Written by
- Rochungnunga.

Mizo inneihna leh sakhua Inneihnaah sakhua a pawimawh

Mizoram Law Commission-in inneih chungchanga Mizo hnam tih dan kalphung thlak tumin rawtna an nei a, eng emaw chen chu rawtna puitlin tur hian an kalpui tawh a. Tuna rawtna an siamah hian man leh mual inhlân tawh chu innei pangngaia pawm rawtna hi an khawih danglam tum lian deuh a ni a. An tihdanglam tum dan en hian Mizoram Law Commission hian hmanlaia Mizote inneih dan kalhmang an hre ziktluak lo emaw ni chu tih mai awl tak a ni.

Eng nge an rilru ni ang?

Mizoram Law Commission-in tuna tihdanglam an tum dan en hian, Law Commission hian a rûkin Uniform Civil Code kan zawm theih dan tur kawng lo sah an tum em ni, tih theih a ni a. Inneihnaa Kristianna pawimawhna dah bo a, nakina India ram puma inneih dan chungchangah te inang tlanga kan kal theih nana Mizo mipui rilru lo hmin lawk an tum niin a lang thei lek lek mai. Uniform Civil Code atan an lo inhmakhua emaw ni chu tih mai awl tak a ni.

Sakhuana hrim hrim ngai thei lo mihring hi an rawn awm tam tial tial a. Chung mitena Mizo inneihnaa sakhuana inrawlh thûk lutuk aṭanga a hlet/kawng dang neih an duhna rilru aṭanga lo chhuak pawh a ni thei. Mihringin mahni duh zawng, châk zawng leh hlawkna tur a han ûm tak tak hi chuan a ṭha leh ṭha lo, a dik leh dik lo tih lo sawi ṭhintu sakhuana hi a hnawk ta ṭhin a nih hi.

Hmanlai Mizo inneihnaah sakhua a pawimawh

Mizoram Law Commission-in an hriat hmaih nia lang chu hmanlai Mizote inneihnaah pawh khan sakhua hian hmun pawimawh tak a luah tih hi a ni. Man leh mual inhlan kha inneihna tawp emaw an ti niin alang a, Mizo sakhaw hlui pawimawhna kha an hmu thleng pha lo a nih hmel hle.

Mizo Hnam Dan Bung 3-naah pawh hian chiang taka lang chu hmanlai inneihna kha inbiakrem a, man leh mual inhlan tawpah a tâwp lo tih hi a ni a. Châng 36-ah pawh Mizote inneih dan chiang taka tarlan a ni.

Mizo sakhaw hlui huang chhungah inneihna kha serh leh sâng pawimawh tak a nihzia Mizo Hnam Danah ngei hian a chuang a, hei hi Mizoram Law Commission hian an hmu duh lo lui nge, sakhaw pawimawhna hi dah bo hrim hrim an tum em ni tih mai theih a ni. Man leh mual inhlan ringawt hi inneihna turin hmanlai pawh khan a tling tawk lo tih a lang reng a ni.

Hmanlaia inneihnaah khan Sadâwt an pawimawh em em a; Sadâwt chu sakhaw puithiam a ni a, Bâwlpu chuan sakhuana lam khawih lovin, damlohna leh huai tlawn lungawi lam a hna thung. Sadâwtin rem-ar a talh a, chumi hnuah man leh mual an inhlân a, mipa ina hmeichhia a lawi hnuah Sadâwtin inneihna a buatsaih ṭhin. Innei turte chu an sam a suih kaihhlihsak a, ar-zangtuak talhin a inneihtir a, chumi hnuah chuan nupa an lo ni ta a ni. Man inhlan ringawtin, hmanlaiah pawh nupa an ni ringawt lo tih kan hriat a ṭul hle. Sakhaw puithiam kaihhruaina hnuaia innei an ni.

Tih mek dan

Tunlaiah chuan sadâwt an awm tawh loh avangin, sakhaw puithiam tho, pastor-te leh inneihna kawltu kohhran upaten emaw an inneihtir ta a. Sakhuana kan la dah pawimawh ta zel a. Kristian ni lo chu an awmna sakhaw danin an innei ve mai zel bawk.

Sakhuana lam thil duh lo leh rem lo tan pawn court danin a inneih theih tho ta bawk a. Sakhuana thila harsatna neite tan pawn inneihna lamah harsatna a awm hran lo a ni.

Kan tihdan mek leh tihphunga kan neih mek hian min la huap zo viauin a lang a. Hemi huang chhunga leng lo hi chu kut ṭang thliaha chhiar tham emaw lek chauh an awm mah na. Kan kalphung leh hman mek hian min huap zo tawh lo deuha kan ngai a nih chuan siamṭhat a, tihdanglam hlek lo awmte chu a âwm viau a, mahse chutiang chu kan la ngai chiah lo niin alang.

Mizo dan a ni chuang lo!

Tuna Mizo inneih dan kan hman ber hi Mizo Kristian inneihna a ni a, Mizo tihdan ṭhin a ni lo kan ti mai thei. Mizoram Law Commission-in rawtna thar a siam pawh hi Mizo inneih ṭhin dan a ni chuang lo. Kan tarlan tak ang khian Mizo inneih ṭhin danah man leh mual inhlan ringawt hi inneihna puitlinga ngaih a ni ngai lo; sakhaw puithiam, sadâwt kaihhruaina hnuaiah an innei ṭhin.

Rawtna an siam dan aṭang hian Mizo hun hluia tihdan phung pangngai hre lo an tam tawh niin alang a. Chu bakah, tunhma khan Mizote engtin tak nge kan inneih ṭhin tih zirchianna emaw, chhiar zauna emaw an nei mumal lo niin alang. Ruahmanna leh rawtna mumal tak nei tur chuan lo tih ṭhin tawh dan te uluk taka zirchian phawt ṭhin a ṭha hle mai. A ṭawng chak chak emaw, a rawt chak chak lama kal ringawt hi a fuh lo thei ṭhin.

Tlipna

Mizo inneih dan kalphung, tuna kan hman mek tihdanglam tumna hi Law Commission hian enṭhain, sorkar pawh hian zirchiang se. Kalphung thlak a, tidanglam tur pawh hian eng emaw chhuanlam awm satliah mai mai ṭanchhana hmang lo hian, kan kalphung hian min zo lo tawh tak tak em? Rawtna thar kan siam tur hian behchhan a nei ṭha em, eng nge a nghawng tur tihte uluk taka ngaihtuah chian hmasak phawt ṭhin a ṭha âwm e. Chhûra buh ena en liam ngawt lo hian, uluk taka thlir a, zirchian a, ngaihtuah hnuah rawtnate hi siam chauh ṭhin ila a ṭha hle.

- Rochungnunga