Thlâma chaw fâk tui theihzia tak kha aw!

Mizo pa thlawhhma lak kawnga hnathawh dan dik tak maia bari bo dêra hna han thawh a, ril ṭâm tawka thlâma chawchhun kan han fâk mai ṭhin kha chu, a tuiin kan va han ei hnem theih ṭhin tak em!

August thla pawhchhiat ni sa chho velah, lo zo hnuhnung nih hlauvin kan han ṭang tak tak mai ṭhin kha chuh, kan tualkawr hmawrahte hian thlan hi a far kauh kauh thei tak tak a, thlan tui avangin kan tualkawr vawi eng emaw zat a sàwrin kan sáwr hial ṭhin.

Hlo kan han thlo rêng rêng kha, ni sa hnuaiah dam veng vawngin, bawng insi ṭan takin kan han ṭang a. Chaw fâk a lo hun dawn a, bai chhuang turin chhungkhat nu emaw, a remchang apiang an lo va kal hmasa a. Bai chhuangtu chuan minute 15/20 vel hnuah talhkhuang a rawn talh kârh kârh a, chaw fâk châwl turin kan zui ve ta ṭhin a. Thingpui in paha kan chawlh hahdam hlek hnuah bai a hmin ta bawk a, chaw kan fâk ta ṭhin a ni. Maian sih thar diai, ṭhalai tana hmin tâwk chiah, upa deuh tana la phawk lam hreta suan, berûl rah no zai bun hmawk hmawk, maitâmtawk, bawrhsaiabe rah no, lêngsêr leh pardi hnah tlem, a tirim tui tawk leka thlak bawk chu an han suak khu hlat hlat mai a.

Chu mai a la ni lo va, chhawhchhi den, hlo deuh phelh phawlh, bai thlak atana in aṭanga pai chu bai tui paw phât khawpin a'n thlak bawk a. A ṭhenin thlâm châra behlawi rah changpât kan va lo mawlh mawlh a, thlâm kawmchhaka lêngsêr leh pardi hnah no tlem nen, thlâm dithlifarfem farna laia zo purûn ram vut ala châwm, hnah hlai dum hlup mai kan ṭhuai nghal bawk a. Thlâm piah thing bul kâng dûra sawhthing mo thar kan pawt a, thlam luhka bul kawng kama vaihmarcha rah hmasa tai deuh ṭeuh ṭoh tawh nen, kan han chan pawlh nawk nawk a, chem fawng kan han sil fai nawk nawk a, hlum belthlengah, ṭhalai tan pawha ṭhial ngai deuh tura phuai tawk deuh sawlhin kan han rawt bawk a.

Chutah chaw fûn, farel chang rum, a sat laia changel hnaha phui taka fûn, puana tuam leh tlat, chaw sâin a fûnna changel hnah hring a ur ul duk deuh thluah, changel hnah uai rim nam cheuh châk bawk, la lum ther ther chu phelha chawk darhin kan han ei tak tak mai ṭhin chuh... Ril a ṭâmin pa pumah farêl fang hnih khat a inûm kawi zar zar chauh tawh bawk si. Rilṭâm bawk, bai thar suan hlim tui bawk, behlawi rah rawt tui thak tawk bawk... khaw lum bawk, thlan nen, hmarcha thakin kamsir leh hnapthleng vel a lo tithak tel tawh bawk, tui bawk, thak bawk, a si hian kan si hliam hliam mai a ni.

Khaw lum leh hmarcha thakin a sawm chhuah hnap fim lo tawlh ve chhên bawk, kuta han nuai mai dawnin kut thak kan intât darh anga duh tawk ei hmain kan buai lutuk palh ang tih hlauva kut hnung lama nûl ngai deuh reng bawk, hnap fim tawlh tur kan insut chhawk tluar tluar mai bawk a. Kan chaw ei thawm chu hnap sût ri nen, antui hâwp ri nen, ruahpui sûr laia kâwm far thawm ang mai hian a rik hian kan ri tluar tluar mai ṭhin a. A va han manhla ṭhin tak em!

Hetianga duh tawka pu-fu-vura kan han ei tak tak mai ṭhin kha chu, kan chaw fâk kham thlâm tlaitlan nghenchhan nghenga kan han ṭhu châwl hi tu mah kawr ha peih awm hek lo i, ruak hlir mai hian kan ṭhu khual mai a. Kan ṭhu tlar pum chu Chhura buh thlira han thlir phei chuan, zufâng bêl hûn tlar ang mai hian a kiar tlar put mai ṭhin a, kan thin hi a zâwl dâwrh ṭheuh mai ṭhin zuk nia. Kan tlangau ruai nawi ruh nghek hlawm hi a ni ber mai.

Hetiang taka puara chaw fâk tawh hnua chawhnu han bun leh mawlh mai kha a peihawm lo ber lai chu a ni leh si. Hah nen, chaw ei puar nen, kan han ṭhu châwl hi mut a lo chhuak duh em em tawh mai a. Khua a ṭhat phei chuan chawhnu her ni rum vanglai tak a lo ni tawh bawk si. Chawhnu bun leh chu peihawm lo thei tak a ni. Kan nu leh pate pawhin ṭawngnaah, "Mitthi thawh leh duh loh chhan ber pawh, chawhnu bun leh an peih loh vang a ni," an lo tih fiam ṭhin ngai kha maw.

Chawhnu bun leh peihawm loh thuah hian, mi fiamthu hriat tur a awm nual nghe nghe a. Tute emaw inláwmthum (inthumlâwm) pawh an chaw fak kham thlâma châwl kha, a ruai tupa ber chu thlâm tlaitlânah a muhil ta hlauh mai a. A lâwmte pahnih chuan thovin an bâwm harh palh ang tih hlauvin tho an invent chhâwk ta zak zak mai a. Chutiang taka ven takah chuan chaw ei puar lai a lo ni bawk nen, a lo harh mai ta bik lo va. A rawn harh meuh chuan chawhnu a lo chanve dawn hial tawh a. A lo harh chuan leh, a ṭhiante thiltih danah chuan a lawm vak lo pahfâwm nen, Ma-êla te unau sipai ṭan tum an sawi ang mai hian an ri nghal ta rum rum mai a. Chawhnu lam chu a ruaitupa ber a ṭawng duh ta reng reng lo mai a. Hmalai chawlh a neihpui duh bawk si lo. A mutthilh vanga an hun hloh khuh tawk tura a lawmte tha chu chhawr leh tho a tum si, an innawr ta sek reng mai a ni awm e. Tlaiah pawh mi bân sup sup tawh pawhin hma an la tawlh (sawn) zak zak mai a ni awm asin. A lâwmte chuan tifuh an inti vak lo a ni awm e.

Thlâma chawchhun fâka manhla duh em em mai ṭhin bawk chu maw, lâwmte lova feh ni a, hriat lâwk hauh lohva a ruaitupain an vau lui têa thlâm bai thlak atan tia aiawt pali panga vel a lo chiah a, lawm rawih nia en atana a lo khêk chu, an lova feh dawn tukah kal hmain a lo en a. Lui te chakai a lian duh tih takah, aikam dik tak, dum sen tliang rul mai, thau deuh deuh sawm vel lai lo tla chu chhun hmeh tur maian baiah an thlak ngei mai ṭhin kha a ni. Hetiang, ram bai thlak atana âwt li âwt nga lek chiah angah hi chuan a chaw chah tur vaimim chârte an lo nei ṭha a, chakai lah an thau thei bawk si. A chakai ai mahin a bai hi a manhla tawh zawk mah ṭhin nia. Manhla duh kiang kiang tak chu a ni e. Maian bai tharlâm leh hmarcha nen mai pawh hah leh rilṭam tawh em avanga chaw ei a tui theih teh reng nen, beisei phak hauh lohva aikam pa thau tak, bai tui paw phût khawpa thlak nena chaw han fâk zet chuh, awi ka rei, ka sawi thei lo ka hnuk a ulh, Zoram hi kan ram a ni.

Ram maian baia chakai thlak tui duh bikzia thu hi a chhehvel hetiang hian han sep zui hlek ila. Hetianga fehnate’n vau lui têa an aiâwt chiah an han en a, chakai tla ang ang thlâmah an rawn hawn a, lâwmte hmuha an phawrh duh tawh chuan, keini an lâwmte chuan chhun chawhmeh maian baiah an thlak ngei beisei rilru chungin, "Inah naupang lawmah hawn vek rawh u, keini puitlingte chuan maian bai nen ngawt pawh kan chaw ei a tui tho va, laipâwng thle bûr khawpin kan ei tho tho alawm," kan han ti ṭawngkam ṭha ve bawk tak a. Kan rilru tak erawh chuan kan ṭawngkam ṭha ûmin an hawn tak tak mai ang tih erawh kan hlau ru hle ṭhin.

Khatiang taka hna thawk hah bawk, rilṭam bawka thlâma chawchhun fâk ang taka kan ei tui leh manhla kan ti ṭhin ang kha chuan, tun hnua kan ruai changkang leh tuihmel ber ber, catering, setering, petering tih leh single menu tih vel hi ka ei tui leh ngai ta lo reng reng nia. Mi dang, khang hun laia ram hna thawk ve ṭhinhote pawh an ni vekin ka ring.

Tunlaia kan ṭhalaite, ei khawm nikhuaa chaw ei tui leh ei hnem thei inti tak takte pawh hian, khatiang taka chaw ei tui leh ei hnem theihna thurûk kha an vàrpawh ve tak tak phak awm lo ve. Manhla thei kiang kiang tak chu a ni.

- PC Hmangaihzauva