Big George Foreman thlah nan
Inhmelhriat hnai emaw, inlaichinna pawh kan nei hran lem lo a. Mahse, boxing ngaina tuipui vetu tan chuan boxer ropui leh pastor, entreprenuer ropui tak kan han chân hi a uiawm em ve bawk a ni. Khawvel awm chhunga hming dai tawh ngai lo tur Big George Foreman aka ‘The Knockout King’ chu March 21, 2025 khan kum 76 mi niin a thi a. Amah hriatreng nan a chanchinte hi rawn ziak vek seng dawn lo mah ila, a chanchin tlangpui tak meuh hi rawn thai lan ve hrim hrim hi Mizoram kilkhawr bera boxing ngaisang vetute tal a ni.
Amah hi Kristian ṭha tak, pastor leh rawngbawlna ropui tak a ni a. A mimal nun tlawm tak te, Pathian rawng a bawl leh ṭanpui ngaite ṭanpui tura a thawh ngawr ngawr ringawt pawh hi a va ropuiin a va hlu tak em, keini Kristian ram bik tan ngat phei chuan.
Boxing khawvelin mi ropui bik, chawimawina sang ber Hall of Famer ni phak ngat kan han chân chu keini boxing fan-te pawn awmhmunah kan lo ui ve hle a, khawvel pawn a sûn tak zet a ni.
Amah kha boxing-ah Olympic gold medalist leh khawvel champion ni thei a nih mai bakah, pastor leh thuhriltu, NGO-te neiin mi dang ṭanpuitu a nihna khan a piantharzia leh Pathiana a innghahzia a tilang chiang hle. Pathiana a innghah vang leh mahni tan ni lova mi dang ṭanpui duh vanga mi hmusit leh deusawh tur pawh hre reng chungin boxing chawlhsanin a luhchilh leh a nih kha.
A nun hma lama rethei lutuka seilian a ni a, a ṭhang duangin a lian chak em em a. Mihang (black) an lo ni nen, thawhnaw a ṭhansan zel a, a chhungte’n an lei mai thei lo nen, thawmhnaw bâl, ṭet chhe deuh deuh bak school-ah hak tur a nei lo. Chuvang chuan a duh vang pawh ni lem lovin a insual nasa ṭhin hle a ni. Anu hi ṭawngṭai mi a nih avang hian a tet lai pawn insual hi a loh theih loh tawpah lo chuan a insual ngai bik lo. Bullying a tawk nasa em em ṭhin mai pawh a. Mahse, a tleirawl laia bungraw chhe siam a trianing lai pawh hian insual hi a theihtawpin pumpelh a tum ṭhin.
Vanneihthlak takin an training-na hmunah chuan boxing gym a awm a, thinrimnain a rilru a luah khah changin inhrilthlak nan a hmang ve ta ṭhin a. Hnek na an tih lutuk avangin coach-te mit a la nghal a, tichuan boxing a zir chho ṭan ta a ni. A boxing IQ te, a style-te chu a ropui hran lo. Ali-a te, Joe Louis te, Sonny Liston, Floyd Patterson, Jack Johnson, Dempsey te nen chuan skill-ah tehkhin chi rual anni lo a; mahse, a hnek a nat em avangin coach-te duh a hlawh bakah, confidence nasa takin a build phah thung ti ila kan sawi sual lo vang.
An hun laia cultural revotutional a zawm lo kha a vanneih phahna pakhat chu a ni. An retheihzia hriain hmasawn a tum em em a. US Cultural Revolution vanglai–60s chhoa Black Panthers te, Muslim League te ,Hippies te leh drugs an hman nasat chhoh vanglai tak ni mah se, an ṭhian ṭhenkhatte nen khan khatiang zui lova an inthiar fihlim thei kha an chhuanawm ve hranpa hrim hrim.
Thil siam vel training pahin boxing an zir ṭhin a. Heta an training laia sawi hmaih chi hauh loh chu, thawmhnaw thar leh pheikhawk thar pahnih an dawng a, chu chu thawmhnaw thler loa a neih vawi khatna a ni. A lawm lutuk kha awm ngaihna a hre lo viau a ni awm e.
A ropuizia tilang chiang em emtu pakhat chu thla 21 chauh a khel hman tihah kum 19 mi a nihin Olympic gold medalist a ni thei nghal hi a ni. Amateur vawi 25 a khelhna chiah a ni bawk. A kum lehah chuan professional-ah a lut ta nghal a ni.
Hneh loh nei lova champion thei Mohammed Ali meuh pawhin a hneh loh Joe Frazier kha Foreman hian round 2 chhungin vawi 6 lai a hnek tlu hman a. Chuta commentator-te mak ti lutuk chuan, ‘Down goes frazier’ vawi 4 lai an sawi kha a ni; a KO ta a nih kha. Tichuan, kum 26 a nihin khawvel boxing champion a lo ni ta.
Mohammed Ali nen Zaire, Africa-a ‘Rumble in the Jungle’ an khel turte khaa analyst ho khan Ali kha a hnek hlum mai an ring a, ṭhenkhat phei chu an lo ṭap a ni awm e. Ali-a team arena a lut tur phur lohzia video hmuh tur awm hian Foreman an huphurhzia a tichiang viau.
Mahse, boxing coach ropuiin Cuz Damato, Mike Tyson coach ngei khan 10%muscle, 90%thluak a lo tih angin, mind game Ali-a khan a khel char char a, round 8-naah Ali-a’n a KO ta hlauh zawk a. Kha vang khan Mohammed Ali hi ‘The Greatest’ title officially-a pek a nih phah ta a; a phu hliah hliah bawkin ka hria.
Hemi hnu hian 1977-ah chak lo lehin, a piangthar chho ta a; pastor niin ministry a din bawk a. US dollar 5 million vel neiin amah anga naupang rethei, sual kawmg zawh tur chhanchhuah nan youth facility ṭha takte a siam a. Mahse, sum luhna awm mumal lo na nâ nâ chu, a tih dan hriat ber boxing-ah chuan a lut leh a. Kum 38 mi ni tawhin 1987 kumah mi nuihzat ni turin a rawn lut leh a ni ber tawh. Hei pawh hi a chak tum lam ni lovin, a ministry tlachhia tundin leh nan tiin, "Pawisa lak luhna chu ka hria alawm,” a ti mai a. Hei hian a pianthar ṭhatzia leh Pathian vanga mi dang ṭanpui tura a inpekzia a tilang chiang hlein ka hria.
Tichuan, commentator-te pawn deuh leh hmusit tak takin an comment ṭhin a, mahse, a chak chho ve zel a. Tyson-a jail tàn lai khan Holifield leh Tommy Morrison te a hneh lo a. Tichuan Holifield-a khan Michael Moorer a hneh ta lova. Kum 45 mi a nih tawhin 1994 khan a ministry sum thlakchham vanga khel a nih bawk avangin kum 2 dawn a chawlh leh hnuah kum 26 mi Michael Moorer cho turin an ti leh ta a. Micheal hi champion lai niin, round 11-naah a KO thei ta a. Kum 45 a nihin defense hi a hum ta a ni.
Tichuan, khawvel heavyweight champion upa ber a rawn ni ta a, record hi khûm an la awm loh bakah, an khûm thei ang em tih zawhna lian tak awm mah se, a beiseiawm tawh lo. Pathian rinchhan a, beidawng duh lo va, mahni tana a pawisa thawk chhuak tur pawh ni lo, mi dang ṭanpui tum leh duh vanga mi nuihzat leh hmuhsit pawh sawi lova hetia George Foreman boxing a khel leh hi a mihring tak pawn a ropui a tih loh theih a ni lo.
Khatia kum 6 vel a rawn khelh leh a, champion upa ber a nih hi khawvel hian a dah sangin a ngaisang a. A vanglai tak khan exhibition-ah zan khat a weight-pui mi 5 KO thei khawpa hnek na leh ropui, mi zawng zawng mak tih leh hlauh rawn a ni. Mohammed Ali pawh kha analyst tam chuan hnek hlum hlauvin mi eng emaw zat lungngai leh mangang khawpin an awm reng a ni. Tunlai sport commentator lar Kenny Smith pawh hian Foreman-a’n Ali a hnek hlum hlauvin, a pa patling kha a ṭap tih tun hnuah pawh a la sawi a ni.
Pathian ṭih vanga a eizawnna hlâwk lutuk, khawvel sport zinga sum la lut hnem ber pawl chu a vanglai tak kum 27-ah a bânsan a, pastor a nih daih a. Mi dang ṭanpuina a pawisa an hman zawh vek hnuah a rawn comeback leh chu, a ropui laia a sum neih let 60 vela pung anga chhut a ni ta hial a ni. Fakna leh sumdawnna hrang hrang hmangin US dollar 300 million vel a nei a, khawvel boxer hausa ber pawl a ni ta hial a. Khawvel boxing awm chhung hian a dai tawh ngai dawn lo.
Tunah hian khawvel boxer ropui ber pawl leh champion thei upa ber kan chân chauh ni lovin, Pathian avanga khawvela sport-a hlawh hnem ber pawl boxing eizawnna hlawk tak kalsan a, pastor leh thuhriltu a nihnate leh humsual dai tur tam tak a chhan chhuah nasatziate hi hre telh mawlh ila; hei ber hi a ni a ngaihsanawmna zawk ber chu ni.
Pathian hian a hminga an thil tih lai kalsan ngam reng reng chu a let eng emaw zatin a vûr ṭhin dawn tih hi Bible-in a lo sawi lawk a, chu chu Big George Foreman aṭang hian a chiang hle. Mizo zingah pawh mahni eizawnna ṭha tak bànsan a, Pathian rawmgbawl tura inpe tisual hi an awm lo reng reng ti ila kan sawi sual tam lo vang. Khawvel sum leh pai kher ni lo pawh hian tih tak meuhva a rawngbawltute chu malsawmna a vûr nasa.
A boxing record hi mi 76 a khelhah mi 68 a KO a, mi 5 a hneh lo. Mohammed Ali hian mi 56 a khelhah 37 a KO a, mi 5 a hneh lo ve tho a; Mike Tyson hian mi 50-ah mi 44 a KO a, mi 6 a hneh lo bawk.
Sawi tawh angina, George Foreman hian Pathian rawng a bawl ṭan khan kum 28 vel a ni a, US dollar 5 million a nei a. A ministry kha ṭhang viau mahse youth facility lamah a inhman hnem vang nge, sum lamah a harsat avangin boxing khel leh a nih kha.
Boxer ho chu kan hria ang a, tlachhia chu an tam em em mai a. Tunah Mayweather hi hausa ber mah se, an sawi hmangin ni khata US dollar 8,00,000 vel hmang ziah ang a ni a. Pacman leh McGregor te hnek lo se chu bankrupt tawh tura ngaih a ni. Tyson leh Holyfield te pawh khati khawp hausa si, khati takin an bankrupt a ni.
Big George Foreman chuan a rawngbawlsak Lalpa hnenah min kalsan ta a, taksa chu khawvelah awm tawh lo mah se, a hming erawh a dai tawh dawn lo. ‘The King of knock out will bow before the king of kings.’
- K.Zoremtluanga, Mission Vengthlang