KURTAI

Kurtai kan siam thiamna hi a rei ve tawh viau maithei. Engtik aṭanga kan siam nge hre lem lo pawhin kan hriat phak ve chinah chuan kurtai kha a lo awm tawh a, kum sawmriat bawr vel kalta aṭang khan kurtai hi kan siam thiam angah lo ngai ila. Hnam dang pawhin kurtai hi an neihna a rei lehzual tawh ang. Nikhua kan han hriat ve phak chinah kha chuan thir tumtlang pui mai kha vaiho khan fu her nan an lo siam daih tawh tlat a ni.

Tun hnaiah kan kurtai chu a nalh a, a tuihnai tawh tehlul nen thil a inthlak danglam a, kan kurtaiah chuan chini kan pawlh ta tlat a. Chu chuan kan kurtai awm dan chu a tidanglam zo ta vek a ni ber mai. Natna benvawn, zunthlum neite tan chuan chini ai chuan kurtai hi him zawka ngaih a ni a, chini erawh chu ei ngam har tak a ni. Mahse chini ei ngam lo, mi tam tak, thil thlum ei ve duh si tan chuan kan Mizo thar ngei mai kurtai han eite hi a Mizo mai bakah a hlut tehlul nen, kan kurtaiah chuan tunlaiah chini an pawlh ta a. An pawlh nachhan nia an sawi chu chini chu kg khat cheng sawmnga man vel a ni a, kurtai chu kg khat cheng za chuang man a ni a. Kurtai la ni siin, chini an pawlh tam poh leh kurtai siam chhuaktu chu a hlawk dawn tihna a ni ta mai a, mahse kurtai a nihna chu an pawlh tam dan azirin a dal dawn ta a ni. Chuti a nih chuan kurtai a nihna avanga a hlutna kha a tlahniam lo thei lo tihna a ni thung. Chini ei miah lova inngai khan kan hriat loh hlanin chini kan ei dawn ta tlat a ni.

Bawnghnute kan zuar a, tui pawlh leh tui pawlh loh awm hrang mai se ṭha tur a nia. Tui kan pawlh a, tui pawlh loh angin kan zuar duh a. Khawizu kan nei a, a nihna ang ngai ngaia a man to deuhva hralh ai chuan thil dang kan pawlh a. Khawizu chhe thei kan neih phah a. He kan kurtai rilru hi kan pai reng mai a. Chini pawlh loh hi a man âwm tawk chhiar mai se ṭha hle tur a nih laiin pawlh lo ang taka lang emaw, pawlh leh pawlh loh hriat theih lohvin kurtai kan siam ve ta tlat mai a. Khawi khaw kurtai hi nge him ang tih hriat ngam a ni ta lo.

He kan kurtai-chini-pawlh rilru hian Zofate hi min chim reng a. Kan eizawnna hmun hrang hrangah kan theih ang tawk tawkin hlawk zawk dawna kan inhriatna kawngah chuan a thawh belh lam aiin a awmsa tihdanglam a, rinawm lohna nena inchenchilh kan hnial lovin kan dal tulh tulh leh mai ṭhin ni te pawhin a lang. Kan retheihna hi rilruah a bet nghet tlat a, kan inchei chang chuan nalh ber anga kan inhriatin kan inchei a, chumi kan nih theih nan chuan sum pawh kan nei leh mai zel a. Mahse kan rilruah rethei, englai pawha pawisa thilah chuan duham tur leh dik lo deuhva thil ti mai lo thei lo tur anga lan hreh leh si lo kan ni nual.

Mi fate chuan thingpui an siam a, mi tui tih zawng a nih chuan mi tam takin an bawr lut lut a, an siam dan pangngai rengin an siam a, chutah chuan an lungawi a. An hralh theih ang tawk tawk hralhin an hralh tam zel dan tur an ngaihtuah dan chu thawhrim te, an thingpui tui lehzual dan tur te a ni a, mahse an thingpui chu a dal zawng leh a dazat zawngin an siam lo. Mahse keini erawh chu kan thil zawrh kan hralh theih deuh chuan kan tito thuai a, a nih loh leh a ṭhatna leh nihna (quality) tichhe hretin a aia hlawk zawk dan kan ngaihtuah a. ‘Kan hralh theih chuan a ṭhat dan ngai renga siam chung siin engtin nge kan tih ang?’ ti ta lo chuan, ‘An lei duh tho si chuan helai hi titlem ila kan hlawk zawk ang,’ tih lam rilru hi kan pu vat zel a. Kan rilru retheihna hian min delh bet nghet angreng khawp mai.

Eizawnna hrang hrangah hei hi kan tihdan deuh vek a ni mai a, a lungchhiatthlak angreng khawp mai. In sak dona tur mau kan zawrh lahin a laiah a chhiate kan phum ru a, balu kan zawrh lahin Sairang balute Silchar balu rate-a hralh kan tum a, Dulte lamah West Phaileng baibingte Dulte baibing zawrha zawrh turin kan thawn chho va, kan chengkawl lah chu khawi lui chengkawl nge tih hriat theih lohvin kan duh duh hming kan vuah tawh mai a. Bazar sangha lian deuh rép a, Mizoram lui sangha rep anga zuar tawk kan awm. Sangha repte hi ka lei ta lo tawp mai. Sachekte hi tui ka tiha ka ngaihsan tehlul nen sachek siama hlawk tum lutukhovin a sa chhia zawng zawng an han vawm lut a, sachek no khat ‘rate’ pangngai thova hralh an tum tlat a. Kan hnam chawhmeh bik sachek hlutna an tikhawlo vek a. A nih dan takin tui tak leh ei tlak takin siam se la, kan hnam pumpui tan a chhuanawm ang a, a duh mite'n a hranpaa siam buangbar ngai lovin sachek dik deuh tak kha kan lei zung zung mai tur hi a nia. Kan fin dan hi a pawnlawi lu deuhvin a lang.

Heng kan thiltih hi kan vai atan a pawi chu thukhat, a titu tam tak tan hian a pawi angreng hle. A pawi nachhan pakhat chu an rilru nghet lo leh rinawm lo kha thil dang dangah pawh a lang zel lo thei lo va, anmahni tan hetianga rinawm lo taka thil tih hi a pawi phawt a. Rilru pachhia leh duham lutuk tan he khawvelah hian rin aiin din chhuah a har. He hringnun thudik aṭang hian kan kurtai rilru hi a pengsa niin ka hria. Chumi bakah chuan hlawk thuai duhna rilru hrim hrim hi din chhuahpui harsa tak a ni. Thil kan siam chhuak emaw, kan thar chhuak emaw a nih chuan nasa zawka thawhrimna hmang leh remhriatna dik hmanga kan thil deh chhuah, ‘quality’ tibuai hauh lova tam zawk hralh te, tam zawk deh chhuahte tum a, chumi avanga din chhuah chu kan tum tur a nih laiin a ‘quality’ tihchhiat emaw, rinawm lohna hmang emawa awlsam zawka din chhuah kan tum leh tlat ṭhin hi a manganthlak a ni.

Dawrkai ṭhenkhat, an thil zawrh thleng leh phal miah lo ringawtte hi an ngaihsanawm lo hlein ka hria. Hei hi dan pawhin a phal loh thil niin ka hre ṭhin. Dawr changkang ve awm taka langin an thil zawrh kan han lei a, kan hmanna turah a lo hman theih hauh loh mai a, thleng let leh an han phal lo ringawtte hi chu an zahawmna a bo hlein ka hria.

Kan hlawk dawn a nih pawhin hlawk dan dikin hlawk ila, thawhrimna leh remhriatna avanga hlawk i tum ang u. Depdetna leh fin kherek hmanga hlawk hi tum lo ila, a va duhawm em!