Mizo ṭawng hman dik loh fote

1. AWMLAI: Upa lam leh kan historian te pawhin an sawi fo kan awih duh lo tlat a. Tar thi tih nana kan hmang reng hi natna, damlo va thi te chi hrang sawina a ni. Mizo ṭawnga thihna sawina te chu:

(a) Hlamzuih : Nausen thla thum chinte thihna.

(b) Raicheh : Nau chunga thi te.

(c) Sarthi : Natna ni lo accident-a thi te.

(d) Awmlai : Natna chi hrang hranga thite.

(e) Tarthi : Natna bik nei lo upa taka thi te.

‘Tarthi’ tih hi upate kan lainat a nih pawhin ‘Upa lam lungphuchawl’ ti mai ila, a ṭha mai ang chu.

2. TANGKHANG: Hei hi daltu, phal lotu a awm avanga kal na tur khaw tlai te sawi nan kan hmang reng mai hi a dik lo. Tangkhang chu rilru mumal nei thei lo, kal tum leh thin, tum lo leh thin, rilru insual, tum hmasak huna kal thei lo khawtlai ta te hi “Ka tum dan a in thlak reng avangin ka lo tangkhang (khawtlai) reng a lawm!” Dang tu awm, phallo tu awm, kawng chhiat vang te a kal thei lo te chu tangkhang ni lovin, tang, dang, dan, hreng emaw an ni, tih tur a ni zawk in a lang.

3. RAI, RAIPUAR: Rai, raipuar tih hi ran, ramsa, nungcha no paite sawina a ni ber a. Mihringah chuan nau pai an ti a. sex lam nen a inzawm na chin awm vang nge, thu khuh nan ‘Ruaklo’ an ti ber zawk. Nupa kar a mi phei chu rai an ti duh lo. Medical lam zawk, family planning kan uar lai khan kan hmang lar ta niin ka hria. Thil bik sawn pai te, falak pai te hi thinrim tawng ka, diriamna leh deusawhna rilru in, “A lo rai ve ringawt a lawm!!” tih te chu a awm a. Thil rapthlak bik nau chunga thi hi raicheh chu an lo ti ve a. Tin, Isua pian tur ah khan Bible letlingtu hmasate khan, “Ngairawh i rai ang a,” ti khan an lo dah a. Josefa tello va, mihring inthlahchhawn dan ni lova, Thlarau Thianghlim pai tir a nih avangin “I rai ang a” tih hi an lo hmang a ni ang te ka ti a. Tin, ziak ka hmuh pakhat ah chuan, “Ngai teh, nu i ni ang a,” tih a lehlin a awm bawk. Mihring ah chuan rai, rtaipuar ti lo ila, a mawi zawk a. Nungcha ah chuan rai ti ila, “Ka nu in nau a pai pawh ti lo ila, no a pai ti ila ṭawng mawi zawk a ni ang.

4. ARTELUKAWN: Hei hi college, school a final exam ah te hmun khat a passed awm loh na hi artelukawn tih a ni fo mai a. Artelukawn chu ei theih thil emaw, ramvahna a thei rah ei ho in lak chhawk diat a, a tawp na ber lak sawina ang hi a ni. Chawhmeh ah sa tlang emaw kan hmeh tlang a, kan la diat diat a, pakhat chauh awm tawh chu la zo tu nih kha a zahthlak a, “Nang nang” an tih hnuah tlawmngaih thil in upa ber emaw hmeithai in emaw a la ta a. “Kan Artelukawn ang chu,” a tih ang hi a ni a. Ral tial tial, hek tial tial a, ral zo ta (filh pawh a tihtheih ang chu) hi artelukawn chu a ni ang. Exam na a passed pakhat pawh awm lo chu passed awm lo, failed vek an ni mai ang chu.

5. FEL FAI: Hei hi Election ah kan hmang ṭangkai a, sawrkar thil leh account audit ah te, engkim ah a hman theih, a ṭul vek mai.

Miin a thiltih chu fel vek, dik vek nia a hriat hnuah endiktu leh ennawntu te, auditor te pawhin a dik tawk loh na leh fel tawk lo an hmuh leh na ah ‘A fel fai lo deuh,’ tih na fel fai lo lam sawi na tur hi inthlanna fel fai tak a ni ti te in sawi a ni fo mai. Fel fai chiah lo sawina lam a hman chi a ni zawk. ‘Fel fai’ kan tih thin hi ‘Fel leh dik’ emaw ‘Fel leh thianghlim a ni tur a ni,’ emaw ti ila, a dik zawk ang.

6. VAWIIN NI: Hei hi ‘Kan in zirtir thei tawh lo’ kan ti mai em ni? Nge la sawi zel ang kan ti em? ‘Vawiin ni chu a sa,’ tih te chu a dik a, mahse “Vawiin ni ah hian” tih ang chi hi chu naktuk ni, nimin ni kan ti lo ang hian, vawiin ni ti fo lovin vawiin ti in kan sawi tur, sawi zawm mai ila a dik a ni mai.

- Thangkima Ralte, Vaivakawn, Aizawl

Ph : 9366281455