Written by
KL Rochama

KRISMAS NGE KRISTA?

Khawvela mihring maktaduai 7500 chuangin December 25, 2018 ah Krismas kan hmang leh dawn a. Heng zinga maktaduai 5500 chuan Isua hi tunge ni tih an hre lo va. Krismas hun hi sumdawn nan leh intihhlim nan an hmang ve mai ṭhin.

Kolkataa New Markette khu vawiinah chuan artificial Krismas Tree te, In cheimawina chi hrang hrang, Santa Claus lemte in a khat leh tawh a. Artificial Krismas Tree tam ber hi China rama Kristian ni lo sumdawngtute siam a ni. Mizorama Kohhranhote pawhin lungsi takin artificial Krismas tree te hi Biak In leh mimal in chei nan kan hmang ṭhin a.

I han ngaihtuah chik deuh teh ang. Artificial chu a tak ni lo, tisa finna leh remhriattna hmanga a tak ang tura thilsiam hi a ni. Artificial Silk la hmanga puan an tahte hi han en thuak chuan a tak aiin a mawi mah zawk. Mahse, a chul thuai ṭhin. Hetiang bawk hian, “Artificial Kristian” a awm theih awm e. Artificial Kristiante hi Kristian tak aiin pawnlam lan danah chuan an taimain an fel zawk fo. Mahse, Adama aṭanga kan rochun, “Thinlung Bumhmang ber leh chhe lailet der” (Jeremia 17:9) chu thinlung thara thlak a nih loh avangin Pathian pawm tlakin rawng an bawl thei lo va, rah an chhuah thei hek lo.

Khai mah aw. India ram chhim lamah AD 50 vel khan Isua zirtir zing ami Thoma chuan Lal Isua chanchin tha a rawn martar pui tawh a. Thoma lokal aṭanga kum 1960 a ral hnuah India rama mihring maktaduai 1300 zingah Kristian chu maktaduai 30 chauh kan la awm a. Chu chu mihring awm zawng zawng aṭanga chhutin za zelah 2.3% chauh kan awm tihna a nih chu.

Kristian kan pun chak theihloh chhan hi Artificial Kristian kan tam vang leh tisaa rawng kan bawl vang a ni. Chinese thuhriltu hmingthang, Watchman Nee-a chuan, “Divine work can be done only by divine power - Pathian hna chu Pathian chakna chauhva thawh theih a ni” a ti a. Ni, mihring finna leh remhriatna hmanga rawngbawlna chuan “Nauchhiatna Ram” bak a thlen thei lo. Hei vang hian Isua chuan, “Tinungtu chu Thlarau a ni, tisa chu engmahah a tlaktlai lo” (John 6:63) tiin a zirtirte a hrilh a. Pathian hna hi Thlarau rawngbawlna a ni a, Thlarauva piangthar lo tan thawh theih a ni lo. “Engmaha tlaktlai lo (useless)” kan rawih ṭhin avangin Pathian ram a zau thei lo a ni.

Hei hi grape hrui entirna atana hmangin Isua chuan, “Kei grep hrui tak chu ka ni, nangni a pengte chu inni; tu pawh keimaha awm reng a kei pawh amaha ka awmrengna chu, chu mi chu tam takin a rah ṭhin; keimah lovin engmah in ti thei si lo” tiin a zirtirte chu a hrilh zawm a. (Joh 15:5). “Grep peng chu a kungpui zawm lovin a rah thei lo tih in hria, nangmahnia rah chhuah in tum ṭhin hi thil atthlak leh sawt lo a ni” a tihna a ni.

Paula pawhin, “Ama duhzawng tih tum tur leh ti thei tura nangmahnia thawktu chu Pathian a ni si a” (Phil 2:13) tiin Isua thusawi hi a rawn nemnghet a. Isua pian hma kum 500 chuang kal taah khan Zawlnei Zakaria chuan, “Chakna ni lovin, thiltihtheihna ni hek lovin, ka Thlarau zawkin le” a lo ti tawh bawk a ni. Ti hian han sawi ila: “Nangmahin i tih theih ti turin Pathianin a tir ngai lovang che. I tih theih reng reng loh tur tihsak tur chein nangmaha awm Isua kha tihtir mai rawh” a ti a ni. Heihi Kristian nun dik tak chu a ni.

He thuruk hi Kohhranhoten kan hriat hma chuan kan tisa finna leh remhriatna leh theihna zawng zawngin (Vawiina kan tih mek ang hian) rawng kan bawl ang a, mahse, zawlnei Elisa hunlaia Jeriko angin “Nauchhiatna ram” bak kan thleng thei lovang. “Keimah (mihring hlui) erawh chu ka ni tawh lo, Krista chu keimahah (mihring hlui aiah) a nung zawk a ni” Paula anga ti thei lo tan Pathian rawng a bawl theih loh. (Gal 2:20)

Mizorama Kohhran member-te hian kan nihna dik tak zep nei hauh lovin han inpuang ta ila. A tam zawkte hi chu thlarauva piangthar lo, kan nuna danglamna hmuh tur awm hauh lo, artificial Kristian kan ni awm e. Piangthar lo, piangthar lo nih ngam si lo, piangthar anga lan tuma ṭan la vak ṭhin kan ni. Isuan mipui 5,000 a hrai te khan Isua rawngbawlna kha ropui an ti a; khatiang kha thlen tir ve an duh ni ngei tur a ni. “Pathian hna kan thawh theih nan thil enge kan tih tur?” (John 6:28) tiin Isua an zawt a. He mite zawhna hi mihring piangthar lo zawhna a ni.

Pathian tehnaa tling lo tih kan inhria a, thil ṭha tiha Pathian tlawn lungawi kan tum ṭhin a ni. Mahse Isua chuan, “Pathian hnathawh chu hei hi a ni, a mi tirh hi ring ula” tiin a chhang. “Engmaha tlaktlai lo, tisaa Pathian rawng bawl i lo tum ve chhen ṭhin kha i hah thlawn a nih hi. Fing la, ka chhiahhlawh Paula angin ‘Mi ti chaktuah chuan engkim ka ti thei’ ti ve mai rawh” a ti a ni. (Phil 4:13)

Bible-in Laodikei Kohhran chanchin a sawi hian tlang i han kawm teh ang. Lal Isuan Asia rama Kohhran pasarihte hnena a lehkhathawn hnuhnung ber Laodikei Kohhran chu, “Vawt si lo, lum pep pup” a nih avangin ‘Ka ka ata ka chhakchhuak ang che’ tiin a vau a. (Thup 3:16) Laodikei Kohhran hi an hausa a, sum an ngah a, engmah an tlachham lo. AD 6-ah lirnghing na takin a sawi chhe vek a. Rome sawrkar chuan khawpui siamṭhat lehna tur pawisa pek a tum a. Mahse, an la duh hauh lo zu nia mawle!

Heti khawpa hausa hi Lal Isua chuan, “Nang mi rethei, khawngaihthlak, pachhia, mitdel, saruak i ni” a ti tlat zu nia. (Thup 3:17) Arab thufing chuan, “All sunshine makes a desert” a ti a. Tlakchham neihlohna hian nun a ti khawro ṭhin tihna a ni awm e. Keima tawnhriat kan sawi teh ang.

Theological College-a ka zir laiin Practical Work neiin 1969 khan Durgapur khawpuiah kan kal a. Industry-a thawk pa pakhat kan kawm chuan, “Pu te u, vawiina kan awmna hi tunhma chuan buh kan chinna hmun a ni a. Khua a khen chuan Pathian hnenah kan ṭawngṭai a, ruah a rawn surtir ṭhin. Kan damlohvin Pathian hnenah kan ṭawngṭai a, min tidam

ṭhin a ni. Vawiinah chuan concrete in ṭha pui pui chhungah nilengin hna kan thawk a. Ni sa leh ruahsur pawh kan hre tawh lo. Kan damloh changin kawr var hain damdawi min pe a, kan dam zel ṭhin a. Pathian hnena ṭawngṭai pawh a ngai tawh lo” a ti a.

Mizoram Kohhrante pawh hi kan hausa ve ta a, Pathian kan mamawh ta lo a ang hle. Engtin nge khawvelah hian Pathian ram a zau theih ang? tih aiin, engtin nge target kan khum theih ang a, engtin nge ṭhenawmte Biak in aia ropui Biak in kan sak theih ang? tih hian kan rilru a luah khat ta a. Welsh ram leh England ramah vawiinah hian Biak in ṭha pui pui a ruak a, tam tak phei chu Mosolman te hnenah an hralh mek. Keini pawh hi Biak in kan nei ṭha tawlh tawlh a, inkhawm kan tlem tawlh tawlh a, kan thlarau nun a ro tawlh tawlh a. Pastor leh Kohhran upa degree sang tak tak nei kan nei tam tawlh tawlh a; Revival Speaker te awih nun kan ngai tlat si! Krismas te pawh hi mahni tlaina leh puarna, mahni hlimna atan kan buatsaih a ni ta ber a. “Kan ei, kan in Krismas se” tih hla bak sa tui hleithei tawh lo a ni. A neitu Isua Krista chu sumhmunah, tuma ngaihsak hlawh lovin kan dintir a nih hi.

Isua chuan sumhmuna dingin, “Ngaiteh, kawngkhar bula dingin ka kik hi; tu pawhin ka aw hria a kawng a hawn chuan, a hnenah ka lut ang a, a hnenah zanriah ka ei ang a, ani pawhin ka hnenah a ei bawk ang” (Thup 3:20). He thu hian Kapliana thinlung a khawih a:

Khual in chang lo lal Isua tun thlengin,

A hmangaihte zingah a hnawng fo thin;

Kawng min hawn rawh tia dil thin tu chu,

A hmangaihten engtin tak chhang ang maw?

Hnawng tawh suhse, khawvel Chhandamtu chu,

A vahvaihna Judai kha tawk rawh se.

(KHB No. 93)

tiin a auchhuak a ni.

Engkim huama thinlung kawngkhar hawnsaktu chu, Van Lal Fapa Isua chuan, “A hnenah ka lut ang a, a hnenah zanriah ka ei ang a, ani pawhin ka hnenah a ei bawk ang” a ti a. A va lawmawmin a va ropui em! “India Prime Minister-in KL Rochama te inah zanriah a ei” tiin TV-in puang mai se! BJP member pawh ni lo, Vai ṭawng pawh thiam lo, Gujarat state mi pawh ni lo Pu Chama te inah Pu Modi-an zanriah a ei a maw? Chu chauh a ni hleinem, Pu Modi-a hian Pu Chama hi zanriah eiah a sawm zu ni mawle! Prime Minister aia a let sang sawma ropui zawk, Lei leh van lal, Isua Krista chuan, “Lo kal rawh u, engkim peih a ni ta e” Pathian rama chaw ei turin min sawm a ni (Lk 14,15ff).

“Aw, Isu, lokal la ka thinlungah,

Cheng a cham reng atan ka ngen a che;

An hlan ranthleng leh thing

anchhedawng chu,

I lawm thin faknain lo thlak sela;

Chutin khawvel tan i tuar natna kha,

Lo damin, lawmnain hliah tawh rawh se”

tiin kumin Krismas chu a neitu Isua Krista hovin hlim takin i lawm ang u. Chhiartu zawng zawng Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hmingin Krismas leh Kumthar chibai ka buk a che u.

- KL Rochama