Air India AI 171 vanduaina kha
June 12, 2025 dar 01:30 p.m. a London Gatwick Airport, England pan tur Air India AI171 Dreamliner Boeing 787-8 thlawhna chetsualna rapthlak tak kha khawvelin a theihnghilh tawh loh tur leh thlawhna lam thiam leh zirmi tena an ngaihven ber turte zinga mi, zirchhianna case study-a an hman reng tawh tur thil a ni. Kha chetsualnaah khan thawlhnaa chuang mi 240 chuang (pilot, cabin crew leh passenger-te tiamin) an thih bakah, vanduaithlak taka thlawhna tlakna hmuna lo awm mi 40 chuangte thihna a thlen a nih kha. Chhungkuaa thi te, pa/nu ber thi te, fapa fanu neihchhunte leh sorkar mi pawimawhte thi zingah an tel. Vanduaina tawk chhungte tan kha chhiatna kha a va han runthlak dawn tak em!
“Mihring hi thlawk tura siam kan ni lo va, kan thlawh lai tak hi thihna kan hnaih lai ber a ni,” an lo ti ṭhin a. He vanduaina thleng hian a va tidik em! Thlawhna chesualah hian a chuangte tan tih theih a tlem a, tlanchhiatna tur leh insasengna tur a awm lo; vanneihna chauh lo chu innghahna tur a awm lo tluk a ni. Hetiang tak chetsualna leh thihna hi thil thleng zen zen a ni lo. Muan International Airport, South Korea-a Jeju Air Flight 2216 Boeing 737-800 thlawhna December 29, 2024-a chesualah khan mi 179 an thi a; March 21, 2022 khan China Eastern Airlines Flight 5735, Boeing 737-89P thlawhna chu China-a Guangxi tlang ramah chesualin, a chuang zawng zawng mi 132 an thi vek bawk.
Air India AI171 Boeing 787 Dreamliner chetsual dan hian danglamna riau a nei a, a mak a, a chetsual chhan âwm rin thiam pawh a har hle. Pangngai taka a thlawh chhuah hnu second 36-ah ft. 900 vel zeta sang aṭangin a tla a nih kha. A chuang zinga pakhat dam chhuak tlat kha a mak lehzual hle. Vanduaina tâwpkhâwk tâwk ni mah se la, a tlak chhan chu a awm ngei dawn si a. Rin loh lam tak, bengverh tak leh mi sawi zui hlawh tur Aviation lama mithiamte mak tih leh thil barakhaih, hriat reng hlawh tur thil awmin a lang tlat mai.
Thlawhna khalhtute–captain Sumeet Sabharwal kha darkar 8,200 lai thlawhna lo khalh tawh a ni a, first officer Clive Kunder kha darkar 1,100 lai thlawhna lo khalh tawh a ni. Captain phei hi chu mi fel leh zaidam tak, tawnhriat ngah bawk, a thiamnaah leh miziaah rinhlelh tur leh sawisel tur awm lo a ni. Mahse, pilot thiam takte pawh hian an tlângnêl em emna thlawhnaah hian tihsual an lo nei ve fo mai a. Chutiang avanga thlawhna a chetsual chuan human error (aircrew) emaw, pilot error an ti a. Thlawhna khalhtu berin tihsual a neih hian a pawi bik hle, van boruakah sahimna a awm lo. Pilot thiam tak leh chhuanvawr takte pawh mihring ve tho an nih avangin an tisual ṭhin kan tih kha.
Vawi khat pawh, kan jet fighter, engine pahnih nei chu a ṭum dawn hnaihah engine vei lam a chhe tlat mai a, hetianga engine-a fel lo a awm hian a fel lo zawk chu ‘off’ hial a ngai ṭhin. A pilot khan a engine fel lo zawk chu ‘off’ ta lo chuan, a ṭha zawk chu tihsual thilah a ‘off’ tlat pek a. Thawklehkhatah thlawhna chuan engine chakna nei tawh hek lo, a tlak phah ta a ni.
Ṭum khat leh pawh thlawhna thununtu khawl, a thla leh thil dang tiche veltu computer Fly By Wire kan tih hi van sang taka a thlawh laiin a chiang lo tlat mai a. Heng thlawhnaa computer ṭhenkhatte hi a ṭul chuan ‘reset’ phal a ni a. ‘Off’ hnua ‘On’ leh mai tur a ni. Pilot chuan thlawhna Main Power Supply switch zawk chu a hmet ta tlat pek a, rang takin ‘On’ leh mah se, a pawi zo ta. Thlawhna electric power nei tawh lo chu duh anga thunun theih ni tawh hek lo, a engine-te ṭha vek mah se, a ṭumhmun thleng thei lovin a tla ta a ni.
Thlawhna jet fighter pakhat ve thung chu fel lohna leh harsat a nei lo. Thlawhna ṭumhmun runway-a a ṭum tawh hnu, a la tlan lai mek chuan parachute tih parh tur a ni a, parachute chu thlawhna brake puitu a ni. Parachute tihparh a hunah chuan pilot chuan mak tak maiin thawhna ke tih chhohna ‘lever’ chu a kuai chho ta mai a. A ke tel loin thlawhna chu thlawhna ṭumhmun runway-ah chuan thui tak a tleng a; vanneihthlak takin kângmei a chhuak lo va, thlawhna leh runway erawh a chhe nasa hle.
Heng vanduainate hi hetia han ngaihtuah mai chuan thleng âwm lo tak ni mah se, sawi tawh ang khan tisual thei vek kan ni. Mahse, Aviation-ah chuan chu mihring tihsual ‘human error’ chuan vanduaina leh thihnaah min hnûk lut ṭhin si a ni. Hetiang thil thleng hi sawi tur tam tak a awm nghe nghe.
AI171 bikah tun thlenga mithiam leh chhuitute rin ber pakhat chu, engine pahnih fel lo ‘dual engine failure’ hi a ni a. Thlawh chhuahpui zo lo khawpa engine pahnihte a ruala an awm chhan chu a chunga kan sawi, pilot error pawh khi a ni thei. Mahse, pilot error ni lo, thil dang a awm thei ang em? Thlawhna engine hian sava thlawk a sut hian ‘bird strike incident’ an ti a, chu chuan nasa takin engine blade-te a tichhia a; blades keh themte chuan engine chhunga compressor blades tê zawkte a zuk tichhe ve leh chhawng a. Thlawhna engine nasa takin a tichhe ṭhin. Air India khan a thlawh chhuah lai khan sava a su em tih chu engine physical investigation result aṭangin a la hriat ang.
Technical defect hi han thlûr leh dawn teh ang. ‘Khawl lam ṭhat loh vang’ a nih hian ‘tehcnical defect’ an ti a. He thlawhna Boeing 787 hian engine pahnih a hmang a, thlawhna tê zawk jet fighter ṭhenkhatah pawh engine pakhat aia tam an hmanna chhan pakhat chu engine pakhat a chhiat pawhin pakhat zawkin him takin a ṭumpui thei a ni. He thlawhna tla lai video chîk taka zirte chuan a engine pahnih chhia ‘dual engine failure’ ni ngeia rinna an nei a. A chhan chu Ram Air Turbine (RAT) ni âwm tak a lan vang a ni. RAT chu engine pahnih a chhiat chauhvin amahin a rawn chhuak ṭhin a. Thli hmanga vir, engine pahnih a chhiat laia thlawhna khawl pawimawh bikte tana electric supply siam chhuaktu khawl a ni. Entir nan, inbiakpawhna radio set te. Engine pahnih a ruala a ṭhat loh chhan tur erawh a tam a, rin thu mai a la ni.
Investigation thuthang tharah chuan, thlawhna captain khan ‘My seat’ tiin Cockpit Voice Recording-ah a au chhuak niin an hria a. Pilot seat adjust-na, seat tawlh tur vengtu ‘seat lock’ chu phetin, a hnunglamah a tawlh a, a kut a vawn ‘trust level’ engine control-na chu Maximum Setting aṭangin Idle Setting-ah a hnuk thla ta a. Engine chuan thlawhna thlawh kânna tur khawp power a nei ta lo va; zawi zawiin a tla ta a ni, tih a ni.
Thil mak danglam tak chu, a chuangte mai bakah lei lama a tlakna hmuna lo awm vanduaite an thih laia thlawhna chhunga chuang ve Mr. Viswashkumar Ramesh, seat no. 11A, emergency exit bula ṭhu a dam chhuak kha a ni. Thlawhna te hian tui (fuel) tam tak an phur a, AI171 thawlhna pawh hian ton 100 chuanga rit a phur a ni. Thlawhna tui a la khah vek laia chesual a nih avangin mei alh nasa tak a chhuak rêng a nih kha. Thlawhna chesuala passenger-te thihna thlentu hlauawm ber pakhat chu kângmei a ni. Second li nga chhung lek nikhaw hrelova passenger-te an awm chhung khan an kâng hman tawh ṭhin a ni. Viswashkumar Ramesh erawh hi chu hliam na tak pawh tuar lo leh kâng miah lovin a tlan chhuak tlat mai a; emergency exit bula a ṭhut vang pawh a ni thei. Mahse, emergency exit pariat zingah amah chiah kha a dam thung si a ni.
Engpawhnise, vanduaina hi mihringte’n eng hunah pawh kan tâwk thei ṭheuh a. He thu chhiar mektu zingah pawh thlawhna vawi tam tak lo chuang tawh te, la chuang turte kan awm ngei ang. Thlawhnaah hian thawmhnaw thehleu lam aiin kâng har tur, chhah lampang inbel a him. Jet fighter khalhtute phei chuan kâng har tak fire resistant overall an ha ṭhin a ni. Tin, safety instructions (himna tura tih tur) an puante hi ngun taka ngaihthlak a, chetsual thuhlaah pawh kan nunna min chhan theitu leh keimahni tan a ni tih hriain, cabin crew-te demonstration-te kan hrethiam ngei ngei tur a ni.
Air India thlawhna vanduai ta hi a chhan leh mawhphurtu zawn hna investigation tih mek a ni a; a chetsual ni aṭanga thla thum velah report hmasa an tihchhuah tur thu thuneitute’n an sawi. A chhan hriat a chakawm tawh hle mai. Engpawhnise, thlawhnate hi a chuangte tana him thei ang ber tura duan leh siam a ni. Khawl pawimawh a chhiat palh pawha ‘stand-by’ awm, ‘stand-by to stand-by’ thlenga duan te a ni. Chuvangin, thlawhna chetsualna rapthlak tak a awm avanga thlawhna chuan hlauh phah nana hman tur a ni lo. Vanduai thulhah mahni leh kan kalpuite tan kan inngaihtuah lâwk nachang kan hriat erawh a ṭha. Passenger kan nih pawhin mawhphurhna kan nei reng a ni.
- Jerry Lalchungnunga, Wing Commander (Rtd), Zonuam, Aizawl