FUR A LO THLENG DAWN HNAI

April thla chawhma lam kan hmang chho ṭan a, he thu ka ziah lai mek hian ruah sur tur ni awm takin khua a duai a, a hma lawkin ruah tlem a tla a, fur lo thleng tur hmel a lang ṭan. Hetia fur hmel a mitthla theih chiah hian kan Aizawl khawpuia tuihawk luankawr tam tak chu mitthlain han hmu ila, a buaithlak ru deuh nghal mai. Ṭhal chhung zawnga kan bawlhhlawh paih khawm kha ruahtui nen a’n inbuan leh dawn a ni a. Khawilai laiah emaw chuan a sovin a so leh dawn tih chu thiamna hran nei lem lo pawhin a hriat theih. Chu chuan eng chhiatna nge a rawn ken tel dawn tih a hriat loh bawk. Tun hi inbuatsaih hun a ni a, fur ruahtui tlak tak tak hma hian lo ngaihtuah lawk a, chet lak a ngai. Aizawl khawpui kher lo, khaw ṭhenkhat dangah pawh hei tho hi kan hmabak a ni.

Kan AMC leh sorkar lam pawh theih ang angin hman aṭangin an inbuatsaih a, tun hma ai chuan hma kan sawn ta khawp mai. Fur laia lei laih phal loh tih thute a lo chhuak ta a. Ṭhal laia laih zawh hman hram tumin mimal leh pawl pawh kan inbuatsaih nasa ta viau. Tun hma kha chuan chutiang thil awm lovin mimal khan duh hun hunah mahni ram kan lai mai a. A buaithlak tak viau chuan kan buaipui leh luai luai mai ṭhin. Nikum lamah pawh Vaivakawn thlang lamah mimal in hmun laih avangin sorkar leh mipui pawh buai namen lovin kan buai a, kawngpui pawh khar a ngai hial a, vawiin thlengin kan la fihlim lo hial maithei.

A zir mite sawi danin Mizorama kan chhiatna tam tak hi chu mihring siamchawp (man-made) a ni. Chuta chhiatrupna kan siam dante chu tuihawk luankawr mumal lo te leh bawlhhlawh paih fimkhur loh te, tuidawn ṭha tawk lo te leh thil dangte a ni. Keini vengah phei chuan a chiang ngang mai a, nikum fur lai khan kan veng inkal pawhna pawimawh tak mai step chu thui tawk tak a min hawk mai a. Nikum kum tawp khan kan siam ṭha leh thei ṭawk a. Sorkar pawisa erawh a ei tam ngang mai. Khatia a chhiat hma khan a ei tlusawptu luikawr kha lo siam ṭha zauh ila chu; cheng nuai tam tak sen ngai lo turin cheng tlem téin a siam ṭhat theih vek a, mahse kan kalphung hian mamawhna lam ni lo, a induhsakna lam te, a nawrtu lam te leh thil dang hi a keng tel nasa lutuk a, pumpelh theih chhiatna hi kan pumpelh lo leh ṭhin.

Phai rama chengten tuilian an buaipui a, keini tlangrama chengte buaina kumkhua chu leimin a ni. Tui lian avanga kan buaina tam ber chu vanduai vang liau liau a ni chawk. A chhan pawh lui tui lian chu kan hnuailama awm, a hranpaa zu pan ngai deuh roh a ni chawk a. Ral lehlama kal duhten tui lian tawh sa kha an mamawhna avangin an va pan a ni tlangpui a. Leimin erawh chu kan chhak lam aṭanga rawn thawk thla thut a ni ta ṭhin a, kan awm mai mai kha min rawn delh ta chiam ṭhin a. Chuti a nih loh pawhin kan thlang lama ram awm mai mai kha a min vak a, chu chuan a chhak lama kan awm hle hle kha min tibuai ta ṭhin a ni.

Khaw chhunga leimin tam tak hi chu a chhak lama awmten tui an deh dan leh an enkawl dan azir a ni thui thei hle. Leimin tam tak hi chu vanduai vangte pawh a ni thei. A chhan pawh ramhnuai, mihring awm lohnaah pawh lei hi a min ve chawk a, kawng aṭanga han thlir uluk deuh chuan hmun ṭhenkhatah chuan rampalaileng, awih lai deuh hi a min ve chawk. Chuvangin leimin zawng zawng hi fimkhur loh vang ngawt ni lovin vanduai vang a ni thei. Chuti chung pawhin mihring chenna hmunah chuan leimin thei tur ang chi chu theihtawpa ven hi sorkar, tualchhung inrelbawlna leh mimalin kan tihtur a ni.

Engkim mai hi ngaihdan aṭanga lo piang a ni tlangpui a, kan khawsak hi kan ngaihdan neihsa hian a thunun tlangpui. Kawtkaiah bawlhhlawh motor a lo kal thlap thlap chung pawha luikawra thil paih tum tlat hi awm a ni a, he kan thil paih duhna rilru hi hriatthiam a harsa angreng viau. Hmannia kan venga kawrpui pakhat kan han hài chu fridge (vurbawm) chhia te, polythene a fun bawlhhlawh te, thutthleng (plastic) chhia te leh thil chi tin reng tih mai tur kan hai chhuak a, chu'ng zinga tam pawl tak chu pawnchhia a ni. Kan in bul lawkah chawlhkar khatah vawi thumte bawlhhlawh motor a lo kal pawhin paih lohna tur hmuna bawlhhlawh paih hi kan tuipui a, tukverha bawlhhlawh kan han theh chhuah hian buaina chingfel ta hlauh anga inngaihna rilru kan nei ni chek tur a ni. Kan bawlhhlawh paih dan rilru hi siam ṭha thei ila chu, fur laia kan buaina ṭhenkhat hi chu a kiang ngeiin a rinawm.

Fur lo thleng tur hian eng emawti takin lung a tileng ṭhin a. Fur khua a’n thiang vûk mai te phei hi chu lungleng mi tan chuan a lunglenthlak ṭhin. Mahse chhiatna leh buaina min thlen theih dan leh kan buai theihzia ngaihtuahin lunglen hi a harsa angreng viau ta mai. Kan Mizoram pianphung enin fimkhur taka kan khawsak loh chuan fur laia kan rilru thlamuang lo leh buaina han awm leh zauh ṭhin hi; kan nunphung pakhat a ni hlen mai ang tih a hlauhawm a. Theih ni se ruahsurte hi a mawina lam thlir khawpin fimkhur thei hlawm ila a duhawm ngawt mai.

Fur a lo thleng dawn hnai titih tawh mai a, mahse inbuatsaihna hun eng emaw chen kan la nei hman a. Thiam tak leh fel takin inbuatsaih thei ila, sorkar leh mipui ṭangrual thei ila, a duhawm ngawt mai.