Tun hma deuha vai mistiri-te

Tun hma deuha vai mistirite’n Mizo min bum nasat dan kha chipchiar deuh takin kum eng emawti kal ta khan chanchinbuah ka lo ziak tawh. Mizo hming hawha in sakna bungraw zuartu ṭhenkhat nen inthuruala eng bungrua pawh, thir, cement, balu, brick leh thirzai thlengin a chhia pawh a ṭha leia min leitir ṭhin dan te, engkim mai a teh leh bûk tling lo lutuk hlira min leitir ṭhin dan te, ina bungrua eng pawh, balu thlenga rawn dahtute nen a ruka an lo inthurual lawk ṭhin thu te, chungho hnen aṭangin emaw, an commission theihna dawr aṭangin emaw, zing leh tlaiah emaw pawisa la tura an kal leh ṭhin thute ka sawi a ni. An commission theihnate hnen aṭang ni loa eng bungrua pawh keimahni duh thua kan duhna dawra kan lei chuan, 'Hei chu a ṭha lo' an ti zel thin. Keini lah chuan vai chu kan lo ring ve em em zela, thil lei tur tein kan tir thul, an tel lova engmah lei thei lo emaw kan inti tlat a. Anni lah chuan hun tha hmu an intia an fel hmel em em zel si a.

Vawi khat chu kan thianpa leh in satu pakhat hi balu lei tura an inbiak fel vek hnuin, truck liana balu dah an va tum chu, vai mistiri chuan, hei chu a tha lo, a lo ti tlat mai a. Anni an inphur laklawh tawh si. Chutah vai mistiri chu a rukin cheng za an pe zauh a, hla lo teah an va tlan kual a, balu ngai reng chu an va zawrh leh a, vai mistiri chuan, hei chu a tha lutuk a lo ti leh a nih chu.

Veng chhung vel leh thingtlang lama in sakna bungraw zuara rawn tlan kual thin vai comission ho nen khan an inthurual vek thin. Hmeithai leh mirethei mi hnuaihnung deuh leh thingtlang lam mite chu khawngaih a hnekin bum nuam an ti em em zel a. An pawisa an ei theih dawn chhung chuan min hmangaih ber emaw tih turin an awm thiam thin a ni.

Chutiang ka sawi theihna chhan chu, an game kal vel dan hi chhung lam atanga eng emaw chen ka hriat ve vang a ni. Mahse, khatih lai khan kan Mizopuite kha thil awmzia hrilh ruk han tum deuh mah ila, min ngaithla tha duh tlat lo va, 'Kan vai hi chu vai dang ang a ni lo, kan tan a fel lutuk' an ti vek zel. Vai phakar leh sual an awm miah lo. Chuvangin, khawngaih hle mah ila, mahni inthiam chawp nan, kei aiin vai an ring zawk tlat alawm, ka ti mai thin. Tin, khatiang thil vel kha fing phakar taka ti kual vel an nih avangin, hmun leh hmun, chawplehchilha inchachhuah leh intihmualpho ngawt theih a ni bik lo. Meng leh meng, duh leh duh inbum kha an ni a, keia lo sawi ve vak theih pawh a ni chiah lo. Chubakah, mi dawr leh mi hna, mi eizawnna tihchhiatsak leh, mi tihmualpho leh mite inkara inhuatna leh intihbuaina thlentu nih kha ka tan pawh a tha lo a ni.

Tunah erawh chuan mi nawlpui hi kan finvar tawh bakah Mizo mistiri an tam tawh avang leh, tun hmaa Mizo hming hawha in sakna bungraw dawr siam mi bum hmangte kha an awm tawh meuh loh avang leh, mahniin bungruate kan lei tak hlawm avang hian, tun hmaa vai ho min bum dan ang thenkhat kha chu a awm tawh kher lo vang. Tin, hetiang lam chanchin leh boruak ka hriat tawh lohna hi kum sawm chuang fe a ni tawh bawk. Mahse, vai na na na chuan min bum dan dang an hre leh tho ang. Theka tih zawngte, hna thiam chiang lo thiam anga inrawihtirte pawh a ni mai thei. Hman tanga vawiin thlengin vai mistiri hna thawk lova bke-a tlan tlan i hmu thin em? Hna thiam chiang lo an thawhtirte tih dan tur hrilha tlan kual ṭhinte an nih kha. Hna thawh lai leh bang sang taka lawn lai pawha vai phone be sekte khan an senior-te an rawn a nih kha.

Tunah chuan in sakna bungraw lei chungchangah vai mistiri-tea innghat tawh lovin mahni ngeiin kan lei tlangpui ta. Mahse, a tam zawk chuan kan bungraw lei tur kan la chik lo hle. A tlawm tlawm, a hnai hnai, min be tha tha ta kan lei mai thin. Chu erawh tu mah kan insawisel thei lo.

Thirte hi a size hming inang reng si, uluk taka en loh chuan hriat mai theih loh, te hret leh tawi hret, a rih zawng pawh zang deuh a awm a. Khawi company leh khawi factory siam nge tih pawh kan ngaihtuah lem lo. Tin, a dik tak hriat pawh a har hrim hrim. A hming chu an duh duh an phuah thei. A thir panga hming inchhu te hi he lai atang chuan a dik leh dik lo hriat hleih theih pawh a ni lo.

Tun hmaa thir buk chungchanga inbumna tam lutuk avang khan, Central YMA hmalaknain Mizoram Cement & Iron rod Dealer Association nen tangkawpin thir hralh dan tur siam a ni a. Thir size hrang hrang chu a tlawn mal rih zawng tur sawrkar leh company dik tak ten an bithliah ang zela hralh mai tur a ni a. Thir size hrang hrang rih zawng tur sawrkar leh company dik tak ten an bithliah chu- 8 mm. (sut 2.5) 4.4 -4.7kg. 10 mm. (sut 3) 6.8-7.4kg. 12 mm. (sut 4)10.2-10.6kg. 16 mm. (sut 5) 18.2-18.9kg. 20 mm. ( sut 6)28.0-30.0kg. Tin, thir sei zawng hi ft. 39.5 a ni tlangpui tur a ni. Dawrkaite hian a sang zawk ang zel khian an chhut thin. Buk pawh ngai lova a tlawn mal te te chhiara a tawpa a vai rih zawng leh a gtl. man kha chhut mai tur a ni. A awlsami a fair em em a ni. Khi mi thir rih zawng list khi kimchang tak leh zahawm taka Central YMA leh Mizoram Cement & Iron rod Dealer Association-te siam chu dawr tina tar tur a ni a. An contact number nen a awm thlap a ni.

Mahse, chu pawh chu mi thenkhat tan chuan inbumna remchang tha lutuk a ni leh thei tlat. Thir hi a siam chhuahna, a lo kalna azirin a sei zawng, a len zawng, a rih zawng a inang lo nasa a ni. Thir tha size dik tak ang leh, a rih zawng dik tak anga kan lei hi a tam ang. Chung thir zang tak takte chu thir siam dan tur dik tak, lei atanga laih chhuah raw material, iron ore tel mang lo, thirchhe hlang deuhthawa siam te pawh an ni mai thei. Thir siamna company lian deuh leh lar deuh tih loh hi chu kei pawhin khawi atanga siam leh lo kal nge ka hre bik lo. Mizorama Lengte rama ISPAT hmun atang khu chuan an siam ve ngei tih chu ka hria. Khu hmunah khuan tun hma chuan thla tin vawi hnih khat thirchhe dahin ka kal thin. A chang chuan an thir siam sa pawh kan phur let thin. Mizoramah pawh thir siamna a awm chuan vai ramah phei chuan a tam ang.

Chuvangin, a tlawn mal rih zawng siam sa anga buk lova lei ngawt chu a dik thei leh ta chuang lo va. Khawia mi pawh, eng thir pawh, engzah rate pawhin lei dawn ila, a tlawn mal khat kha buk chhin phawt hnua chumi rih zawnga chhut tawh mai kha a dik duh deuh ber ang.

Tun hma chuan thir chauh ni lovin cement-ahte hian inbumna a tam em em a. He laia miten an duh phawt chuan Mizorama cement rawn dahtute hian cement company hrang hrang bag ruak hi an rawn phur tel thin a ni. Cement man tlawm emaw, a hlui tawh emaw chu cement man to bag tharah an khung zung zung mai a. A bag zai tet miah lovin an la chhuak thiam em em a, cement buk pangngai bag 7 te chu bag 10 ahte an chhuah mai thin. Hetiang hian buhfai pawh an ti thin. Mahse, khang hun lai inbumna ang thenkhat kha chu tunah chuan a awm meuh tawh lo vang.

Engpawhnise, in sakna bungrua ngaihngam taka lei tur chuan, a zuartu kha tu nge, ka mi rin zawng a ni em? Bungraw dik tak hria leh zuar thin a ni em? A bungraw lo kal vel dan hre chiang tur mi a ni em tih hriat hi kei chuan pawimawh berin ka hria. Khawia mi nge lei tur tih erawh tu mah ka kawhhmuh thei chuang lo va, tute pawhin kan duh duhnaa mi kan lei thiang e.

- K. Hmingthankaia