Written by
Rothuama
Chanmari West

KAN MLA TEN MLA LOCAL AREA DEVELOPMENT FUND AN HMAN DAN HI...

Mizorama hmasawnna hna thawh nana kan hmante zingah mipui huapa thawh khairualna ber nia lang chu MGNREGA (ni za inhlawhna) leh MP/MLA Local Area Development Scheme hnuaia hnate hi a ni mai awm e.  Heng zingah hian MLA LAD Scheme hi han thlur lawk ila. (MLA LAD ti duah tawh lovin MLA Fund ti tawh mai ila). 

Tunhmaa he scheme siam ṭan tirha MLA pakhatin kum khat atan Rs. 5,00,000/-an neih ṭhin ang kha ni tawh lovin tunah hi chuan he Scheme hnuaiah hian MLA tin hian Rs. 150,00,000/- kum khat atan zel an bial chhunga hmasawnna hna thawh nan ruahman a lo ni ta a. A tira ruahmannate ngaihtuah chuan heti zat pawisa hi hmasawnna tenau deuh thawh nan, MLA tinten dik taka an bial ṭheuha hman atan chuan, duhawm tham ve tawh tak a ni. 

MLA Fund Guidelines (as on 15.7.2019) Section 2.2 – 2.4 a sawi angin he Scheme hnuaia hnathawhte chu mipui vantlang tana ro tling thil siamna tur a ni. Tin, thil siamte pawh chu sorkar ta an ni. Section 2.4 Annexure hnuaiah hian he Scheme hnuaia thawh phal hnate tar lan an ni. 

Chungte chu (a sap­ṭawngin) :- 1) Construction of Educational Buildings 2) Providing Drinking Water to the people in the Village, towns or Cities, by digging tube well or other works which may help in this respect. 3) Construction of roads or approach roads. 4) Construction of Common Shelters for the Old or Handicapped. 5) Improvement of  Village Ponds/ Springs  6) Construction of Irrigation Canals. 7) Public Reading Rooms or Study Rooms or Village Library. 8) Creches anf Anganwadis. 9) Construction of Public Health Care Buildings including family welfare Sub. Centres together with the ANM Residential Quarters. 10) Cremetoriums/ Burial Grounds.  11) Construction of Public Toilets and Bath Rooms. 12) Drains and Gutters. 13) Footpaths, pathways and footbridges. 14) Construction of Steps. 15) Bus sheds/stops for Public transport passengers. 16) Veterinary Aid Centres. 17) Emergency works like landslides and landslips which could deter life of the people. 18) Construction of Community Halls. 19) Construction of Sports Infrastructure.  20) Construction/ Repair of dwelling houses for the destitute family in exceptional cases. 21) Expenditure on private land at donated/ negotiated amount for public purposes against approved schemes of the Government. 22) Assistnace to health and education Institutions in the form of GIA. 23) Providing material anf equipments such as hearing aid, wheelchair etc. to Persons with Disabilities (PwD) as Certified by the concerned MLA. 

Guidelines section  2.4 Annedxure-II hnuaia hna thawh phal lohte chu hengte hi an ni:- 1) Works belonging to Organisations, trusts, Registered Societies, Private Schools or Co-Operative Institution engaged in commercial activities and for profit making activities. 2) Grants (except for health and education) Loans. 3) Acquisition of land or compensation for land acquired.  4) Assets for individual benefit, except those which are part of approved schemes. 5) Place for Religious worship. 
MLA Fund hnuaia hna thawh danah hian sawi neuh neuh a awm tawh ṭhin a, hmun ṭhenkhatah a la awm reng maithei e. Tunhnai deuh khan Whatsapp-ah MLA ṭhenkhat chuan an fund-a an hnathawh ṭhate video-in an rawn pho lang a, hmuh a nuam hle hlawm a ni. Hetianga pho lan ngam hian thawh tum ṭheuh ni se a ṭha hle awm e. MLA Fund-a thawh hna ṭhenkhat hi chu a guidelines nena mipuiin kan bih chian deuh ṭhin a ṭha awm e; mipui mai bakah sorkarin a chhui ngai hialte an ni zawk lo maw aw ka ti deuh. 

Dt. 25.11.2020 (Nilai) ni Vanglaini 2nd page-a chhuah, “Minister-in Puanthuikhawl a sem” tih thupuia hmangin Minister Pu Robert Romawia Roytein KVM High School-ah a bial chhung heng vengte :- Dawrpui, Saron, Chhinga Veng, Tuithiang, Armed Veng, Armed Veng South leh Chite Vengte tan  MLA Fund aṭanga puanthuikhawl 420 a sem thu chhuah a ni a. Tunhma deuh khan MLA ṭhenkhatin an MLA Fund-a lei tho computer tu tute emaw hnena an pek thu kha chhuah a awm tawh bawk a. MLA ṭhenkhatin an bialte tana mitthi phurhna tur motor (Morgue Van) an lei thute sawi a awm nual bawk. 

Hetianga MLA Fund hman hi thil ṭha tak nia a lan laiin a Guidelines Section 2.4 hi a kalh niin a lang. MLA ten an fund hmanna tura anmahni siam ngei guidelines palzuta thil an kalpui ṭhin hi mipui sum (public money) hman sualna lian tak a ni a, corruption kan tih tho kha a ni bawk. Mipui sumin vote an zawng tihna a ni thei bawk em?

Hemi chung changa han sawi lan leh awm tak chu kan NGO ten an bialtu MLA te hi eng eng building emaw sak nante MLA Fund an dil ṭhin a; he fund hnuaia hnathawhte hi dan ang chuan sorkar ta an ni tihna a ni a; chung building te chu sorkarin kan ta a ni ti se an hrethiam lo hle maithei si a ni. 

Tin, Section 2.4  Annexture - I Sl. 17 ah hian disaster lam hawi – lei min emaw lei tawlh, mipui nunna tiderthawng thei atana hman theih dan a awm a. Hemi tlawhchhan hian a ni maithei, MLA ṭhenkhatin he Fund aṭanga Silpoulin an biala sem tur an lei ṭhin ni. Chulovah tun ṭum Covid-19 hripui leng avanga MLA tinin hripui dona tura he Fund tlawh chhana pawisa an thawh khawm kha a guidelines-ah hian behchhan tur awm a awm ve miah lo nia! 

MP Local Area Deve­lopment Guidelines-ah chuan section 2.8 ah MP Fund hi Disaster thila hman theih turin a chuang a. Heng bakah hian hna thawhna pawisa Final payment/ 2nd Installment pe chhuak turin an thawh ṭhat leh ṭhat loh endik hmasak awm lova Bialtu MLA emaw Supervising Officer-in, Utilisation Certificate Annexure - IV hmanga siam an Countersigned chuan pek mai theih tih hi ṭha lo hle in a lang bawk - eirukna kawngka hawnna a ni.  

Hmasawnna tura hna­thawhte hi dik taka kalpui tur chuan a guidelines siamsa te tha taka kan zawm hi kan sakhaw kalpui dan nen pawh a inhmeh a ni.