawlo zel dawn a ni mai a. Chuvangin, veng mal anga hma kan lak ngam bawk si loh chuan Sawrkar leh mi tin hian kan ram leh kan kawr, kan luite lo faiin lo thianghlim se kan ti tak tak a nih chuan, kawr kam leh kawr hnaiha awmte enfiah leh tha thlah lova viltu tur, na taka khaptu tur Taskforce chak tak leh huai tak, Sawrkar emaw, AMC emaw, NGO emawin an din a ngai tawh a nih hi.

Khutah, luipui lamah, a chang changa hnatlang ang renga a zualpui leh awlsam sam zuk thian leh mai mai ṭhin ringawt lo hian, a bul lam, bawlhhlawh lo kal rengna, a hnar lam hi Veng tinin danchah a ngai zawk a nih hi.

- K. Hmingthankaia