HLA CHANG SAWI’ ti loin, ‘HLA HRIL’ i ti ang u.
Kan Mizo ṭawng (Duhlian dialect) hi a hausa hle a. Ṭawng, thumal pakhat kawh bik neia kan hman hian a anpui; a nihna tak phawk chhuak zo si lo, a lo awm fo ṭhin. Chu tak chu thil chík lote chuan an hman pawlh ta ṭhin a, chu chuan ṭawng dik tawk loa ṭawng hman a ti tam ta ṭhin a ni.
Kohhran inkhawm, lengkhawm leh a huhoa zaikhawmna reng rengah hian kan hla sak sawi hmasatu an awm ṭhin a, chu tak chu ‘Hla Hriltu’ kan ti ṭhin a ni. Tunlai hian mi ṭhenkhatin hla chang sawitu an ti leh mai ṭhin a, hei hi a dik tawk lo hle a ni. A ti fiah turin han sawi zui zel ila.
Thusawi: ‘Thusawi’ tih hi kawng hrang hrangin kan hmang ṭhin. Pulpit tlang aṭangin, mipui hmaa thusawi, ṭhiante hnena thusawi, chhungkuaa thusawi leh a dangte a tam mai.
Chham: Hla do an ‘Chham’-a, puithiam Bawlpu leh Sadawtin thiam hla an chham ṭhin. Chham hi sawi aia thlûk nei si, sak (sa) aia thluk ni si lo, inphaman taka chham chhuah a ni.
Thu hril: Hei hi Pathian thu sawina ṭawngkaah kan hmang deuh ber awm e. Sermon kan tih hian a phawk zo ber ang. Kawng dang deuhah chuan Pathian thu ṭulpuia khaw hrang hranga vak chhuak ang hi Pathian thu hrila vak chhuak emaw thu hrila kal chhuak kan ti ṭhin. Pulpit tlang aṭangin emaw Pathian thu Sermon hrim hrim hi chu thusawi pangngai aiin an ṭawngka leh an awki hman dan chu thluk nei leh ki (key) hran neiin a ri ṭhin.
Hla hril: Kan sawi fiah tum tak ‘Hla hril’ chu I han luhkhung dawn teh ang. Kan pi leh pute hunah khan Chawngchen, Kut ni leh Chhiatni-thatniah te an inpawlkhawmna hmuna an hman ber chu a huhoa hla sak hi a ni. Mual lama an chhuah nikhua chuan an inkaihkuah kual a; a laiah khuang bengtu, hla hriltu leh seki tumtu an awm a. Hla hre tak leh hril thiam tak khan hla kha a han hril zat zat mai a, lama inkaihkuah kualte chuan hla kha an han sa a, hla hriltu chuan hla thluk mil leh hla inmil a han hril zat zat mai a. Tui takin an zai ta ṭhin a ni. Chu hla hriltu chu hla chang sawitu an ti ve ngai reng reng lo.
A bik takin Khuangpu hi hla hre tak, hla lak thiam tak leh zai thiam tak an ni ṭhin. Hla hruaitu a nih avangin a aw-in mipui a hruai theih nan hla hriltuah a ṭang ber lem lo. Zai thiam leh aw ṭha a nih avangin a aw chuan mipui zai hruai a ṭul bawk si a, a zai tam berah a ṭang tlangpui. Hla thiam leh zai thiam ve tak dang kha hla hriltuah an awm ṭhin. Seki tum erawh hi chu mi naran pawhin tih theih a ni a. Chuvangin, hla hriltu hian seki tum nen hian a kawp thei bawk. Khuang ben leh hla hril hi talent (thiam bik nei) nei bikte chanvo a ni. Hla hril hi sawi aia thluk deuhin, sak aia sawi ni zawk si, chu chu hla hril awki lo chhuah dan a ni.
Pastor Chhawna hla phuah, ‘Aw, Kalvari thing chungah chuan (KHB: 199-na)’, tih thunawnah chuan:
“Aw, ka sawi thei lo, aw ka hril thiam lo;
A hmangaih ava mak em!” He hlaah ngei pawh hian, ‘Ka sawi thei lo,’ a han ti phawt a, a sawi thei lo chauh pawh ni loin a hril thiam lo bawk a ni. Chuti chuan sawi leh hril chu ṭawngkam hrang awmze hran ve ve nei si, inhnaih tak a nih thu pawh kan hre vek awm e. I han sawizui zel teh ang.
Hla phuah thiam Suakliana chuan, “Jerusalem Zion khawpui chu thlir teh u,” (KHB: 194) tih hla thunawnah khan:
“Haleluia! Hril thiam ila, Haleluia!
Aw hmangaihna dai chuang ngai lo lawmna,
Nunna par mawi;
Sawi thiam awm maw, hril thiam awm tak ang maw,
Aw hmangaihna hi.”
Suakliana vek chuan:
“Hosan ti zelin aw, Haleluia Amen” (KHB: 116) tih hla thunawnah pawh khan:
“Aw Bethlehem tlang chungah,
Chatuan khua a lo var e, hril vel chiam rawh u,” a ti leh bawk.
Pi Thangvungi hla “A chatuan roluah tumin I bei zel ang,” tih hlaa chang 2-na:
“Lei mawina tinreng pawh hi a la ral ang,
A chuai lo vang chatuan lalna chu;
An hril zel ang ṭhangthar thlengin
A ram a kin lo vang.” tiin.
Chuti chuan sawi leh hril chu thu inhnaih tak awmze hrang a nihzia chu kan hrechiang thei hle tawh ang chu.
Hla chang sawi: Sunday school naupangte chuan Bible chang kan zirtirin kan sawi rualtir ṭhin. Entirnan: Marka 10:13-16: “Tin, a deh atan a hnenah naupang te te an rawn hruai a; tin, zirtirte chuan an lo hau a…”
Chuti chuan hla chang han sawi kan tih chuan, ‘Jordan luikamah ka ding a,’ KHB-475-na. Hla chang sawi rawh ti ta ila, chang khat, chang hnih, chang thum, chang li tiin a rawn sawi ang nge? A thu kha naupang chang sawi angin a rawn sawi mai ang? Chutichuan hril si lovin, ‘Jordan luikamah ka ding a,’ tiin a sawi zawm zel dawn em ni ang? Chu chu hla saknaah kan tih dan a ni si lo. Chuvangin, lenkhawmnaah chuan hla chang sawi ti lovin hla hi hril mai tur a ni zawk.
Hla hril thiam tak chuan zai a hruai ṭha a, zai a cháwm bawk. Chuvangin, hla hril thiamte chuan khuang vuak leh hla ki lak chawih tawkin a hril thiam ṭhin. Mipui zai karah fiah tawk chauh siin mipuiin awlsam taka hriat theih siin a ri chhuak a, a thlukna tur bik leh thupek hun bik a thiam a, mipui zai chawm nungtu ṭha tak a ni. A bik takin Ringtute zingah chuan, thlarau lam aṭanga dawn, mi naran neih ve theih loh thlarau pek bikte dawn chi a ni. Chutiang khawp chuan a pawimawh a, Kohhran leh khawtlangah mi pawimawh pakhat nih an tling. Khuangpu hla lak thiam an pawimawh ang bawkin hla hril thiam hi a pawimawh a, mi naran chunglama mipui ngaih an ni. Chuvangin, hla chang sawitu emaw ti lovin hla hril thiam emaw hla hriltu tih hi kan Mizo ṭawng dik tak, kan pipute hun aṭanga kan lo hman ṭhin a ni a, I hmang zel teh ang u.
- C. Lalaudinga, Ramhlun Venglai, Ph-9862769948