10th NATIONAL AYURVEDA DAY (23RD SEPTEMBER 2025) THEME – AYURVEDA FOR PEOPLE AND PLANET
National Ayurveda Day 2025 pualin chibai ka buk vek a che u. Vawiin September ni 23, 2025 hi khawvel pumah Ayurveda tana ni bik ni tura duan a ni a, kumin hi lawm ṭan a nih aṭanga a vawi 10-na a ni a. Mizoramah pawh a lawmna pui ber hi Directorate of Ayush-te bultumin Vanapa Hall-ah neih a ni ang. Ayurveda Day hi hman ṭan a nih aṭangin Theme/Thupui thlan bik neih ṭhin a ni a, kuminah pawh Ayurveda for people and planet (Ayurveda-mihringte leh khawvel tan) tih thupui hi sawrkar laipuiin an rawn thlang a ni. Ayurveda Day puala thuziak ka nih angin Ayurveda chu eng nge tih kha sawi chho dawn ta ila.
Ayurveda hi ‘Science of Life’ tia sawi a ni a, mihring nun zirchianna tihte pawhin a sawi theih awm e. Ayurveda system of medicine hi khuanuin a lo duansa inenkawlna hrang hrang awm zingah a upa ber a ni a. India ram chhulchhuak inenkawlna niin, kum 5000 kal ta aṭanga inenkawlna an lo chin ṭan tawh a ni. Ayurveda tih hi Sanskrit ṭawng niin, ‘Ayur’ tih awmzia chu Nunna/Hringnun (life) a ni a, ‘Veda’ tih awmzia chu Hriatna/Zirchianna (knowledge) tihna a ni. Natna enkawlna tam tak a awm a, inenkawlna ṭhenkhatin natna tihdam a dah pawimawh laiin, Ayurveda thiamna kalphungah chuan natna tihdam mai ni lovin natna lo thleng thei tur laka inven dan inzirtir a dah pawimawhin a zirtir nasa a, hriselsa pawh hrisel taka a awm reng theih dan tur a zirtir a (Preventive and Promotive Aspect). Mihring hrisel tak ni tur chuan taksa, rilru, thlarau leh kan chhehvel kan chenna leilungte nena inchawih tlang (balance) taka awm a ngaih thu hi a zirtirna laimu pawimawh tak a ni. Ayurveda hi natna enkawlna mai ni lovin nunphung chi khat (way of life) a ni a. Natna enkawlna a nih rualin mihring hriselna vawnghim tura nundan ṭha inzirtirna a ni mah zawk a ni.
Kum zabi 21-na ah kan awm mek a, hmanlai kan pi leh pute’na an la hriat ngai loh khawvel changkannain a ken tel, min run mektu, natna tam tak tunlai ṭhangtharte chuan kan hre ta nual mai. Tunlaiah natna inkaichhawn theih loh (Non- communicable diseases) kan nunphung dik tawk loh avang leh ei leh in insum loh luata kan tawrh natna tam tak a awm a. Khawvel intlansiakna nasat tawh lutuk avang leh ei leh bar zawnna kawnga intlansiakna avanga rilru hahna (stress) te, rilru lam hrisel lohna te tam tak kan hre chho zel a, vaihlo (tobacco) aṭanga siam zuk leh hmuam chi tam tak kan hmelhriat chho zel a, kan nunphungah kan seng lut chho zel bawk a. Kan awm awlin, thlan tla khawpa insawizawi emaw, kut hnathawh kan peih tawh bawk si lo. Heng chin dan ṭha lo, ei leh in hrisel lo leh nun dan hrisel lo hian natna khirh tak tak, heng lung natna, cancer, zunthlum, thisen sang leh stroke kan tihte hi min thlen mek zel a ni. India rama thihna thleng zaa sawmruk (60%) zet hi heng natna inkaichhawn loh chi (non-communicable diseases) vang hi a ni mek zel a ni. Thihna mai bakah heng natnate hian mi tam tak ramtuileiloah a siam a, chua chhapah natna inenkawlnaa kan senso a tam em avangin damlo chhungte tan retheihna a ni tel bawk. Kan chenna leilung pawh a chhe mek zel a ni tih chiang takin kan hre awm e. Chuti a nih lai chuan, Ayurveda thiamna kalphung hian natna tihdam aiin hriselna chawisan leh vawnṭhat (preventive and promotive health) lam a lo zirtir nasa hle a. Chu'ng zingah chuan ei leh in dan ṭha inzirtirna te, taksa sawizawi leh thawk lak dan dik te, rilru sawrbing dan ṭha te a tel a. Heng nundan tha Ayurveda in a zirtir (Ayurvedic way of life) hmang hian kan hriselna vawng ṭhain natna tam tak lakah kan inveng thei a ni. Sap thufing pawhin “Prevention is better than cure” – “Tihdam ai chuan inven a pawimawh zawk” tih min zirtir kha! Ayurveda chuan mihring taksa natna chauh va thlur bing lovin, khi'ng a chunga kan sawi tak - taksa, rilru, thlarau leh kan chenna leilungte hi hrisel taka awm thei turin khuanuin min peksa inenkawlna hmanga lo ven leh, natna tihdamte hi a ngai pawimawh hle a ni. Taksa, rilru leh thlaraute hi kan chenna chhehvel leilungte nena inchawih tlang (balance) a awm hi hriselna a ni tiin a zirtir a ni.
Ayurveda thiamna kalphungin a zirtirnaah chuan mihring reng reng hi inang kan awm lo a, eng emaw theihna bik leh danglam bikna kan nei a ni a ti a. Kan taksa leh rilru ngaihtuahnate hi thununtu awmin Ayurveda chuan Doshas a ti a, chu'ngte chu Vata, Pitta leh Kapha te an ni a, kan taksaa natural energy te an ni. Heng Doshas te hi elements panga aṭanga insiam niin, chu'ngte chu air, space (boruak), mei, tui, leh lei (earth), te an ni a. Mihring piangchhuak tawh reng reng hian heng te hi kan nei vek a, heng kan taksa hriselna tura Pathian min pek natural energy (chakna) te hi inchawih tawk (balance) taka an awm chuan mihring hrisel kan lo ni mai dawn a ni. Chutiang ni lo va, a ṭhen tam zawk a ṭhen tlem zawk a nih chuan hrisel lohna leh nawm lohna kan nei mai dawn a lo ni.
Ayurveda ah chuan ni tin kan nun dan phung – zingkar kan thawh vel aṭanga zan kan mut thleng huna kan awm dan leh kan ei leh in hi a pawimawh em em a. Ei leh in tur dik tak kan eia kan in chuan kha kan thil ei/in kha damdawi ṭha tak a ni thei a, chumi letling thawk chuan ei leh in dik lo tak kan lakluh chuan damlohna a thlen theiin, kan taksa tan tur hlauhawmah a chang thei a ni tiin a zirtir bawk a, hei hi Mizote bik hian kan ngaih pawimawh a ngai nasa zual hle a. Kan ei leh in kan uluk lo hle a, damdawiina inentir tam takte pawh hi kan ei leh in te uluk ta ila, kan natna tam tak hi chu kan pumpelh theiin a rinawm. Eitur reng reng hi tharlam tak leh thianghlim tak, siam chawp leh process nasat tawh ang chi ni loa Pathianina min peksa ang ei tam hi Ayurveda chuan a zirtir nasat ber a ni a. Ei leh in reng reng kan kain a tui a tih vang ngawt ni lova kan taksain a ṭhatpui ang em? Hei hi ei in in ta ila a hrisel ang em? tih te ngaihtuah leh chhut chunga kan ei/in hi hriselna atan a pawimawh em em a ni.
Ni tin zing kan thawh aṭanga kan mut thleng te, sik leh sa hunbi chhiar azira ni tin kan tih ṭhin te (seasonal routines) hi Ayurveda chuan a zirtir nasa a, mahni taksa vawn fai te, taksa insawizawite hi a dah pawimawh em em bawk a. Sik leh sa a lo inthlak danglam a, nipuiah chuan thil paihṭawih awl lam ei tam te, thlasikah chuan kan taksa tilum thei tur eitur ei tamte thlengin a zirtir a, heng ho te te anga kan ngaihte hi kan zawm chuan kan taksa hi hrisel takin kumtluanin a awm thei dawn a ni.
Ayurveda hian inenkawlna chi khat Panchakarma Therapy a nei a. Hei hi system dangin an neih ve loh a ni a, Taksa tihfaina leh tihchakna tihte pawhin a sawi theih a. Herbal oil te, steam leh inzut chi hrang hrang hmangin taksaa bawlhhlawh (toxins) awm te chemical hmang miah loa paih ruahna a ni a. He Panchakarma Therapy hi Mizoram ah chuan Integrated AYUSH Hospital, Thenzawl-ah leh Civil Hospital, Aizawl-a AYUSH Department-ah te a tih theih reng a. Damdawi ei mai bakah heng therapy hrang hrangte hian taksa damna mai ni lovin, rilru lam natna neite tan a ṭangkai em em a, heng inenkawlna hi khawvel pumah a larchho zel bawk a ni.
Ayurveda hian mihring hriselna chungchang chauh zirtir lovin kan chhehvel – kan chenna khawvel, thing leh mau, nungchate thlenga zah taka awm turin min zirtir a. Pathian siam thil nung zawng zawngte nena inlungrual taka leng za a, kan chenna leh a chhehvelte humhalh turin min zirtir nasa em em a. Khuanuin a lo duansa ramhmul damdawi hman te, ei leh in tura a lo duansa ei/in te leh kan chenna khawvel tibawlhhlawh leh tichhe zawng ni lo a, a humhalh zawnga nung turin a zirtir nasa em em a. Hei hian kumin atana National Ayurveda Day lawmna atana thupui thlan nen pawh hian a inhmeh em em a. Mihring chauh ni lo a, khawvel leh a chhunga awm zawng zawngte hi hrisel taka a lo awm zel theih nan Ayurveda zirtirna pawimawh zia a tilang a ni.
- Dr. Shirley Lalbiakzuali Chhangte, Programme Officer, Directorate of AYUSH