MIZO NIH MAI HI A TÂWK LO
Zirtirtu Kawlkhuma leh Tlangruatite fa upa ber Dec. 1, 1952-a Sialsuk khuaa lo piang, hla phuah thiam Zirsangzela Hnamte (L) khan kan zonun hi a lo va'n hrechiang tehlul êm! “Lenrualte u i dawn chiang ang u kan nun hi, kan pi leh pu nundan mawi kan chhawm kha; tlawmngaihna hlu rinawmna leh thudik tana huaisennate'n, tunah mual liam tumin phurhhlan an siam tak hi!” tiin kan zonun zemawi takna, dikna, rinawmna, tlawmngaihna, taimakna leh huaisenna kan neih ṭhin zawng zawngte khan min kiansan tumin phur an din mek a ni tih; a hla phuahah hian chiang takin a pholang. A phuah hun lai ai khan tunah phei chuan kan Zonun zemawi tak takte hian min kiansan nasa tawh hle. Mahse, chhiatni-ṭhatni tawh changin Mizo hnama chiang leh mi fel fal tlem tè avangin kan zonun zemawi hian min la kiansan fai vek lo mai chauh niin a lang.
Mizo hnam nihna zahpuia sap Mingo leh hnam dang ngaihsanna rilru aṭanga sap hming, vai hming leh hnam dang hming mak pui pui ni awm taka hming kan han inphuah ta fer fur maite hian, Mizo hnam nihnaa kan rinawm lohzia leh kan hnam ṭawng kan zahpuizia a tilang chiang hle. Zirtirtu hna ka thawh laiin sikul naupang hming ka'n lam zet chu, zirlai zatve aia tam mah chu sap vek an ni ta emaw tih mai turin sapho hming hlir lam a ngai a, dawn a tisei duh hle mai! A tawp lamah Mizo hming telh ve tingtang siin document hrang hrangah an telh lo phal tak tak lo leh lawi a. Pa pakhat, phai ram lama a fate zirna sang zawk buaitu chuan, "Nupui nei nawn lehin fa nei leh dawn ni ila chuan, ka fate hmingah ‘Lala, Pari, Thangi’ ti tawp tawpin ka phuah tawh ang; sap hming leh Mizo hming phuahkawp sei lutuk avangin affidavit siamtirnaah ka inseng nasa ṭhin lutuk," a ti.
Mahni aia upate zahna lah kan tlachham tawh hle a, ruaiṭheh ni khua leh puipunnahte aia upate zahna leh thuawihna, tlawmngaihna, takna, dikna, rinawmna leh taimaknate thlengin kan khawsak dan hian kan Zonun mawi chhawm nun zel turte hi min bosaltir zo ta. “Zonun, aw, zonun mawi, ṭap ṭapin ka au ding si lo aw! Zonun, aw nun mawi, liam lovin la cham rih hram rawh aw,” tiin Zirsangzela Hnamte chuan kan zonun zemawi hrang hrang liam mai tur hi ui tak chungin a au lawm lawm a ni.
Takna leh dikna lah hian min kiansan tial tial a, tu dik loh nge tih zawng reng rengin mawhpuh tur kan zawng ruai ruai zel a, kan ram hruaitute lah a chhe thei ang berin an inchirhtheh ṭhin. Kan ram rorelna in sang bera ṭhute lah aia upa inzahderna leh inzahtawnna bo ṭhak khawpin an inbeitawn ṭhin. “Tu nge dik lo tia zawng buai mai mai lovin, keimahni ṭheuh inenfiah zawk ila; kan zonun mawi kan hnam pangpar, kan ram riang té timawitu kha, kan tlangram mawiah hian i vultir leh ang aw!” tiin Zirsangzela Hnamte hian min sawm a. Kan ram roreltute lah mahni ṭheuh inenfiah tum si lovin rorel lai party apiang mawhchhiatin an dik lohna lai hai chhuah tumin dawt leh thutak chawhpawlhin a chhe thei ang berin an inmawhpuhtawn ṭhin. Keimahni ṭheuh inenfiah zawk ila tih tum rêng rêng an awm ngai hek lo. Zonun mawi par ang chul tur lo vul leh la, nang leh kei hi kan pawimawh ber si a; Mizo nih mai hi a tawk lo, ram ka hmangaih tih mai a tawk lo, kan nunah zonunmawi intarchhuak ngei tura a taka kan beiha kan nunpui a ngai zawk a ni.
Kohhrana rawng bawlhona leh YMA, NGO, khawtlang leh program dang danga punkhawmnaahte Zonun zemawi dik tak hmuh tur a tlem sâwt êm êm a, a langah erawh rinawm hmel tak tak, fel hmel tak tak, fing âwm tak tak, tlâwmngai ãwm tak tak, hmangaihna ngah âwm tak tak, eirukna laka fihlim hmel pui pui fihlim hauh si lo; nupui-pasal nei reng chunga kawppui dang nei âwm lo tak tak uire ru reng si leh mahni mipatpui-hmeichhiatpui kawpru reng, a rûka zu zuar leh zungawl vei leh ruihhlo zuar leh ngawl vei, KṬP/ṬKP leh rawngbawlna hrang hranga inhmang ṭangkai chunga sualna chi hrang hrang khawih hreh hauh si lote hmuh tur tam tak an awm mek.
Hawh u, lenrualte u, i dawn chiang ang u kan nun hi, kan pi leh pu nundan mawi kan chhawm tlawmngaihna hlu rinawmna leh takna, dikna leh huaisenna nen inthuam thar leh ila, Mizo nih mai hi duh tawk mai lovin Zonun zemawi takna, dikna, rinawmna, tlawmngaihna leh huaisennate kha a takin i chhawm nung thar leh teh ang u.
- Dr. C. Lalrampana