Written by
- Dr. Lalnunpuia Sailo
Assistant Professor Dept. of Commerce, Govt. J. Buana Commerce

EMPOWERING YOUTH, WOMEN AND WEAKER SECTORS THROUGH COOPERATIVE ENTREPRENEURSHIP

Mahnia kal hi sawt zawk mah se, thui tak kal tur chuan kal ho dial dial a thlanawm zawk.

- African Thufing

Hun eng emaw chen aṭang tawh khan ram leh khawtlang dinhmun kawng hrang hranga chawisanna kawngah cooperative hi a thawh hlawk ber pawl a ni a, a bikin dinhmun hnuaihnung, rethei leh chaklo zawkte tan phei chuan an ngaihdan leh duhdanin ngaihthlak a hlawh ve ṭhinna hmun leh, an dinhmun siamṭhat zelna atana pawimawh tak a ni. Cooperative kaltlang hian mimal anga sut ngam loh tur leh thlen phak loh tur te a huhovin sutkian leh thlen phak dan kawng a lo inhawng ṭhin. Cooperative chuan a hnuaia member-te hamṭhatna tur leh hlawk tlanna turin kawng hrang hrangah hma a la a, member-te vek chu a neitu nihna dinhmun changtute ni in, ṭha an tih tlan kawng an zawh ṭhin. Mawhphurhna chanvote insemzai in, intodelhna leh hmasawnna kawng zawh tura thawhhona a siam a, an hmalakna aṭanga hlawkna awm ang ang te insem rualin, hloh zawk chang a awm anih pawhin an tuar tlang mai ṭhin. Tin, member-te piah lamah midangte tan pawh thil man sang lutuk tur ven kawngah te, pachhe zawk ten an mamawh leh duh man man zawka an neih ve theihna atan te, sum lakluhna hnar siamsak kawngah te pawh a thawh hlawk hle. Kan ramah pawh hian tun aia nasa hian awmze nei leh inrelbawlna mumal neiin tumruhna nen kalpui thei ila, kawng hrang hranga hmasawnna min thlentu anih ngei a rinawm.

Tun dinhmuna cooperative society hrang hrangte hmalakna leh chetvelna hrang hranga tha thawh tam ber hi kum lama upa deuh zawkte an ni tlangpui a, a ṭhat em em rualin rilru leh ngaihtuahna tharlam zawk; tunlai thiamna hrang hrang hmang thiam kan ṭhalai rualte hian nasa zawkin luhchilh thei ila a duhawm hle mai. India rama cheng zawng zawng aṭanga zaa sawmruk panga (65%) hi ṭhalai kum 35 hnuailam kan ni a, Mizoramah pawh a mi cheng zawng zawng aṭanga za a sawmruk chuang hi ṭhalai kan ni bawk. Chuvangin, ṭhalaiten mahni inrintawkna nena ke an pen leh hma an lak dan azirah hian kan ram leh hnam hmakhua thui tak a innghat a ni. Ṭhalaite hian kan ram leh khawtlang dinhmun kawng hrang hranga chawikan nan cooperative kaltlang hian hma la suau suau ila zawng kan ram leh khawtlangah pawh kawng tamtakin hmasawnna a paw chhuak ngei ang. Tin, hmun hrang hranga cooperative movement lama kan hotute, thawktute leh hmalakna nei mekte pawhin ṭhalaite hipluh an nih theihna turin a tam thei ang ber inzirtir kawngah te, ṭhalaite tana buaipui leh zuanluh chakawm tham tur hlawhtlinna nei tur te, thil kalpui anih mek dan leh kal zel kan tum danah te hian insiamṭhat emaw leh fan thui deuh kan ngaihna lai te ngaihtuahin, ṭhalaite hip thei tur zawnga hmalak thiam kan zir zel a pawimawh hle.

Chutiang bawkin hmeichhiate dinhmun chawikanna kawngah pawh hma kan sawn zel rualin; nasa zawka hma kan sawn zel theih nan leh hmeichhiate hian dinhmun ṭha zawk chhungkua leh khawtlanga an luah zel theihna turin cooperative kaltlanga hamṭhatna hrang hrang awm te hi haichhuaka, a nih dan tur ang taka hlawkpui thei turin hmeichhiate pawh kan insan mar a, a ṭul anih chuan kan peih chintawk pela beih leh inzir te pawh kan inhuam ve a hun ta hle mai. Cooperative tum leh nihphung te zirchiangin, mahni dinhmun leh phak tawk mila a taka kalpui thei tura ngaihtuahna sen a, thawhho dan inzir zel pawh a pawimawh hle, chu chuan cooperative kaltlanga mahnia sik thluk zawh loh tur eizawnna kawng zawh thei tur te, mahni inrintawkna neih belhchhah zel tur te, inlungrual taka hmasawnna kawng zawh ho tur leh harsatna hrang hrang sukiang thei turin a suihkhawm ngei ang.

India rama cheng zawng zawng aṭanga zaa sawmpariat vel hi ei leh bar zawnna kawnga dinhmun pachhe deuh zawka ngaih kan ni a, Mizoramah pawh a mi cheng aṭanga za a sawmhnih (20%) te hi retheihna dinhmunin a tihbuai kan ni. Heng dinhmuna ding mekte chawikanna atan pawh cooperative hi a pawimawh hle. Mimal anga an au ri mite bengkhawn leh ngaihpawimawh hlawh ngailo ten a huhoa ram leh khawtlang hriat khawpa ring taka aw an chhuah ve theihna remchang petu a ni a, mimal senso tlem zawk leh mumal zawka eizawnna leh hamṭhatna neih theih dan kawng a hawnsak a, awmze neia an harsatna sukiang thei tur leh dinhmun ṭha zawk luaha, tunlai khawvel hmasawnna kawng hrang hrang te pawh an ban phak ve theihna tura kawng hawnsak theitu a ni bawk.

Chutihrualin, cooperative kaltlanga hlawhtling taka hmalakna nei tur erawh chuan a nihphung leh tum diktak hriatchian te, thawhhona ṭha leh inlungrual tlanna te, inrelbawlna mumal tak neih te leh khawvel hun inher danglam ang zela inher rem thiam erawh a pawimawh hle thung. Mizorama registered cooperative society 1555 awm mek zingah pawh hian, 177 te hi chetvelna nei zui mumal lo (non-functional/dormant) an ni a, 81 lai tihtawp tura hmalak mek a ni bawk. Chuvangin, tuina tak tak, tum mumal leh tih tak takna tello a cooperative society din ngawt emaw, din tura hmalak ngawt hian hmasawnna thlen aiin cooperative movement kal mek a tiṭhuanawp mah zawk awm e.

Mumal leh awmze nei zawka cooperative kaltlanga hmalak leh din chhoh anih theihna atana cooperative riruang pawimawh tak pakhat chu cooperative entrepreneurship hi a ni awm e. Cooperative entrepreneurship chuan cooperative leh entrepreneurship nihphung kaikawpin, a tawi zawng chuan a huhoa entrepreneurship kawng zawh tihna a ni. Entrepreneurship chu mahni kutkawih eizawnna kawng engpawh, a hlawhtlin dawn leh dawn loh hre lawk lo chung chunga, hlawhtlin ngei tuma hmalakna hi entrepreneurship chu a ni. Hetiang kawng zawhtu chu entrepreneur an ni.

Entrepreneur tih hi French ṭhumal pakhat ‘entreprendre’ tih aṭanga lak niin, thil engemaw ti tura inpumpek/in hlan tihna a ni. Entrepreneur chuan miten kan la hmelhriat ngai loh leh kan hmelhriat tawhsa pawh a tihdan emaw, a hmelhmang danglam leh ṭha zawk emaw a tihdan kawng a ngaihtuah a, tha leh zung sengin, inrintawkna leh tum ram nei ranin, taima takin a tum tihlawhtling turin a bei ṭang ṭang ṭhin. Entrepreneur hlawhtling ni tur chuan ngaihtuahna nasa taka sen a ngai a, thiltih tur leh hmalak dan tur ngaihtuah fel hnuah pawh, a taka chantir turin nasa taka beih a la ngai fo, a hlawhtling ngei dawn em tih lah a chiang heklo, tha leh zung, sum leh pai tamtak sen a ngai bawk si, mi tamtakte phei chuan entrepreneur-te kawngzawh hi atthlak an lo tihsak fo ṭhin reng a ni. Amaherawhchu, an thawhrimna leh beih fan fan na ten rah duhawm tak a chhuah hnuah chuan mi hlawhtling, ram leh hnam hmasawnna atana nasa taka tha thawhtu leh mi ngaihsanawm an lo ni ṭhin.

Entrepreneur hlawhtling ni tur hian ze pawimawh hrang hrang a awm a, heng ze hrang hrangte hi in zir thiam theih vek a ni bawk, chungte chu-

Hmangchang thiamna (Creativity)

Mahni inrintawkna (Confidence)

Thil chin chhuah thiamna (Innovation)

Inpumpekna (Dedication)

Tum hlen tura mi kaihhruai thiamna (Leadership)

Mahni kea din tumna (Independence)

Midangte chawhphur thiamna (Motivator)

Tui taka thil tih theihna (Passion)

Hun tawn a zira thil tih thiamna (Smartness)

Beidawn duhlohna (Perseverance)

Hma hun thlir chunga a tawktea hmalak thiamna

(Moderate Risk Taker)

Inzir peih (Self-learning)

Insiamrem thiamna (Flexibility)

Hnam hmangaihna rilru (Patriotism)

Entrepreneur in a ngaihtuahnaa thil ṭha tur ni a a ngaih, a taka tihhlawhtlin tuma mahnia kawng hautak tak a zawh chu cooperative entrepreneurship-ah chuan member-ten a huhovin an zawh a, tha leh zung sen kawngahte, sum leh pai senso ngai chungchangah te pawh inpeizawn tlangin, mimal tana phurrit ni mai awma lang kha a huho chuan harsa lutuk lovin a hlen chhuah theih mai ṭhin. Ngaihtuahna sen ngai thilah pawh mi pakhat ngaihtuahna mai ai chuan a huho ngaihtuahna chuan a hawl kimin; a fing zawk nge nge bawk ṭhin. Harsatna leh hlawhchhamna awm thei lakah pawh inchhem alh tawn tur leh bulṭan thar leh tur pawhin an inchhawm nung tawn thei ṭhin. Tunlai khawvelah hlawhtling tur chuan awmze nei taka thawhrim leh hmalak thiam a ngai a, cooperative movement hlawhtling taka kalpui tur pawhin helama kawng hrang hranga tha thawhtute hian entrepreneur ze pawimawh hrang hrangte ngaipawimawhin, hmalakna kawng hrang hrangah a taka hmanchhuah thiam a pawimawh hle.

Kan ramah hna thawh tur mumal neilo za zelah panga chuang hret kan awm mek a, ṭhalai hna thawh tur mumal neilo phei chu zaa sawmpanga dawn lai kan ni mek bawk, hna thawh tur neih hi a pawimawh em em rualin, midangte tan hna leh sum lakluhna hnar siamsaktu nih hi kan ram leh khawtlang dinhmun ngaihtuahin a pawimawh lehzual hle. Chutiang tur atana hmalakna ṭha tak mai cooperative entrepreneurship hi hlawhtling taka kalpui thei tura ṭan lak leh nasa zawka kan bengkhawna; kan hriatchian deuh deuh theih na turin hemi kawnga thawktu te pawhin nasa zawka hma kan lak a ṭul hle bawk. Anih tur ang taka, inkaihhruaina ṭha leh kalphung mumal tak, tumruhna leh hmathlir thui tak nen cooperative enterprise hi kalpui anih chuan, ram leh khawtlang mipui tamtakin a zar zovin, nasa zawka hmasawnna thlentu a ni deuh deuh zel ang. Khawtlang mipui dikna chanvo kawng hrang hranga humhim kawngahte, an dehchhuah leh thiamthilte sum lakluhna hnara chantir tur leh dinhmun pachhe zawk ten lei rem an rah ve theihna tura sulsutu pawimawh tak a ni thei bawk. Chuvangin, cooperative entrepeneurship kaltlanga hmalakna leh hmalak theih dan kawngah ngaihtuahna seng tlang ila, a bikin ṭhalaite, hmeichhiate leh dinhmun pachhe zawka ding mekte pawhin hmakhaw eng zawk kan neih theihna tur a ni tih hriain kan bengkhawn lehzuala, a taka kalpui thei tura hma kan lak a pawimawh hle.

References:

Cooperative Entrepreneurship and Sustainable Development – An Omani Perspective, Rohanaraj (2021), GSJ: Volume 9, Issue 3, March, online: ISSN 2320-9186.

Cooperative Entrepreneurship: A Powerful Tool for Inclusive Growth in India, Gupta (2025), PARIPEX–Indian Journal of Research - Volume–14 - Issue–01 - January–2025 - PRINT ISSN No. 2250 - 1991

Success of Cooperatives in India, India Brand Equity Foundation, www.ibef.org

Women and Poverty in India: Poverty Alleviation and Empowerment through Cooperatives, Dash et.al. (2020) Social Work & Society, Volume 18, Issue 2. ISSN 1613-8953

Cooperative Entrepreneurship is Sustainable Entrepreneurship – Responsibly Fresh, https://www.responsiblyfresh.e...

Empowerment Of Youth, Women and Weaker Sections Through Cooperatives – NYCS, https://www.nycsindia.com/Ency...

National Cooperative Database (NCD), https://cooperatives.gov.in/en

- Dr. Lalnunpuia Sailo, Assistant Professor

Dept. of Commerce, Govt. J. Buana Commerce