KUMHLUN TUR RENG HI ALO AWM LO VE

Upa ṭawngkam hawh lawk ila; kan naupan ve lai leh tun hun pawh hi khawvel changkanna chu inthlau tak a ni ta a. Kum 2000 hi a thlirin kan thlir pha lo hrim hrim a, tunah 2023 kan chuang chhuak a, Pathian zahngaihna a ni e. Kumhlui lamah te mi tam takin mual an liam a, mi lar tak tak an chuai a, an liam zel bawk a. Thangthar an lo chawrnova, a hlui an ṭil zel bawk a. Kan khawvel hi eng chen nge a awm dawn tih lah hriat ni suh.

Pathian thu hriltu tam takten khawvel hmawr tawhzia an sawi chamchi a, ṭhenkhatin an ngaihsak laiin a ṭhenin eng he hu-ah an ngai lo va. Khawvel chu a kal ngaiin a kal mup mup reng dawn a, mi duhamte pawh an duham zel ang a, misualte pawh an sual deuh deuh dawn a ni tih kan Bible hian min hrilh a ni. Nimin maia kan kawm mawlh mawlh te kha a tuk maiah mitthi an lo ni leh a, hlim taka nui bawk bawkte kha, thinrimin an intithiam lo leh a; nupa hlim taka awm te, a tuk lawka inṭhen ta mai te pawh an awm nawk mai.

Chhungkaw hlim em em te pawh inṭhen a lo ṭul leh a, ṭhian zaho leh pawlhote pawh inṭhen darh a ṭul hun a awm fo. He khawvelah thil hi a inthlak zung zung mai a, kumhlun tur reng hi a lo awm lo. Hausa leh neinung tak ni ṭhin kan awh em em te pawh tunah chuan an thlahte nen an thawm riva hriat tur awm lova reh ta vang vang te an lo ni leh bawk a. Kan Sorkarte pawh an inthlak zut a, tunah chuan kan sorkar lai term pawh a lo tawp leh dawnin, inthlante pawh kan lo hnaih leh ta reng mai. Nu duham, pa duham ṭhenkhat phei chuan thil thar apiang neih an duh a, mahse, an lei seng dawn chuang si lo.

Lirthei nise a thar a lo chhuak reng a, thawmhnaw pawh - thil thar neih tum reng renga phete tan chuan lungawina tak tak hi a awm dawn lo va, an nei seng dawn hek lo. Khawvel thila innghat te tan chuan lungawina kim reng hi hmuh tur a awm lo a ni. Khawvel mihring piang tawh zinga lal ropui leh hausa ber mai Solomona meuh pawh khan – nupui 700 leh hmei 300 neiin, a mit itzawng apiang a hlah lo. Chuti chung chuan a beidawng a, pian loh law law maite kha a duh ta rum rum a, he leia a lo piang vet e kha inchhirawm a ti ta zawk a nih kha! Ani ang tluka khawvel nawmna chen nasa leh hausa an awm lo va, mahse, a chhar chhuah chu - khawvel thil hi engmah lo mai a lo ni tih leh khawvel hohzia kha a ni. (Thuhriltu 2:9-11)

Kan neih tawk leh chan tawka lungawilova kan phe sek mai te pawh hi a atthlakzia kan hre thei mawlh lo zawng a nih hi. Fam Lalzova meuh pawhin hla-in, ‘Ka chantawkah ka lungawi lo, ka damchhan ka luah zo si lo… alo ti vawng vawng mai zawng a nih kha. Rethei, pachhia leh vanduai viaua kan inhriat lai pawh hian keini aia chan chhe zawk an lo awm zel. Hausa leh lal tak nia kan inhriat lai pawh hian keini aia hausa leh lal zawk hi an lo awm zel a. Hmelṭha leh lar tak nia kan inhriat lai pawh hian keini aia lar leh hmelṭha an lo awm zel bawk. Khawvela lungawina zawngte tan chuan lungawina reng hi a lo awm lo e.

Khawvel thila hauhsak te, lal leh ropui te, sex-a nawmchennate hi hlimna ni ta se, Solomona ang tluka mihlim hi an awm kher lovang. Ringtu inti si Pathian kan belh tak tak loh avang hian alawm khawvel thila lawmna kan zawn ṭhin a, kan chan tawka kan lungawi theih loh. Eirukna lakah te, sum leh paia duhamnaah te, in leh lo a duhamna kawngah te ringtu kan nihna hian min veng zo thlawt lo chu a nih ṭhin hi. Lungawina hi hauhsakna te lalna te thiamna te, hmingthanna te ai pawhin a hlu zawk. Khawvel sumin a lei theih loh thil hlu ber a ni.

Sap hmeithai pitar pakhat chuan serthlum kung tlemte a nei a, arah duh em em mai a, chu mai chu a pawisa hmuhna a ni a, serthlum chu a intunnunna awmchhun a ni a, a hlim em em mai a ni. Chu hmeithai chanchin chu Queen Elizabeth 1 chuan a lo hriat chuan a awt em em mai a. Chu hmeithai hnenah chuan a nun awmawhzia chu a va hrilh ta a ni. Chu pitar chuan “Nang chu khawvel nitla seng lova roreltu i ni a. I duh duh i ei thei a, i nei thei bawk a. Kei erawh chu ka serthlum kung tlemte hi ka neihchhun a ni mai a, awh tlak ka ni lo ve” tiin a chhang a. Chutah British lalnu chuan “Ram nitla seng lova roreltu ni mah ila, kan ram chhunga ka thil neih leh ka ro neihte hi tamin duh duh nei thei mah ila, ka lungawi tak tak chuang hleinem. Nang chu i thil neih chhunah i lungawiin i hlim em em a, hei hi a nia ka awhna che. Thil tlemte ah pawh lungawina i nei thei hi ka awhna che a ni” tiin a chhang a ni.

Khawvelah hian kumhlun tur reng hi a awm lo, kan chantawka kan lungawi hian khawvela mihlim ber leh awmawm ber kan ni ang. Kumin kan hman chhoh turah hian eng harsatnain nge kan khawvel leh kan ram hi min hmuak dawn kan hre lo. A pawimawh ber chu Lal Davida’n “Keia tan zawng Pathian hnaih hi a ṭha a ni” tia alo sawi hi kan nunah pawimawh berah i nei teh ang u.

Harsatna kan han tawka kan beidawn tak tak chuan Pathian lo chu belh tur kan hre chuang lo. Indona te, hrileng leh chhiatna nasa takin min hmuak mek a, Pathian neitu tak tak te chauh hi khawvela mi awhawm leh lungawina kim neitute an ni dawn si a. Kumhlun lo tur khawvelah hian kan innghat thuk lutuk ang tih a va hlauhawm ta em! Ringlo mite chu khawvel hauhsakna leh nawmsaknaah te lo innghat pawh nise an thiamawm e.

HIV tamna state, cancer tamna state, zuk leh hmuam uar tak awmna state, etc, ni hiala hriat kan lo ni ta mai te hi a rapthlak a ni. He kumthar kan lo chuanchhuah hian nasa zawka kan ram hian Pathian kan hnaih a pawimawh. Ruihhlo a hluar ta em em a, nula tlangval mai ni tawh lovin naupang thlengin ruihhlo lakah an fihlim ta lo. Mipa lah ruhhlo laka fihlim lo kan tam tak vang nge? Tun ṭum Electoral Roll tihchhuah tharah khan mipa aiin hmeichhia sing hnih chuangin an tam ta zawk tlat mai. Mipa hi kan tlem ta tulh tulh tihna em ni ang? Ngaihtuah chian a hun ta. Kumhlun lo tur ram khawvel hi innghana tlak a awm lo ve, Pathian i hnaih zual zel ang u.

- Reuben Lalnunthara Hnamte